|
LTS: Yêu cầu về chủ động hội nhập toàn diện trong tình hình mới được Đảng và Nhà nước đặt ra, đặc biệt là trong Nghị quyết số 59-NQ/TW về “Hội nhập quốc tế trong tình hình mới” mà ngày 24/1/2025, Bộ Chính trị ban hành. Văn hóa - "sức mạnh mềm", "nguồn lực nội sinh" trong Nghị quyết 59-NQ/TW được coi là một trong những yếu tố trụ cột, và là động lực phát triển kinh tế - xã hội, đòi hỏi sự chủ động, tích cực và rất có bản lĩnh. Bên cạnh đó, quốc tế hóa giá trị bản sắc văn hóa dân tộc ra thế giới và dân tộc hóa tinh hoa văn hóa thế giới vào với Việt Nam trong quá trình hội nhập đòi hỏi vai trò và sự tiên phong của thế hệ trẻ.
Loạt bài "Từ bản sắc đến toàn cầu - Khát vọng vươn tầm của người Việt trẻ" một lần nữa khẳng định vai trò, vị thế và khát khao cống hiến của người trẻ cho đất nước trong kỷ nguyên số. Họ không chỉ tiên phong trong phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia mà còn đi đầu trong giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Số hóa dữ liệu di sản, địa chỉ đỏ; khai thác, phát huy và "khoác áo mới" cho nghệ thuật dân gian truyền thống, quảng bá nghệ thuật trên các nền tảng trực tuyến, qua game văn hóa... nhưng vẫn gìn giữ được tinh hoa của dân tộc. Đó là cách mà người trẻ chủ động hội nhập, “quốc tế hóa” bản sắc văn hóa Việt Nam với khát vọng đưa đất nước cất cánh trong kỷ nguyên vươn mình.
 |
Bằng cách đưa văn hóa truyền thống vào âm nhạc, đào sâu” chất liệu dân gian trên nền nghệ thuật đương đại, các bạn trẻ hiện nay đang góp phần quảng bá bản sắc văn hóa Việt trên nền tảng số.
|
Cách đây không lâu, MV “Bắc Bling” của Hòa Minzy kết hợp cùng NSƯT Xuân Hinh và Tuấn Cry ra mắt đã trở thành “cơn sốt” trong công chúng yêu nhạc. Sau hơn một ngày ra mắt, “Bắc Bling” của cô gái xứ Kinh Bắc đã tạo nên cơn sốt trên các nền tảng mạng xã hội và nhanh chóng lên vị trí Top 1 thịnh hành YouTube Việt Nam, lan tỏa rộng rãi, trở thành hiện tượng của làng nhạc cả nước và vươn tầm quốc tế.
Điều gì khiến “Bắc Bling” trở thành cơn “địa chấn” đến vậy? Theo TS Bùi Văn Tuấn, Đại học Thủ đô, đây không chỉ là một sản phẩm âm nhạc, mà còn là một câu chuyện đậm chất dân gian, được kết hợp giữa âm nhạc truyền thống và hơi thở hiện đại.
 |
| “Bắc Bling” trở thành cơn “địa chấn” ngay sau khi ra mắt |
Từ tình yêu sâu sắc dành cho quê hương Bắc Ninh cũng như mong muốn tôn vinh vẻ đẹp và giá trị văn hóa nơi đây, ca sĩ đã lồng vào MV những hình ảnh mang nét đặc trưng của vùng quê Bắc Ninh, đó là nón quai thao, là làn điệu quan họ trên nền âm nhạc đương đại, là ngôi chùa Dâu, làng Diềm, gốm Phù Lãng, những di sản văn hóa vật thể nổi tiếng của vùng Kinh Bắc. Tác phẩm có ca từ gần gũi, như một cách quảng bá văn hóa, du lịch tỉnh: “Mời anh về Bắc Ninh em chơi thăm. Lễ hội nô nức đông vui quanh năm”.
Dường như ngay lập tức, sau thành công của MV, tỉnh Bắc Ninh đã tận dụng sức hút, nhanh chóng triển khai chương trình tour du lịch miễn phí mang tên "Tinh hoa văn hóa Bắc Ninh - Sắc màu di sản". Động thái của địa phương này được đánh giá là khá nhạy bén, giúp chuyển hóa sự quan tâm của công chúng trên nền tảng số thành những hành động du lịch thực tế.
Chuyên gia văn hóa Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa Xã hội của Quốc hội đánh giá, khi MV có thể khiến hàng triệu người chú ý, khiến khán giả trẻ bắt đầu tò mò về quan họ, tìm nghe lại những câu hát cổ, thì đó chính là cách để bảo tồn di sản. “Đôi khi, để di sản sống mãi, nó không chỉ cần được lưu giữ mà còn cần được tiếp tục thở trong nhịp sống hiện đại”, ông nói.
|
Đưa di sản văn hóa vào âm nhạc để quảng bá trên nền tảng số không phải là điều mới mẻ. Cách đây vài năm, Hoàng Thùy Linh đã từng thành công với hướng đi này. MV "Để Mị nói cho mà nghe" của cô gái này đã góp phần quảng bá hình ảnh của rẻo cao vùng Tây Bắc, ngôi nhà thống lý Pá Tra, nếp nhà của đồng bào Mông; hay “Tứ Phủ" cũng mang tín ngưỡng thờ Mẫu, di sản văn hóa phi thể được UNESCO công nhận thông qua tạo hình, vũ đạo và nội dung bài hát.
 |
| Hà Myo (trái) và Hoàng Thùy Linh (phải) là 2 nghệ sĩ nổi bật với nhiều tác phẩm sử dụng chất liệu dân gian |
Tiếp đến là Hà Myo, cô ca sĩ đã mang nghệ thuật hát Xẩm, di sản văn hoá phi vật thể quốc gia đến với giới trẻ thông qua nền tảng Tiktok bằng những video vô cùng sáng tạo. Cùng với đó là sự kết hợp giữa phong cách hiện đại với nhạc điện tử đã đưa hát xẩm vượt ra khỏi giới hạn của một dòng nhạc dân gian, đáp ứng thị hiếu của giới trẻ. Nhiều lần mang xẩm đi trình diễn tại các sự kiện văn hóa quốc tế, Hà Myo cảm thấy hãnh diện và xúc động vì qua những giai điệu đó, bạn bè quốc tế hiểu hơn về văn hóa, về nền nghệ thuật của Việt Nam.
Không chỉ là văn hóa dân gian, di sản phi vật thể, các danh lam, thắng cảnh của các vùng miền cũng được các bạn trẻ tiếp cận và quảng bá bằng góc nhìn hiện đại và lôi cuốn. Gần đây, TikToker Chảo Thị Yến (Bát Xát, Lào Cai) được các bạn trẻ nhắc đến như một hướng dẫn viên du lịch của các bản làng. Vốn là người Dao, Chảo Thị Yến chọn cách khai thác giản dị để toát lên tối đa chất mộc mạc, đúng với phong cách của người dân tộc thiểu số. Văn hó bản làng, tập tục truyền thống, trang phục, lễ hội… được cô gái khai thác một cách chân thực. Cùng với lời kể hóm hỉnh, những clip của Yến hấp dẫn và lôi cuốn người xem và tương tác.
 |
Cô gái này bộc bạch: “Không phải ai cũng có điều kiện lên tận vùng sâu, vùng xa để tìm hiểu văn hóa của bà con. Do đó, việc làm clip quảng bá như vậy sẽ giúp mọi người dù chỉ lướt điện thoại vẫn có thể hiểu ít nhiều về văn hóa, đời sống vùng cao; tạo sự kết nối giữa cộng đồng các dân tộc. Xa hơn là đưa văn hóa dân tộc thiểu số Việt Nam đến với bạn bè quốc tế".
Hay Lê Tuấn Khang, nam TikToker miền Tây chân chất, sáng tạo nội dung từ cuộc sống quê nhà, cũng là một gương mặt bạn trẻ hot hiện nay. Những clip của Khang thu hút hàng trăm triệu lượt xem nhờ mộc mạc và phong cách hài hước gần gũi. Từ câu chuyện đi ăn đám giỗ bên cồn, nhưng lại được xây dựng khéo léo với kỹ thuật cài cắm tinh tế, hài hước để khi xem khán giả thấy cuộc sống và văn hóa miền Tây rất đỗi dung dị, thân quen và mộc mạc.
Chia sẻ với PV Báo Tuổi trẻ Thủ đô, TS. Bùi Văn Tuấn - Phó Viện trưởng, Giám đốc Chương trình Việt Nam học, Viện Hà Nội học và Đào tạo quốc tế, Trường Đại Thủ đô Hà Nội đánh giá cao nỗ lực của một bộ phận bạn trẻ làm clip về những nội dung như vậy. "Chúng ta có kho tàng văn hóa vô cùng phong phú. Đó là những di sản, là nghệ thuật truyền thống, là văn hóa vùng miền đầy bản sắc... Họ đã trở thành cầu nối, đưa văn hóa Việt Nam, văn hóa vùng miền các dân tộc đến gần hơn với người xem. Cách làm như vậy rất đáng khích lệ và cần được nhân rộng" - TS Bùi Văn Tuấn nói.
|
Bằng nhiều cách truyền tải khác nhau qua âm nhạc, điện ảnh, game, các bạn trẻ hôm nay đã lan tỏa và truyền cảm hứng, quảng bá “sức mạnh mềm” quốc gia. Điển hình như câu chuyện về nhạc phẩm “Viết tiếp câu chuyện hòa bình" của Nguyễn Văn Chung” với hàng tỷ lượt xem trên các nền tảng số. Sáng tác thể hiện tinh thần dân tộc, lòng biết ơn với các anh hùng của đất nước, khát vọng sống và giá trị thiêng liêng của hòa bình mới đây đã dịch sang tiếng Anh, Nga và Nhật để lan tỏa đến bạn bè quốc tế.
Những lời ca lay động trái tim: “Cha ông ta ngày xưa ngã xuống, để cho đời ta ngày sau đổi lấy hòa bình…” đã khiến Tiến sĩ Nguyễn Song Lan Anh, Phó Trưởng khoa tiếng Nhật xúc đọng và ngay lập từ chuyển ngữ sang bản tiếng Nhật trong đêm. Không chỉ là một lựa chọn mang tính nghệ thuật, cô Song Lan Anh tin rằng ca khúc này còn là một phương tiện giáo dục sâu sắc và hiệu quả.
 |
“Nếu chỉ nói bằng những bài giảng lý thuyết, có thể thế hệ trẻ sẽ nhanh chóng quên. Nhưng nếu các em được nghe bằng âm nhạc chân thực và đầy xúc cảm, bằng tiếng Nhật, ngôn ngữ các em đang học và yêu thích thì chắc chắn trái tim các em sẽ thấm đẫm tinh thần dân tộc và lịch sử đất nước”, giảng viên trẻ tâm sự.
Đề cập đến vấn đề giới trẻ phát huy bản sắc văn hóa, trao đổi với PV Báo Tuổi trẻ Thủ đô, PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương, Viện trưởng Viện Văn hóa, nghệ thuật Thể thao và Du lịch Việt Nam nhận định: Câu chuyện của ca sĩ Hòa Minzy với MV Bắc Bling, hay Hoàng Thùy Linh với Si tình cho thấy, các bạn trẻ có tình yêu với đất nước, tự hào với với chất liệu văn hóa dân tộc, để có được những sản phẩm đến với công chúng như vậy.
“Trong bối cảnh quỹ đầu tư cho văn hóa ở Việt Nam còn chưa nhiều thì chính họ đã can đảm tìm tòi, sáng tạo trên nền tảng văn hóa dân tộc, lan tỏa "sức mạnh mềm" quốc gia ra thế giới. Chính trái tim, tình yêu, sự tự hào của mỗi bạn trẻ nói riêng, người dân Việt Nam nói chung đối với nền văn hóa dân tộc là con đường nhanh nhất để biến tài nguyên thành "sức mạnh mềm" quốc gia, Viện trưởng Viện Văn hóa, nghệ thuật Thể thao và Du lịch Việt Nam khẳng định.
|
Thực tế cho thấy, hiện nay, các quốc gia đều mong muốn phát huy sức hấp dẫn, thu hút về văn hóa của mình trong mối quan hệ tương tác về kinh tế, quân sự. Sức mạnh mềm văn hóa đôi khi lại đóng vai trò là sức mạnh cứng và ngược lại. Nhấn mạnh vai trò của giới trẻ trong phát triển công nghiệp văn hóa, phát huy “sức mạnh mềm” quốc gia, nâng cao vị thế đất nước, ông Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân dân, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam đặt câu hỏi: “Vì sao tình yêu Tổ quốc gần đây được dâng cao đến thế? Một bài hát về hòa bình có tới hàng tỷ lượt xem. Vì đâu những lễ diễu binh, sự kiện, thu hút sự quan tâm chưa từng có của cộng đồng?”.
Ông Lê Quốc Minh cũng lấy câu chuyện từ chính Báo Nhân Dân với việc ra mắt các phụ trương, kết hợp công nghệ AI để tuyên truyền về 50 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước vừa qua, thu hút rất đông đảo học sinh, các bạn trẻ tham quan và xếp hàng đọc báo. Bên cạnh đó, không phải ngẫu nhiên mà hàng loạt chương trình nghệ thuật như Anh trai vượt ngàn chông gai, những MV mới lạ của các bạn trẻ kết hợp âm nhạc truyền thống… lại trở thành “cơn sốt” trong công chúng.
“Hãy truyền cảm hứng cho người trẻ bằng công nghệ, bằng tinh thần số, bằng cách thức sáng tạo, mới mẻ. Có như vậy, chính họ sẽ trở thành đại sứ lan tỏa tình yêu Tổ quốc, đất nước, lan tỏa bản sắc văn hóa Việt ra toàn cầu”, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam nhấn mạnh.
| Thực hiện: Thái Sơn - Trung Đức |
Loạt bài viết "Từ bản sắc đến toàn cầu - Khát vọng vươn tầm của người Việt trẻ":
Bài 2: Khát vọng quốc tế hoá tiếp lửa cho tình yêu di sản
Bài 3: Thế hệ số phát huy "sức mạnh mềm" qua game