Trên tinh thần chỉ đạo của Trung ương, của người đứng đầu Đảng, các cấp, các ngành từ Trung ương đến cơ sở đã và đang rất quyết tâm, quyết liệt, quyết làm một cách bài bản, khoa học, “có lý, có tình” trong cuộc cách mạng sắp xếp, tinh gọn bộ máy với quy mô chưa từng có này.

Các địa phương cũng tích cực hưởng ứng triển khai đúng theo tinh thần chỉ đạo của Trung ương về việc iệc tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, trong đó, Hà Nội luôn là địa phương gương mẫu, đi đầu.

Tại Hội nghị Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ 20, diễn ra ngày 4/12/2024, Bí thư Thành ủy Hà Nội Bùi Thị Minh Hoài cho biết, thành phố sẽ tập trung cao độ cho việc chỉ đạo tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TW và phải thực hiện quyết liệt cuộc cách mạng nhằm xây dựng hệ thống chính trị thật sự tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong thời gian tới.

"Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố xác định với quyết tâm chính trị cao nhất để hoàn thành việc tổng kết sắp xếp bộ máy theo đúng tinh thần chỉ đạo của Trung ương và của Tổng Bí thư Tô Lâm. Thành phố đã cụ thể hóa bằng kế hoạch chỉ đạo và định hướng sắp xếp, tinh gọn bộ máy tổ chức các cơ quan cấp thành phố và cấp quận/huyện", Bí thư Thành ủy Bùi Thị Minh Hoài nêu rõ, đồng thời lưu ý đây là việc làm rất khó vì liên quan đến tâm tư, tình cảm của cán bộ trong hệ thống chính trị tuy nhiên vì yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên mới, phải quyết tâm thực hiện.

Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố Hà Nội xác định với quyết tâm chính trị cao nhất để hoàn thành việc tổng kết sắp xếp bộ máy theo đúng tinh thần chỉ đạo của Trung ương và của Tổng Bí thư Tô Lâm

Công tác tinh gọn, sắp xếp tổ chức, bộ máy được Đảng và Nhà nước xác định là một cuộc cách mạng, trong quá trình thực hiện đòi hỏi phải có sự “hy sinh”. Do đó, với một số chức danh từ trưởng xuống phó hoặc nghỉ hưu sớm để nhường cơ hội cho người trẻ, người tài được các cán bộ, đảng viên xác định tư tưởng, tự nguyện thực hiện.

Thực tế, thời gian qua, cả hệ thống chính trị đã làm rất tốt công tác tư tưởng cho cán bộ, đảng viên về việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy. Nhiều cơ quan ở Trung ương và địa phương đã xuất hiện hàng nghìn trường hợp xin nghỉ hưu sớm để phục vụ cho cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy. Trong đó, Hà Nội đang thực hiện rất tốt, đúng với vai trò là Thủ đô dẫn đầu, mở đường cho các địa phương.

Như trường hợp đồng chí Vũ Đức Bảo đã gửi đơn đề nghị cho thôi giữ chức Trưởng ban Tổ chức Thành ủy Hà Nội và nghỉ hưu trước tuổi từ ngày 15/2/2025. Đánh giá về quá trình công tác của đồng chí Vũ Đức Bảo, Bí thư Thành ủy Hà Nội Bùi Thị Minh Hoài nêu 6 chữ “dám” gồm: Dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách và quyết liệt trong hành động.

Theo Bí thư Thành ủy Hà Nội Bùi Thị Minh Hoài, mặc dù còn rất nhiều tâm huyết, trách nhiệm, trăn trở với công việc chung, song để tạo điều kiện cho quá trình sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy và chuẩn bị nhân sự Đại hội Đảng bộ thành phố, đồng chí Vũ Đức Bảo đã tự nguyện viết đơn đề nghị Ban Thường vụ Thành ủy xem xét cho thôi giữ chức Trưởng ban Tổ chức Thành ủy và nghỉ hưu trước tuổi.

“Có thể nói đây là ví dụ điển hình về tinh thần nêu gương của người cán bộ, đảng viên. Đây là cái dám thứ 7 - dám hy sinh lợi ích cá nhân vì lợi ích chung, nhằm thực hiện thắng lợi cuộc cách mạng về tinh gọn bộ máy theo đúng chỉ đạo của Trung ương, của Tổng Bí thư Tô Lâm”, Bí thư Thành ủy Hà Nội Bùi Thị Minh Hoài đánh giá.

Chia sẻ quan điểm cá nhân về cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy lần này, TS Đinh Duy Hòa, chuyên gia hành chính công, nguyên Vụ trưởng Vụ Cải cách hành chính (Bộ Nội vụ) cho rằng, định hướng cải cách bộ máy của hệ thống chính trị thì thấy rất rõ lần này Trung ương, Bộ Chính trị mà đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm thực sự quyết liệt triển khai cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy của cả hệ thống chính trị.

Bí thư Thành ủy Hà Nội Bùi Thị Minh Hoài tri ân những đóng góp của đồng chí Vũ Đức Bảo dành cho sự phát triển của thành phố Hà Nội nói riêng và đất nước nói chung

Theo TS Đinh Duy Hòa, những lần trước, chúng ta chủ yếu tập trung vào bộ máy Nhà nước, cụ thể là bộ máy hành chính. Lần này, từ chỉ đạo của Trung ương, của Tổng Bí thư, chúng ta làm một cách toàn diện, tức là cả hệ thống chính trị, bao gồm 3 bộ phận là Đảng, Mặt trận và các tổ chức chính trị - xã hội và Nhà nước.

"Có thể thấy được tinh thần nói đi đôi với làm được thể hiện rất rõ qua các thông điệp, chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm trong thời gian gần đây. Hiện các bộ, ngành, đơn vị, địa phương đã bắt đầu triển khai các phương án sắp xếp, sáp nhập. Hiện tại, chưa thể nói đầy đủ kết quả ngay được nhưng tôi hình dung kết quả của đợt cải cách này là rất lớn và mục tiêu tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả chắc chắn là đạt được", ông Hòa nói.

Theo TS Đinh Duy Hòa, trong đợt tinh gọn này, những cơ quan sáp nhập lại với nhau cũng như những cơ quan không bị sáp nhập đều phải xác định lại chính xác việc mình phải làm trong thời gian tới bởi có những việc cơ quan đó làm từ trước đến nay nhưng bây giờ trong điều kiện mới không nhất thiết phải làm nữa. Cũng có những việc cơ quan đó đang làm trực tiếp nhưng việc ấy có thể để cơ quan, tổ chức trực thuộc làm, thậm chí phân cấp cho địa phương.

Câu chuyện rà soát công việc mình đang làm có nên tiếp tục làm nữa hay không là việc cực kỳ khó khăn và phức tạp. Không phải cứ nhập vào là đã xong việc; phải liệt kê những công việc mình làm ra và đánh giá, vì vậy việc này không hề đơn giản.

Nếu các cơ quan, tổ chức trong cả hệ thống chính trị làm việc này một cách nghiêm túc và bài bản thì sẽ là cơ sở quan trọng để thiết kế lại cơ cấu tổ chức của từng cơ quan, tổ chức, mới có thể góp phần xóa bỏ sự cồng kềnh, nhiều tầng nấc, thậm chí chồng chéo chức năng, nhiệm vụ giữa các cơ quan, tổ chức; rồi tiếp đến mới là đổi mới phương thức làm việc cũng như câu chuyện chất lượng của đội ngũ cán bộ trong tổ chức.

TS Đinh Duy Hòa cũng cho rằng, công cuộc cải cách lần này đụng chạm tới nhiều cơ quan, tổ chức, tới nhiều con người đang làm việc trong bộ máy. Từ chỉ đạo của Trung ương, chúng ta nghĩ ngay đến giải pháp đầu tiên mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn rất mạnh, đó là sự gương mẫu, hy sinh của những người đứng đầu các cơ quan, tổ chức, mà trước hết là các đồng chí Ủy viên Trung ương.

"Người đứng đầu mà không gương mẫu thì chắc chắn không tạo ra sự lay động, sự lan tỏa. Vì vậy, giải pháp đầu tiên phải là tăng cường trách nhiệm và tinh thần dám chịu trách nhiệm, dám hy sinh vì lợi ích chung, đặc biệt là của những người đứng đầu", TS Đinh Duy Hòa chia sẻ.

Ông Hòa cũng cho rằng, khi sắp xếp, tinh gọn cần phải tính đến bảo vệ quyền lợi của những người bị ảnh hưởng thông qua sắp xếp tổ chức. Chúng ta thấy rõ ràng nếu bình thường thì không có chuyện ai đi ai ở, kể cả các đồng chí đang giữ cương vị lãnh đạo.

Chúng ta cần đặt địa vị của mình vào những người này. Trước đây, chúng ta nói câu chuyện tinh giản biên chế là nhằm vào những người không đủ năng lực, nhưng lần này khi sáp nhập các cơ quan, thì không thể khẳng định tất cả cán bộ, công chức, viên chức dôi dư là người không đủ năng lực. Vì nhập lại nên có câu chuyện dôi dư người, vì vậy phải nghiên cứu để có các biện pháp về chính sách, chế độ phù hợp cho những người này.

Trong sắp xếp nhân sự, cần coi tinh gọn bộ máy là một cơ hội đặc biệt ghi nhận sự đóng góp của cán bộ. Nên quán triệt tinh thần chung là người ở lại là gánh vác việc nước, người về là vì nước.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, một nội dung rất quan trọng trong tổ chức sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, hiệu năng là cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, nâng cao chất lượng đáp ứng ngang tầm yêu cầu của thời kỳ mới. Do đó cần coi trọng cơ chế chính sách hợp lý, thuận lợi cho đội ngũ cán bộ nằm trong diện sắp xếp, tinh giản biên chế, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động.

“Thời gian trước đây khi thực hiện cũng có phần rất quan trọng là các chế độ chính sách. Bây giờ quy mô nền kinh tế và ngân sách lớn hơn rất nhiều so với trước đây, chúng ta có điều kiện để chăm lo. Việc sắp xếp ngoài mục tiêu tinh giảm để phục vụ cho sự nghiệp, thì người trong diện sắp xếp cũng là người dân, là cán bộ thì ta quan tâm đời sống cho họ cũng chính là thực hiện mục tiêu đất nước phát triển thì người dân phải được thụ hưởng thành quả”, bà Nguyễn Thị Thanh bày tỏ.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội, thời gian qua có xu hướng nhiều cán bộ chuyển từ công sang tư. Về tổng thể thì không có vấn đề gì, vì chúng ta đều quan tâm cả lĩnh vực công và lĩnh vực tư. Nhưng nếu không cẩn thận, e rằng người từ công sang tư là người tốt, còn người không tốt, trung bình ở lại. Nếu không có chính sách tốt thì không giữ lại được cán bộ cần giữ, không đưa ra được cán bộ cần chuyển sang lĩnh vực khác.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, cần coi trọng cơ chế chính sách hợp lý, thuận lợi cho đội ngũ cán bộ nằm trong diện sắp xếp, tinh giản biên chế, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức

Cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy chỉ thực sự thành công khi chúng ta chọn được những cán bộ “đỏ thực chất”, tức là vừa có lập trường chính trị vững vàng, vừa có trình độ chuyên môn và phẩm chất đạo đức đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong quản trị hiện đại.

Theo nhận định của Tổng Bí thư Tô Lâm, để tiến hành cách mạng tinh gọn bộ máy thì cần gắn tinh gọn tổ chức bộ máy với cơ cấu lại đội ngũ cán bộ đủ phẩm chất, năng lực. Nhìn vào thực tế thời gian qua, công tác cán bộ như Đảng nhận định là nhiệm vụ “then chốt của then chốt”. Bộ máy càng tinh gọn thì càng phải đòi hỏi nhân sự chất lượng cao theo tinh thần “thà ít mà tốt”. Nhưng bằng cơ chế nào để Nhà nước quy tụ được nhân tài cho bộ máy tinh gọn đó thì phải tính toán và nghiên cứu kỹ lưỡng.

Thực tế tại nhiều địa phương cho thấy, sau sáp nhập, bộ máy tuy gọn hơn nhưng hiệu quả chưa được cải thiện rõ rệt, nghĩa là "tuy gọn mà không tinh". Một phần nguyên nhân đến từ việc lựa chọn cán bộ không phù hợp. Không ít người giữ chức vụ nhưng thiếu năng lực quản lý, không theo kịp yêu cầu mới, thậm chí có tư tưởng ỷ lại, hình thức.

Vấn đề này càng trở nên cấp thiết trong bối cảnh cả nước đang bước vào giai đoạn chuẩn bị nhân sự cho Đại hội Đảng sắp tới. Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh một yêu cầu đặc biệt trong quá trình này là phải đặc biệt coi trọng chất lượng nguồn nhân sự và có cơ cấu hài hòa, hợp lý. Vì vậy, công tác cán bộ không chỉ là chuyện tổ chức mà là vấn đề sống còn đối với chất lượng bộ máy. Tinh giản mà không tinh lọc, sắp xếp mà không chọn đúng người thì bộ máy sẽ rơi vào hình thức, không thể vận hành hiệu quả.

Theo các nhà hoạch định chính sách, muốn tinh giản thực chất, điều đầu tiên là phải thay đổi tư duy và phương pháp đánh giá cán bộ sâu sát hơn gắn với nguyên tắc lấy hiệu quả công việc làm thước đo trung tâm. Không đánh giá cán bộ qua lời nói hay báo cáo thành tích mà qua "KPI" và năng lực giải quyết vấn đề cụ thể, dám nghĩ dám làm, khả năng tháo gỡ vướng mắc cho người dân và doanh nghiệp.

Trong khi đó, theo các định hướng của Đảng và Nhà nước, bên cạnh việc hợp nhất, sáp nhập, giải thể một số cơ quan, đơn vị, sắp tới sẽ kết thúc hoạt động cấp huyện, sáp nhập cấp tỉnh và cấp xã. Số cán bộ, công chức, viên chức bị ảnh hưởng của việc tinh gọn bộ máy lần này là rất lớn, trong đó nhiều người phải rời hệ thống các cơ quan Nhà nước. Việc phải nghỉ làm không chỉ là sự thay đổi về công việc mà còn kéo theo những hệ lụy lớn về kinh tế, tâm lý và xã hội đối với các cá nhân liên quan.

Do đó, việc quan tâm và giúp đỡ họ không chỉ là vấn đề trách nhiệm mà còn góp phần duy trì sự ổn định xã hội và cũng là việc làm thể hiện tính nhân văn của người người Việt Nam từ bao đời nay. Trên tinh thần “người ở lại là gánh vác việc nước, người về là vì nước”, trước hết, sự quan tâm và động viên tinh thần là rất cần thiết. Những lời động viên, sự ghi nhận đóng góp của họ trong suốt thời gian làm việc sẽ giúp họ cảm thấy được tôn trọng và có thêm động lực để bước tiếp.

Mặt khác, để giúp đỡ các cán bộ, công chức, viên chức nghỉ việc do tinh gọn bộ máy, chúng ta nên có một hệ thống giải pháp đồng bộ, từ chính sách của Nhà nước đến sự tham gia của các tổ chức có liên quan.

Hiện nay, các chế độ hỗ trợ do Chính phủ và các địa phương ban hành đã được khẩn trương xây dựng và triển khai; liên tục được điều chỉnh theo tình hình cụ thể. Tuy nhiên, nên tính toán cụ thể, chính xác số người sẽ nghỉ, mức chi trả cho từng nhóm đối tượng, tổng kinh phí phải chi trả để tránh có sự khác biệt quá lớn giữa các nhóm đối tượng, các thời điểm hỗ trợ, các địa phương.

Theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, trong mọi cuộc cải cách lớn, sự hy sinh quyền lợi cá nhân vì lợi ích chung luôn là yếu tố quan trọng. Tuy nhiên, để tạo sự đồng thuận và cam kết từ đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, sự hy sinh đó phải đi kèm với chính sách hỗ trợ hợp lý, bảo đảm công bằng và minh bạch.

"Việc sáp nhập bộ máy hành chính chắc chắn sẽ tạo ra tâm tư, lo ngại đối với không ít cán bộ, công chức, viên chức, bởi đây là một sự thay đổi lớn, liên quan trực tiếp đến công việc, quyền lợi và môi trường làm việc của họ. Đặc biệt, khi việc sáp nhập có thể dẫn đến điều chỉnh, giảm biên chế hoặc thay đổi cơ cấu tổ chức, cảm giác lo lắng và bất an là điều dễ hiểu", PGS.TS Bùi Hoài Sơn nhấn mạnh.

Tuy nhiên, PGS.TS Bùi Hoài Sơn Sơn cũng cho rằng, trong bối cảnh cải cách hành chính và phát triển đất nước, một phần của quá trình này chính là sự hy sinh lợi ích cá nhân vì lợi ích chung. “Việc đặt lợi ích chung lên hàng đầu, sẵn sàng hy sinh quyền lợi cá nhân để mang lại hiệu quả tổng thể cho bộ máy Nhà nước và phục vụ người dân tốt hơn, là một thái độ cần thiết và đáng trân trọng trong công cuộc xây dựng đất nước”, ông Sơn khẳng định.

Ngoài ra, nếu sự hy sinh quyền lợi cá nhân là điều cần thiết để cải cách bộ máy hành chính, thì điều quan trọng là phải có chính sách hỗ trợ hợp lý. Cán bộ, công chức, viên chức không chỉ hy sinh vì lợi ích của quốc gia mà phải cảm nhận được sự công bằng và sự chăm lo từ phía Nhà nước.

"Khi họ cảm thấy mình không bị bỏ lại phía sau, mà thực sự có sự hỗ trợ để thích ứng với môi trường mới, họ sẽ dễ dàng chấp nhận và tham gia vào quá trình này với tâm lý tích cực hơn", ông Sơn chia sẻ.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn cũng nhấn mạnh vai trò tiên phong, gương mẫu của người đứng đầu trong việc thực hiện nhiệm vụ tinh gọn bộ máy. Theo ông, sự lãnh đạo quyết liệt và minh bạch từ cấp cao sẽ tạo ra sức mạnh lan tỏa mạnh mẽ, không chỉ trong Đảng mà còn trong toàn bộ hệ thống chính trị và xã hội.

"Khi người đứng đầu thể hiện được tầm gương mẫu, tiên phong trong hành động, họ không chỉ tạo dựng lòng tin mà còn truyền cảm hứng cho các cấp dưới, giúp mọi người nhận thức được tầm quan trọng của công việc và sự quyết tâm trong quá trình thực hiện," ông Sơn phân tích.

Đặc biệt, việc giảm biên chế, cải tiến công tác tổ chức, nâng cao hiệu quả công việc phải bắt đầu từ chính những người lãnh đạo cao nhất. Khi họ làm gương, các cấp dưới sẽ dễ dàng nhận thức được rằng cải cách không phải là "chỉ trên giấy" mà là một phần của công việc thực tế hàng ngày.

Ở góc độ người dân, ông Phạm Mạnh Tuấn (Hoài Đức, Hà Nội) cho rằng, việc tinh giản bộ máy từ Trung ương đến địa phương hiện nay là rất cần thiết, cấp bách. Tuy nhiên, ông mong muốn khi triển khai, các cấp, ngành cần lưu ý một số vấn đề như tuyệt đối không biến chủ trương cải tổ, tinh giản thành loại bỏ đối thủ, người tài, tạo phe cánh; phải chọn được cấp trưởng là người giỏi nhất trong những người giỏi. Đặc biệt là cần phải có những chính sách thật tốt để những người thuộc diện tinh gọn sớm ổn định cuộc sống, bởi vì có thể sẽ có những gia đình có cả vợ và chồng thuộc diện tinh giảm họ sẽ rất khó khăn khi phải bắt đầu môi trường mới.

"Cuộc cách mạng nào cũng phải có hy sinh, khó khăn. Nhưng tôi cho rằng khi Đảng đã chỉ đạo, Chính phủ đã thống nhất, Quốc hội đồng tình, Nhân dân ủng hộ, Tổ quốc mong đợi thì mọi việc rồi sẽ nhanh chóng ổn định, đưa đất nước tự tin bước vào kỷ nguyên mới", ông Tuấn chia sẻ.

Có thể thấy, quyết sách tinh gọn bộ máy còn là một bước đi quả cảm có tính đột phá rất cao để đưa Việt Nam tiếp tục đi lên, tới một tầng cao mới với 3 thuộc tính quan trọng. Thứ nhất, nó là điều mà toàn dân trông đợi đã từ lâu. Thứ hai, nó thể hiện khả năng nắm bắt tối đa xu thế thời đại. Thứ ba, nó tạo nên nền tảng cho một công cuộc phát triển nội sinh, khơi dậy sức mạnh cộng hưởng của cả dân tộc.

Như vậy, tinh gọn bộ máy là một nỗ lực cốt tử, quyết định sự thành bại của toàn bộ tiến trình cải cách của đất nước trong những ngày tháng tới. Nỗ lực này sẽ không chỉ phải vượt qua những khó khăn thách thức hiện tại mà còn phải kiến thiết nên một nền công vụ ưu tú mà thế hệ mai sau sẽ cảm phục và tự hào.

Còn tiếp...

LOẠT BÀI VIẾT: CUỘC CÁCH MẠNG LỊCH SỬ ĐƯA ĐẤT NƯỚC VƯƠN MÌNH THỊNH VƯỢNG

Bài 1: Đất nước đang đứng trước cánh cửa lịch sử

Bài 3: Sắp xếp lại giang sơn - bước đi chiến lược tất yếu

Bài 4: Mệnh lệnh vì tương lai đột phá của dân tộc

Bài 5: Bước ngoặt trọng đại, kiến thiết tương lai