Khởi nghiệp sáng tạo là đòn bẩy thúc đẩy kinh tế

Doanh nghiệp nhỏ không dám lớn

Ông Hồ Sỹ Hùng, Cục trưởng Cục phát triển Doanh nghiệp (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho biết, khu vực doanh nghiệp tư nhân trong nước ngày càng đảm đương vai trò quan trọng hơn trong việc đạt được các mục tiêu kinh tế xã hội của đất nước.

Cụ thể, khu vực doanh nghiệp tư nhân đóng góp 43,22% GDP, trong khi đó khu vực nhà nước chiếm 28,69%. Đây cũng là khu việc chiếm lượng vốn đầu tư xã hội lớn nhất với 39% và 11,9% việc làm.

Năm 2016, ông Hùng cho biết có hơn 110 nghìn doanh nghiệp thành lập, tăng 16% so với năm 2015, đạt mức kỷ lục từ trước đến nay. Trong 5 tháng đầu năm 2017 có thêm 50.534 doanh nghiệp, với gần 1,2 triệu tỷ đồng bổ sung vào nền kinh tế.

Tuy nhiên, theo ông Hùng, quy mô của doanh nghiệp tư nhân vẫn nhỏ và không có sự cải thiện qua nhiều năm. Theo quy mô lao động, có tới 97,7% số doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa.

Trong khi đó, xét về quy mô vốn, tỷ lệ doanh nghiệp có quy mô vốn nhỏ và vừa chiếm tới 94.8%. Nếu chỉ xét khu vực doanh nghiệp tư nhân trong nước thì có tới 98,6% là quy mô nhò và vừa, trong đó chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, tỷ lệ doanh nghiệp quy mô vừa chỉ chiếm 1,6%.

Đóng góp ý kiến, ông Phan Đức Hiếu, Phó Viện trưởng Viện Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng: Quy định về điều kiện kinh doanh đã và đang là một rào cản lớn đến sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân và hoạt động của doanh nghiệp, khiến nảy sinh bất lợi cho hoạt động kinh doanh như: rủi ro; hạn chế cạnh tranh; hạn chế sáng tạo - kinh doanh theo chuỗi; gia tăng chi phí; và tác động không cân đối đến doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Bên cạnh đó, ông Hiếu cho rằng: Cải cách quy định về điều kiện kinh doanh cho đến nay đạt được kết quả rất hạn chế. Thực tế cho thấy, cải cách theo phương thức áp đặt từ trên xuống và thông qua một cơ quan độc lập đạt được kết quả tốt hơn.

Theo ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, DN lớn đang bị thanh tra kiểm tra rất nhiều, trong khi đó DN nhỏ thì ít hơn. Đây là nguyên nhân lý giải vì sao rất nhiều cơ sở kinh doanh, DN nhỏ không dám lớn và không muốn lớn. "Khôn thì dựng trại, dại thì dựng nhà, nhiều DN nhỏ và vừa đang đồng ý với quy mô của mình bởi họ sợ thanh kiểm tra của cơ quan thuế, hành chính Nhà nước đang nhắm vào DN lớn và có thể nhắm đếm mình. Có DN nói, hôm trước mới gặp cơ quan thuế kiểm tra, hôm sau lại gặp tiếp đoàn thanh tra về chính sách bảo hiểm, môi trường …", ông Tuấn nói.

DN cần bình đẳng không cần ưu đãi

Theo TS Vũ Đình Ánh, Chuyên gia kinh tế độc lập, cần làm rõ vấn đề của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế. Kinh tế tư nhân và kinh tế Nhà nước không phải là hai mặt đối lập, không phải là đối thủ cạnh tranh "một mất một còn" mà là các bộ phận bổ sung và hỗ trợ lẫn nhau cùng phát triển.

TS Vũ Đình Ánh, Chuyên gia kinh tế độc lập

Theo ông Ánh, điều kiện tiên quyết để thúc đẩy khu vực tư nhân phát triển, trở thành động lực là Nhà nước tạo ra môi trường kinh doanh bình đẳng, không phân biệt đối xử với các thành phần kinh tế khác, trong đó có DN Nhà nước, khu vực FDI. Ông Ánh cho rằng, hiện chính sách và cơ chế đối với kinh tế tư nhân dựa trên nguyên tắc cơ bản: bình đẳng, không cần ưu đãi; tôn trọng, chủ động.

"Hiện nay khu vực tư nhân đang chứa đựng mâu thuẫn nội tại, vừa đòi bình đẳng với khu vực Nhà nước và khu vực kinh tế có vốn FDI lại vừa yêu cầu Nhà nước có những ưu đãi riêng, trong khi yêu cầu được tôn trọng lại chưa chủ động để được tôn trọng. Tư tưởng chờ đợi sự "ban phát", “xin – cho” và "dựa dẫm" vào Nhà nước tuy không phải là đặc trưng nhưng lại khá phổ biến", TS Ánh cho biết.

Ngoài một số ưu đãi tạm thời, theo chúng tôi, cơ bản không nên áp dụng các chính sách ưu đãi cho DN, kể cả chính sách cho DN nhỏ và vừa được hưởng các chính sách ưu đãi trong việc thuê đất, chuyển nhượng, thế chấp..., tránh tình trạng chuyển từ thái cực này sang thái cực khác và làm mất giá trị thật của các ưu đãi.