Với phương châm hướng về địa phương cơ sở, người dân, doanh nghiệp, công tác cải cách hành chính nhất là cải cách thủ tục hành chính, tăng cường tính công khai, minh bạch, đơn giản, thuận tiện cho người dân và doanh nghiệp được triển khai đồng bộ. Bộ TN&MT là một trong số ít các Bộ đi tiên phong trong việc triển khai áp dụng cơ chế “một cửa”, thí điểm mô hình “một cửa liên thông”, tổ chức giao lưu trực tuyến với Nhân dân và doanh nghiệp, thiết lập kênh thông tin trả lời tổ chức, công dân về TN&MT.

Bộ trưởng Bộ TN&MT đã ban hành Chỉ thị cải tiến lề lối làm việc, hướng về địa phương và cơ sở, tạo ra sự chuyển biến tích cực trong hoạt động của cơ quan thuộc Bộ, được Nhân dân và doanh nghiệp hoan nghênh. Việc tham gia của các cơ quan thông tấn, báo chí vào các hoạt động của Bộ đã được khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi.

Công tác bảo vệ môi trường đã được quan tâm, tăng cường xã hội hóa, các vấn đề bức xúc về môi trường được quan tâm giải quyết, xử lý kịp thời. Công tác điều tra cơ bản, dự báo tiếp tục được quan tâm, củng cố theo hướng lồng ghép, tận dụng tối đa cơ sở vật chất, kỹ thuật, nguồn lực trong các lĩnh vực để bảo đảm đầu tư có hiệu quả, hiệu suất cao.

Bộ TN&MT đã trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch tổng thể mạng lưới quan trắc tài nguyên và môi trường quốc gia đến năm 2020; Kiện toàn các tổ chức sự nghiệp thực hiện nhiệm vụ điều tra cơ bản, quan trắc, dự báo. Trong thời gian này, công tác quan trắc môi trường, đo đạc, lập bản đồ điều tra cơ bản địa chất, khoáng sản biển, điều tra tài nguyên và môi trường biển, dự báo khí tượng thủy văn đã được đẩy mạnh.

Đội ngũ cán bộ, công chức của ngành từ trung ương đến cơ sở đã được chú trọng đào tạo, bồi dưỡng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới; Số lượng và chất lượng đã được nâng lên một bước.

Các chiến lược, quy hoạch trong tất cả các lĩnh vực của Bộ đã được tập trung xây dựng, trình ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền. Luật Đa dạng sinh học, Luật Khoáng sản (sửa đổi) đã được ban hành cùng với hệ thống văn bản dưới luật được ban hành thể hiện bước tiến mới trong tư duy lập pháp, chú trọng tính đồng bộ, thống nhất, minh bạch của các quy định; Xác lập rõ quyền của công dân và trách nhiệm của cơ quan Nhà nước; Giảm mạnh sự can thiệp hành chính vào các quan hệ kinh tế, dân sự.

Bộ TN&MT đã tham mưu cho Chính phủ ban hành Nghị quyết số 27/NQ-CP ngày 12/6/2009 về một số giải pháp cấp bách trong công tác quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường; Ban Cán sự Đảng Bộ TN&MT đã ban hành Nghị quyết số 27-NQ/BCSĐTNMT ngày 2/12/2009 về đẩy mạnh kinh tế hóa ngành. Đây là những tư tưởng, văn kiện quan trọng định hướng sự phát triển của ngành trong giai đoạn 2007 - 2011 và những năm tiếp theo.

Cải cách hành chính trong ngành đã được đẩy mạnh thông qua việc giảm các bước, quy trình xử lý công việc, đơn giản hóa, giảm mạnh chi phí thực hiện thủ tục hành chính đối với Nhân dân và doanh nghiệp. Công tác hợp tác quốc tế đã góp phần quan trọng thực hiện chủ trương đa dạng hóa nguồn vốn đầu tư của ngành TN&MT.

Hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước đã được nâng cao. Trong bối cảnh khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầu chủ trương kinh tế hóa trong quản lý tài nguyên và môi trường, đặc biệt trong các lĩnh vực: Địa chất khoáng sản, quản lý đất đai và tài nguyên nước đã từng bước nâng cao giá trị đóng góp cho ngân sách, tạo thêm xung lực cho đầu tư phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Nguồn thu từ đất đai chiếm khoảng 11% tổng thu ngân sách hàng năm.

Công tác bảo vệ môi trường được chú trọng từ nhận thức và hành động; Gắn mục tiêu bảo vệ môi trường với phát triển kinh tế - xã hội được lồng ghép vào trong các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển, các chương trình dự án. Bộ tập trung khắc phục suy thoái môi trường, bảo vệ các hệ sinh thái; Chú trọng phát triển kinh tế xanh, thuận thiện với môi trường. Xã hội hóa trong công tác bảo vệ môi trường được đẩy mạnh.

Chiến lược phát triển ngành Khí tượng thủy văn đến năm 2020 được phê duyệt với mục tiêu đại hóa công nghệ dự báo và mạng lưới quan trắc khí tượng thủy văn. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu được nhận diện là thách thức nghiêm trọng nhất đối với toàn nhân loại, ảnh hưởng sâu sắc và làm thay đổi toàn diện đời sống xã hội toàn cầu được coi là vấn đề có ý nghĩa sống còn đối với sự phát triển của đất nước, ngành đã tham mưu cho Chính phủ ban hành Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu.

Tổ chức bộ máy của ngành tiếp tục được quan tâm, xây dựng, củng cố kiện toàn, bổ sung thêm chức năng quản lý Nhà nước về biến đổi khí hậu, phát triển công nghệ viễn thám; Phân định trách nhiệm cụ thể giữa Bộ TN&MT với các Bộ, ngành khác về định giá đất, quản lý nước các lưu vực sông, đa dạng sinh học, sức khỏe môi trường, quản lý chất thải rắn, chất thải nguy hại; Tăng cường nhiệm vụ về địa chất khoáng sản theo quy định của Luật Khoáng sản.

Cải cách tài chính công đã được thực hiện đồng bộ và toàn diện, đẩy mạnh việc phân cấp quản lý. Hợp tác, hội nhập quốc tế tiếp tục được mở rộng và đạt được nhiều thành tựu 5 điều ước quốc tế song phương; 30 điều ước quốc tế đa phương, 18 thỏa thuận quốc tế do Bộ là cơ quan chủ trì thực hiện đã được ký kết, tổ chức triển khai mở ra một chương mới trong hoạt động đối ngoại về TN&MT “chủ động, tăng cường tiếng nói của Việt Nam trong các vấn đề toàn cầu”.

Công tác bảo vệ môi trường được chú trọng gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng. Các biện pháp bảo vệ môi trường, phòng ngừa và xử lý cơ sở gây ô nhiễm nghiêm trọng được tích cực thực hiện. Tỉ lệ thu gom, xử lý chất thải nguy hại đạt 75%; Tỉ lệ cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng được xử lý đạt 90% vào năm 2015.

Thể chế, chính sách, pháp luật tiếp tục là định hướng ưu tiên, tư duy làm chính sách cũng được đổi mới chuyển từ thắt chặt quản lý sang kiến tạo môi trường thuận lợi, dẫn dắt và thúc đẩy phát triển; Đặc biệt, chú trọng tổng kết, đánh giá sát đúng thực tiễn, phân tích dự báo các xu thế phát triển trong điều kiện hội nhập, đánh giá các tác động để chính sách không chỉ giải đúng và trúng các vấn đề đặt ra từ quản lý mà còn tạo dư địa, động lực mới để giải phóng các nguồn lực tài nguyên cho phát triển kinh tế - xã hội, thúc đẩy chuyển đổi mô hình phát triển bền vững, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, giảm phát thải.

Nhiều chủ trương quan trọng đã được ngành tham mưu cho Đảng, Nhà nước ban hành như: Nghị quyết số 36/NQ-TW ngày 22/10/2018 của Ban Chấp hành Trung ương về phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày 10/2/2022 của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược địa chất, khoáng sản và công nghiệp khai khoáng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Chỉ thị số 10-CT/TW ngày 25/9/2021 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác khí tượng thủy văn đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ tổ quốc.

Bộ TN&MT phối hợp với Ban Kinh tế Trung ương tổng kết, sơ kết đề xuất Ban Chấp hành Trung ương ban hành Nghị quyết số 18-NQ/TW về "Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao".

Đặc biệt, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 được Quốc hội thông qua thiết lập hành lang pháp lý đồng bộ, thống nhất, đột phá để đưa công tác bảo vệ môi trường thực sự trở thành trụ cột của phát triển bền vững trong giai đoạn mới, đáp ứng yêu cầu hội nhập, phù hợp xu thế, luật quốc tế, hướng tới mục tiêu cao nhất là đảm bảo môi trường sống trong lành cho Nhân dân.

Công tác chuyển đổi số được đẩy mạnh trên nền tảng tài nguyên số, dữ liệu về thông tin địa lý, dữ liệu đất đai, dữ liệu viễn thám... hướng tới phát triển kinh tế số ngành TN&MT. Cải cách thể chế, kiện toàn tổ chức bộ máy giảm khâu trung gian, quy trình hóa các khâu trong giải quyết thủ tục và hiện đại hóa nền hành chính được triển khai đồng bộ.

Bộ về đích hoàn thành mục tiêu của Chính phủ về phát triển chính phủ điện tử với 100% thủ tục được thực hiện trực tuyến, 80% ở cấp độ 4; Việc xử lý, giải quyết hồ sơ, ký số được thực hiện hoàn toàn trên môi trường mạng (trừ văn bản mật); Các hoạt động chỉ đạo điều hành, các Hội nghị, diễn đàn của Liên hợp quốc, cuộc họp, đàm phán được thực hiện trực tuyến, đảm bảo thông suốt.

Năm 2021, tỷ lệ người dân hài lòng về dịch vụ công về đất đai, môi trường tăng 4,14%; tỷ lệ người dân quan ngại về môi trường giảm từ 8,85% năm 2019 xuống còn 4,03%; Chỉ số phát triển bền vững của Việt Nam ở vị trí 51/165 quốc gia và vùng lãnh thổ tăng 37 bậc so với năm 2016 (vị trí 88). Bộ TN&MT xếp thứ 6 trong số các Bộ, ngành về chỉ số cải cách hành chính. Nhiều chương trình, công trình nghiên cứu khoa học đóng góp cho thực tiễn; Hỗ trợ đào tạo đội ngũ cán bộ khoa học. Nhiều nhà khoa học xuất sắc được vinh danh là nhà khoa học tiêu biểu của Châu Á, nhà khoa học trẻ tài năng Thế giới 2022.

Ngành TN&MT chủ động hội nhập, đóng góp nhiều sáng kiến quy mô toàn cầu, khu vực liên quan đến giải quyết ô nhiễm rác thải nhựa đại dương, ứng phó biến đổi khí hậu, phòng ngừa ô nhiễm môi trường xuyên biên giới, quản lý và sử dụng bền vững.

Đặc biệt, việc tham gia Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu năm 2016 và đưa ra tuyên bố cam kết đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 tại Hội nghị Thượng đỉnh về biến đổi khí hậu (COP26) năm 2021 mang lại cho Việt Nam cơ hội tiếp cận tri thức, công nghệ, tài chính xanh để thực hiện tái cơ cấu lại nền kinh tế, phát triển theo hướng kinh tế các-bon thấp, kinh tế tuần hoàn, cũng như chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu.

Bộ TN&MT phối hợp với các bộ, ngành, địa phương hoàn thành phân giới, cắm mốc trên thực địa (khoảng 84%) trên toàn tuyến biên giới trên đất liền Việt Nam - Campuchia; Thực hiện hỗ trợ quốc tế đối với Lào, Campuchia trong công tác dự báo khí tượng, chia sẻ kinh nghiệm xây dựng pháp luật, dữ liệu nền thông tin địa hình cơ bản phục vụ quy hoạch, phát triển kinh tế - xã hội và giám sát TN&MT.

Công tác bảo vệ môi trường đã tạo được chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và hành động của toàn xã hội, là vấn đề sống còn và trung tâm của phát triển. Tư duy bảo vệ môi trường đã chuyển bị động ứng phó, khắc phục sang chủ động phòng ngừa, kiểm soát, phục hồi môi trường, các hệ sinh thái. Bài toán về rác thải đã có lời giải với các dự án, mô hình công nghệ tái chế, tái sử dụng, biến rác thải thành tài nguyên.

Các chỉ số về môi trường có sự chuyển biến: Tỷ lệ chất thải rắn sinh hoạt được thu gom xử lý tăng trung bình 6%/năm với nhiều mô hình hiệu quả1; Tỷ lệ thu gom xử lý chất thải rắn công nghiệp đạt 90%; Tỷ lệ KCN, KCX đang hoạt động có hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt tiêu chuẩn môi trường đạt 90%; Số xã đạt tiêu chí chuẩn Nông thôn mới về môi trường tăng 8,3%. Nhiều dự án thu gom xử lý nước thải, bổ cập nước để phục hồi xanh hóa các dòng sông.

Các nguồn tài nguyên đã được quản lý tổng hợp, sử dụng hiệu quả, đa mục đích. Bỗ đã thực hiện chuyển dịch hơn 230 nghìn héc ta đất sang các mục đích phi nông nghiệp đáp ứng yêu cầu mặt bằng cho phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng, công nghiệp, dịch vụ, đô thị và nhà ở; Đưa 926 nghìn héc ta đất chưa sử dụng vào sử dụng chủ yếu cho phát triển rừng.

Đóng góp từ tài nguyên cho ngân sách Nhà nước nước trong giai đoạn 2016 - 2021 từ đất đai là hơn 1,05 triệu tỷ đồng, từ khoáng sản là hơn 21 nghìn tỷ đồng, từ tài nguyên nước là 11,76 nghìn tỷ đồng; Phát hiện nhiều di sản địa chất với nhiều nét đặc trưng được ghi danh trên bản đồ địa chất toàn cầu.

Tiềm năng lợi thế về biển được phát huy, các địa phương có biển đã trở thành khu vực phát triển năng động, thu hút nguồn lực đầu tư. Các vi phạm được thanh tra, kiểm tra xử lý, kiến nghị thu hồi gần 21,5 nghìn ha đất, truy thu hơn 444 tỷ đồng; Khiếu nại, tố cáo giảm trung bình 9 %/năm; Khiếu kiện trong lĩnh vực đất đai giảm 38% so với giai đoạn trước.

Chất lượng dự báo, cảnh báo thời thiết, thiên tai ngày càng được nâng lên, với đủ độ chi tiết, tiệm cận với trình độ của các nước phát triển và ứng dụng nhiều công nghệ tiên tiến trên thế giới đóng góp quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và phục vụ đời sống của Nhân dân.

Phát huy những kết quả, thành tựu đã đạt được và trước những khó khăn thách thức đang phải đối mặt, ngành TN&MT đang và sẽ không ngừng nỗ lực, phấn đấu hoàn thiện nhằm nâng cao năng lực hiệu quả quản lý, thực hiện sứ mệnh kiến tạo, thúc đẩy phát triển bền vững cho đất nước. Đến năm 2030, cơ bản đạt mục tiêu phát triển bền vững về tài nguyên, môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu.