Việc tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, trong đó điểm nhấn là việc chuyển mô hình chính quyền địa phương 3 cấp thành 2 cấp và nhập tỉnh gộp xã được ví như cuộc "sắp xếp lại giang sơn", là bước đi chiến lược chưa từng có với mục tiêu cao nhất vì sự phát triển nhanh, ổn định, bền vững của đất nước, chăm lo tốt hơn đời sống của Nhân dân, xây dựng bộ máy chính quyền tinh gọn, chuyển từ quản lý thụ động sang chủ động phục vụ Nhân dân, kiến tạo phát triển, đủ năng lực tổ chức triển khai có hiệu quả các chủ trương của Đảng vào thực tiễn cuộc sống trong kỷ nguyên phát triển và thịnh vượng.

Sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị đóng vai trò quyết định đối với việc nâng cao hiệu quả lãnh đạo, quản lý đất nước. Đặc biệt, trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, một tổ chức bộ máy cồng kềnh, thiếu linh hoạt sẽ trở thành rào cản đối với sự phát triển.

Việc giảm tầng nấc trung gian, đơn giản hóa thủ tục hành chính và trao quyền nhiều hơn cho địa phương sẽ giúp hệ thống quản lý vận hành linh hoạt hơn, hiệu quả hơn, đồng thời nâng cao năng lực điều hành của chính quyền cấp cơ sở. Đây chính là nền tảng quan trọng để Việt Nam tiếp tục phát triển bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và bảo đảm sự minh bạch, hiệu quả trong quản lý Nhà nước.

Nhận thức rõ vấn đề, Đảng ta, đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm đang tập trung cao lãnh đạo thực hiện cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Một bộ máy tinh gọn, vận hành linh hoạt không chỉ giúp phát triển bền vững, mà còn tăng khả năng thích ứng với biến động toàn cầu.

Tinh gọn tổ chức bộ máy không chỉ đáp ứng nhu cầu phát triển nội tại, mà còn giúp Việt Nam nâng cao vị thế trên trường quốc tế. Một bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả không chỉ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII thống nhất đánh giá việc sắp xếp đơn vị hành chính địa phương lần này được xây dựng trên tinh thần khoa học, đột phá, sáng tạo, bám sát thực tiễn với tầm nhìn xa, trông rộng, ít nhất là 100 năm, bảo đảm hình thành và mở rộng không gian phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa mới phù hợp cho phát triển đất nước.

Cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy đã bước qua giai đoạn 1 và đang trong thời gian nước rút của giai đoạn 2 với nhiệm vụ tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; đồng thời sắp xếp mô hình, tổ chức Mặt trận tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội.

Các mốc tiến độ đã được Trung ương, Bộ Chính trị ấn định cụ thể, như việc đưa vào hoạt động cấp xã, tỉnh mới từ ngày 1/7/2025. Đặc biệt, để thể chế hóa bước đi trọng yếu này, các cơ quan liên quan đang tập trung nghiên cứu, xem xét sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013 và các luật liên quan.

Hội nghị Trung ương 11 khóa XIII hồi giữa tháng 4/2025 được rất nhiều đồng chí Trung ương đánh giá hội nghị lịch sử, bàn về những quyết sách lịch sử trong giai đoạn cách mạng mới của nước ta, Ban Chấp hành Trung ương thống nhất đánh giá việc sắp xếp đơn vị hành chính địa phương lần này được xây dựng trên tinh thần khoa học, đột phá, sáng tạo, bám sát thực tiễn với tầm nhìn xa, trông rộng, ít nhất là 100 năm, bảo đảm hình thành và mở rộng không gian phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa mới phù hợp cho phát triển đất nước.

Chính quyền địa phương sau sắp xếp phải bảo đảm tinh gọn, hiệu quả, gần dân, đáp ứng các yêu cầu quản trị xã hội hiện đại, thực hiện được các mục tiêu tăng trưởng nhanh, bền vững; tạo thế và lực mới cho nhiệm vụ đảm bảo quốc phòng, an ninh, đối ngoại; tạo đà và động lực cho phát triển kinh tế, trong đó chú trọng thúc đẩy kinh tế tư nhân; đẩy nhanh phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo; chăm lo ngày một tốt hơn đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân.

Việc sắp xếp lại mô hình, tổ chức Mặt trận tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội, các hội quần chúng được Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ phải thực sự tinh gọn, bảo đảm không trùng lắp, chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ; không hành chính hóa hoạt động, hướng mạnh về địa bàn dân cư, gần dân, sát dân, phục vụ Nhân dân theo tinh thần chú trọng và thực hành dân làm gốc, phải thực sự là cánh tay nối dài của Đảng đến từng hộ gia đình, từng người dân; phải chăm lo quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của các đoàn viên, hội viên và của Nhân dân.

Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, việc tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, trong đó điểm nhấn là việc chuyển mô hình chính quyền địa phương 3 cấp thành 2 cấp và sáp nhập tỉnh với mục tiêu bao trùm của chủ trương này là làm sao nhanh chóng mang lại cuộc sống thực sự ấm no hạnh phúc cho Nhân dân, đất nước ngày một hùng cường

Theo đó, Ban Chấp hành Trung ương thống nhất cao các chủ trương về tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Cấp tỉnh (tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương), cấp xã (xã, phường, đặc khu trực thuộc tỉnh, thành phố); số lượng đơn vị hành chính cấp tỉnh sau sáp nhập là 34 tỉnh, thành phố (28 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc Trung ương) với tên gọi và trung tâm hành chính - chính trị xác định theo các nguyên tắc nêu tại các tờ trình và đề án.

Đồng thời kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện sau khi Quốc hội quyết nghị sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 (sửa đổi); sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã bảo đảm cả nước giảm khoảng 60-70% số lượng đơn vị hành chính cấp xã hiện nay.

Với mô hình tổ chức hành chính mới, cấp tỉnh vừa là cấp thực hiện chủ trương, chính sách từ Trung ương, vừa là cấp ban hành chính sách trên địa bàn tỉnh, thành phố và trực tiếp chỉ đạo, quản lý các hoạt động của cấp xã trên địa bàn. Cấp xã chủ yếu là thực hiện chính sách từ cấp Trung ương và cấp tỉnh ban hành; được tăng cường phân cấp phân quyền và có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật để quyết định việc tổ chức thi hành pháp luật trên địa bàn và quyết định các vấn đề thuộc thẩm quyền của cấp mình.

Trong nhiều cuộc họp, nói về chủ trương sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính và xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, đây là chủ trương xuất phát từ tầm nhìn chiến lược cho sự phát triển đất nước lâu dài. Mục tiêu bao trùm của chủ trương này là làm sao nhanh chóng mang lại cuộc sống thực sự ấm no hạnh phúc cho Nhân dân, đất nước ngày một hùng cường; để Việt Nam hội nhập mạnh mẽ hơn vào nền chính trị thế giới, nền kinh tế quốc tế và nền văn minh nhân loại; mở rộng không gian phát triển, tạo lợi thế so sánh và dư địa phát triển mới cho các đơn vị hành chính mới.

Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã thảo luận đánh giá kỹ lưỡng, cân nhắc nhiều mặt và đi đến thống nhất cao về thực hiện chủ trương này. Nhân dân cả nước đồng tỉnh ủng hộ và coi đây thực sự là một cuộc cách mạng.

Người đứng đầu Đảng nhấn mạnh, việc sáp nhập tỉnh nhằm tạo ra những động năng mới, tiềm năng mới, không gian mới cho phát triển; không chỉ đơn giản là "hai cộng hai bằng bốn" mà phải là "hai công hai lớn hơn bốn"; tạo nên không gian phát triển đa dạng, cả về tự nhiên, kinh tế, văn hóa, đặc biệt đã tận dụng tối đa hình thái không gian biển để kích hoạt liên thông núi rừng - đồng bằng - biển đảo nhằm bổ sung, tương tác, hỗ trợ cùng nhau phát triển nhưng vẫn giữ được bản sắc văn hóa vùng miền, địa phương.

Nêu dẫn chứng cụ thể, Tổng Bí thư cho biết, Cần Thơ - Hậu Giang - Sóc Trăng; Bến Tre - Trà Vinh - Vĩnh Long trở thành 2 tỉnh mới có thế "Kiềng ba chân" vững vàng bước vào kỷ nguyên phát triển, thịnh vượng và giàu có. Sức mạnh mới chắc chắn nhân lên nhiều lần.

Hay như Nhân dân các tỉnh Bình Dương, Đồng Tháp, Vĩnh Long, Cần Thơ, Hậu Giang sau sáp nhập sẽ trở thành người dân có biển, có núi rừng; Tây Ninh có cửa sông lớn nối ra biển lớn; "Người vùng cao" Gia Lai, Đắk Lắk, Lâm Đồng và "Người đồng bằng" Đồng Tháp, Đồng Nai, Vĩnh Long trở thành "Người dân có biển". Hoặc Hưng Yên sáp nhập với Thái Bình sẽ trở thành tỉnh mới có biển, đặc biệt là có tiềm năng du lịch tốt hơn, nhờ sở hữu hệ thống di tích văn hóa lịch sử và du lịch sinh thái.

Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã thảo luận đánh giá kỹ lưỡng, cân nhắc nhiều mặt và đi đến thống nhất cao về thực hiện chủ trương. Nhân dân cả nước đồng tỉnh ủng hộ và coi đây thực sự là một cuộc cách mạng

Đối với TP Hồ Chí Minh, Tổng Bí thư cho biết, trong không gian phát triển mới, các địa phương sẽ bổ sung, hỗ trợ, liên kết, đồng hành cùng tiến bước. TP HCM mở rộng sẽ không chỉ bao gồm TP Hồ Chí Minh hiện nay cùng Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu, mà còn gắn bó sâu sắc hơn với toàn bộ các tỉnh, thành phố như Đồng Nai, Tây Ninh, Đồng Tháp, Vĩnh Long, Cần Thơ, An Giang... để "tái thiết kế chiến lược phát triển vùng", nhằm phát huy tối đa lợi thế riêng biệt của từng địa phương để tạo nên một tổng thể mới vượt trội hơn tổng các phần cộng lại.

TP Hồ Chí Minh mới sẽ trở thành đầu tàu, động lực lan tỏa phát triển mạnh mẽ cho toàn vùng Đông Nam Bộ, Tây Nam Bộ, Tây Nguyên và Nam Trung Bộ. Nhưng đồng thời, chính sự tham gia, hợp tác, bổ sung nguồn lực từ các tỉnh thành phía Nam – với những thế mạnh về đất đai, lao động, công nghiệp, nông nghiệp, logistics, du lịch, văn hóa – cũng sẽ là nguồn lực thiết yếu, làm mạnh mẽ hơn sức bật và tầm vóc của TP Hồ Chí Minh mở rộng. Đây là quá trình cùng phát triển, cùng nâng tầm, với mối quan hệ hỗ trợ, bổ sung lẫn nhau, cùng hướng tới mục tiêu chung là hình thành một cực tăng trưởng mới có sức cạnh tranh toàn cầu, thân thiện, bền vững, và giàu bản sắc.

Sứ mệnh mới cho TP Hồ Chí Minh mở rộng không chỉ là trở thành siêu đô thị quốc tế dẫn dắt khu vực, mà còn là trung tâm liên kết phát triển toàn diện giữa thành phố và vùng – trong đó, các tỉnh phía Nam không chỉ "đồng hành", mà còn chủ động đóng vai trò đối tác chiến lược, cùng kiến tạo không gian kinh tế, văn hóa, xã hội chung. TP Hồ Chí Minh mới sẽ thành công nếu cả vùng cùng phát triển; và vùng sẽ thăng hoa khi có TP Hồ Chí Minh dẫn dắt, hợp tác, chia sẻ, cùng nhau tiến về phía trước.

Có thể thấy, chưa bao giờ hệ thống chính trị Việt Nam lại chứng kiến một cuộc sắp xếp, tinh gọn bộ máy mạnh mẽ như hiện nay. Mặc dù tốc độ rất khẩn trương và quy mô lớn đúng theo tinh thần vừa chạy vừa xếp hàng, nhưng tất cả đang được triển khai một cách bài bản, khoa học và bảo đảm có lý, có tình.

Ở góc độ là người dân cũng như là một chuyên gia về kinh tế, ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi cho rằng, Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mới với mục tiêu trở thành nền kinh tế có sức cạnh tranh cao trong khu vực và quốc tế. Do đó, quan điểm chỉ đạo sáp nhập các tỉnh, bỏ cấp huyện không chỉ đơn thuần là tinh giản bộ máy mà còn là một chiến lược lớn để cải tổ bộ máy, nâng tầm vị thế kinh tế quốc gia, tạo ra các trung tâm phát triển mang tầm khu vực và quốc tế.

Qua nghiên cứu, ông Huy đưa ra 3 lợi ích của việc sáp nhập tỉnh và bỏ cấp trung gian (cấp huyện). Thứ nhất, chúng ta có cơ sở để xây dựng các trung tâm kinh tế có sức cạnh tranh tầm quốc tế: Khi sáp nhập, các tỉnh có thể kết hợp thế mạnh, phát triển các trung tâm kinh tế quy mô lớn; các thành phố sẽ có điều kiện trở thành trung tâm tài chính khu vực, trung tâm công nghiệp quy mô lớn, trung tâm du lịch đẳng cấp quốc tế.

Đồng thời giúp thu hút vốn đầu tư nước ngoài mạnh mẽ, tạo chuỗi giá trị kinh tế sâu rộng, kết nối với thị trường quốc tế; giảm cạnh tranh nội địa, tăng sức cạnh tranh toàn cầu. "Trước đây, mỗi tỉnh phát triển riêng lẻ, tạo ra sự cạnh tranh nhỏ lẻ trong nước. Khi sáp nhập, quy mô nền kinh tế mở rộng, các địa phương có thể tập trung cạnh tranh với quốc tế thay vì chỉ cạnh tranh nội địa", ông Huy phân tích.

Ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi cho rằng, Việt Nam đã đầy đủ điều kiện để thực hiện thành công cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy, đặc biệt là việc sáp nhập các địa phương, bỏ cấp trung gian (cấp huyện)

Thứ hai, thu hút đầu tư mạnh mẽ hơn, tạo việc làm lớn hơn: Khi quy mô hành chính lớn hơn, doanh nghiệp có điều kiện mở rộng đầu tư mà không bị giới hạn bởi địa giới hành chính nhỏ; các dự án đầu tư lớn có thể triển khai trên diện rộng, không còn bị chia cắt bởi ranh giới tỉnh, huyện. Đồng thời, người dân có thêm nhiều việc làm, cơ hội phát triển cao hơn. Khi các trung tâm kinh tế phát triển, người dân có thêm nhiều lựa chọn việc làm, thu nhập cao hơn; giảm bớt tình trạng các địa phương nhỏ lẻ kém phát triển, thiếu việc làm, lao động phải di cư lên thành phố lớn.

Thứ ba, tinh gọn bộ máy hành chính, tăng hiệu suất quản lý: Khi bỏ cấp huyện, chính quyền cấp tỉnh có thể quản lý tập trung, xử lý công việc nhanh hơn, ít chồng chéo hơn; đồng thời giảm chi tiêu ngân sách cho bộ máy cồng kềnh, tăng hiệu quả sử dụng ngân sách Nhà nước. Người dân, doanh nghiệp được phục vụ nhanh hơn, tốt hơn. Không còn nhiều cấp trung gian, các thủ tục hành chính trở nên đơn giản, minh bạch; tiết kiệm thời gian, chi phí cho người dân và doanh nghiệp.

Cũng theo nhận định của ông Huy, hiện nay, Việt Nam đã đầy đủ điều kiện để thực hiện thành công cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy, đặc biệt là việc sáp nhập các địa phương, bỏ cấp trung gian (cấp huyện). Nêu lý do, về mặt hạ tầng, hiện nay hệ thống cao tốc xuyên vùng, đường sắt, sân bay, cảng biển phát triển mạnh mẽ và sắp tới lại còn có đường sắt tốc độ cao giúp việc đi lại giữa các tỉnh ngày càng thuận tiện. Hạ tầng giao thông không còn là rào cản khi quản lý hành chính theo mô hình tỉnh lớn.

Đồng thời, đất nước cũng đang thực hiện cuộc cách mạng khoa học công nghệ, chuyển đổi số mạnh mẽ giúp kết nối dữ liệu hành chính toàn quốc, không cần cấp trung gian để giải quyết thủ tục; dịch vụ công trực tuyến, trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain giúp quản lý nhanh chóng, minh bạch. Mặt khác, hiện giáo dục đã phổ cập rộng rãi, tỷ lệ người dân sử dụng smartphone cao giúp họ dễ dàng tiếp cận dịch vụ hành chính số; người dân ngày càng quen với giao dịch điện tử, giúp quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ.

Ông Nguyễn Quang Huy cũng dẫn chứng kinh nghiệm từ nước ngoài, đơn cử như Trung Quốc đã giảm mạnh cấp trung gian. Các Đặc khu kinh tế như Thâm Quyến, Hải Nam phát triển vượt bậc nhờ mô hình quản lý tinh gọn. Hay như Singapore cũng bỏ hoàn toàn cấp trung gian, sử dụng công nghệ số để quản lý hiệu quả.

Chính quyền số hóa toàn bộ dịch vụ công, giúp vận hành bộ máy hành chính với chi phí thấp nhưng hiệu quả cao. "Qua đó cho thấy khi tinh giản cấp trung gian, nền kinh tế sẽ có cơ hội bứt phá mạnh mẽ, thu hút đầu tư tốt hơn, tăng tốc phát triển", ông Nguyễn Quang Huy chia sẻ.

Để thực hiện thành công, ông Nguyễn Quang Huy cũng đưa ra một số đề xuất, trong đó có thể thực hiện thí điểm trước khi áp dụng toàn quốc. Theo đó, có thể áp dụng tại các tỉnh có điều kiện phát triển kinh tế mạnh, giao thông tốt để kiểm chứng hiệu quả; kết hợp yếu tố văn hóa, khí hậu, tạo lợi thế phát triển vùng. Khi sáp nhập, cần tận dụng các thế mạnh đặc thù để phát triển kinh tế, tránh đồng nhất hóa máy móc.

Cùng với đó, cần đẩy mạnh chuyển đổi số để thay thế bộ máy hành chính truyền thống theo tinh thần của Nghị quyết 57 về đột phá khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Trong đó cần ứng dụng AI, dữ liệu lớn (Big Data) để tối ưu hóa quản lý, nâng cao hiệu suất vận hành bộ máy hành chính.

Trong quá trình sắp xếp, tinh gọn bộ máy, trước tiên phải coi trọng vấn đề con người

"Việt Nam có đầy đủ điều kiện để thực hiện cải cách này thành công. Đây không chỉ là cải cách hành chính mà còn là một cuộc cách mạng giúp Việt Nam vươn lên thành nền kinh tế cạnh tranh toàn cầu", ông Nguyễn Quang Huy nhận định.

Ông Nguyễn Quang Huy cũng cho rằng, chủ trương này đã đánh trúng vào điểm nghẽn trong mô hình tổ chức bộ máy khi yêu cầu nghiên cứu định hướng sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã, thực hiện mô hình địa phương 2 cấp, loại bỏ những yếu tố đang có biểu hiện cản trở hoạt động sản xuất, kinh doanh, khả năng tận dụng và phát huy điểm mạnh, sử dụng hiệu quả nguồn lực cho phát triển.

Theo ông Nguyễn Quang Huy, những tỉnh quá nhỏ về diện tích, ít về dân số… hết dư địa phát triển cần hợp nhất để có động lực mới. Việc sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh có thể tạo ra các đơn vị hành chính có quy mô lớn hơn, giúp nâng cao hiệu quả quản lý hơn, đồng thời tăng tính đồng bộ và hiệu quả trong điều hành. Đặc biệt, việc không tổ chức cấp huyện, một cấp trung gian không còn phù hợp với trình độ phát triển của khoa học kỹ thuật, quản lý là hoàn toàn đúng đắn và cần thiết, giúp bộ máy bớt cồng kềnh, hoạt động nhanh hơn, hiệu quả hơn.

Cũng theo ông Nguyễn Quang Huy, chủ trương của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã là rất kịp thời trong giai đoạn hiện nay. Đây cũng là quan điểm chỉ đạo mang tính khoa học, có tính logic cao khi ta chuyển phương thức quản lý sang giai đoạn mới, nhu cầu cấp bách là cần có cách thức tổ chức mới để thực hiện những nhiệm vụ mới, trong thời kỳ vươn mình hội nhập quốc tế sâu rộng.

Trao đổi thêm với Báo Tuổi trẻ Thủ đô về vấn đề này, PGS.TS Nguyễn Trọng Phúc, nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng cho rằng, việc sáp nhập tỉnh và bỏ cấp huyện sẽ làm tăng khối lượng công việc đáng kể cho chính quyền cấp tỉnh, đồng thời đòi hỏi cấp xã phải đủ năng lực để tiếp nhận nhiều nhiệm vụ hơn. Do vậy, nên tăng cường nhân lực, vật lực cho cấp xã; cần bổ sung cán bộ có năng lực, trình độ cho cấp xã vì cấp xã gần dân hơn, trực tiếp làm việc với dân sẽ hiệu quả hơn.

Theo PGS.TS Nguyễn Trọng Phúc, điều này được chứng minh qua việc Bộ Công an đã triển khai sớm khi đưa công an chính quy về cơ sở từ mấy năm trước, bỏ hết các tổng cục. Từ 1/3/2025, bỏ công an cấp huyện, tăng cường cho xã là một chủ trương rất đúng đắn và kịp thời trong bối cảnh hiện nay.

PGS.TS Nguyễn Trọng Phúc, nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng trao đổi với phóng viên Báo Tuổi trẻ Thủ đô

"Lẽ ra chúng ta phải làm sớm hơn việc tinh gọn hệ thống chính trị này từ khi Nghị quyết 18 ra đời năm 2017 song vì điều kiện, bối cảnh chưa chín muồi. Giờ đây, kỷ nguyên về khoa học và công nghệ đang mở ra nhiều cơ hội, thách thức, đòi hỏi chúng ta phải tinh gọn để phát triển, để vươn mình", PGS.TS Nguyễn Trọng Phúc chia sẻ.

Cũng theo PGS.TS Nguyễn Trọng Phúc, trong quá trình sắp xếp, tinh gọn bộ máy, trước tiên phải coi trọng vấn đề con người. Công tác chọn cán bộ phải thực sự là trọng tâm, cán bộ phải giỏi, có đức, có tài, giỏi khoa học công nghệ. Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đã mở ra những cơ chế mở về trọng dụng người tài. Phải làm sao để người tài, đức ở lại phục vụ Nhân dân; họ đáp ứng được yêu cầu về ứng dụng khoa học công nghệ. Tiếp theo đó là bộ máy và con người phải hoạt động nhịp nhàng, hiệu quả.

"Việc sắp xếp lại bộ máy hệ thống chính trị lần này được làm đồng bộ và quyết liệt sẽ tạo ra sức bật mạnh mẽ cho đất nước, đáp ứng được những kỳ vọng của Nhân dân về diện mạo mới của đất nước trong kỷ nguyên mới", PGS.TS Nguyễn Trọng Phúc nhận định.

Nói thêm về vấn đề này, ông Cao Tiến Đoan, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Thanh Hóa cho rằng, từ Trung ương đến địa phương đều đang vào cuộc quyết liệt, đồng bộ với mục tiêu vừa tinh gọn bộ máy, vừa nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, phục vụ Nhân dân tốt hơn, để đời sống Nhân dân không ngừng được cải thiện.

Tuy nhiên, qua làm việc với một số địa phương với tư cách là doanh nghiệp tìm cơ hội đầu tư thì một số lãnh đạo địa phương cũng thừa nhận việc tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị; sắp xếp lại đơn vị hành chính chắc chắn cũng tác động, ảnh hưởng đến một bộ phận cán bộ, đảng viên, công chức. Đặc biệt là có tư tưởng cục bộ địa phương, “tỉnh anh, tỉnh tôi”, phân biệt “tỉnh giàu, tỉnh nghèo”; cán bộ tỉnh giàu không muốn sáp nhập với tỉnh nghèo vì ngại san sẻ nguồn lực do phải phấn đấu lâu năm mới có được. Tỉnh nghèo cũng không muốn về với anh hàng xóm giàu có vì sợ bị lép vế.

Hoặc tư tưởng “quê hương nhỏ” phải nằm trong “quê hương lớn” hay “anh vội nhưng tôi chưa cần”. Chính những tâm lý này đã tạo ra sự manh mún, cục bộ, cản trở sự đồng thuận vì lợi ích quốc gia, dân tộc, kìm hãm sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương nói riêng, của đất nước nói chung.

Trong bối cảnh đó, để thực hiện thành công cuộc mạng này, ông Đoan cho rằng phải có sự đoàn kết, thống nhất, đồng thuận và quyết tâm chính trị rất cao và đặc biệt là sự hy sinh lợi ích cá nhân. Nếu thiếu đoàn kết thống nhất từ trên xuống dưới, quá trình thực hiện sẽ rất dễ phát sinh vướng mắc, bất cập.

Ông Cao Tiến Đoan, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Thanh Hóa

"Đoàn kết, thống nhất chính là chìa khóa thành công của cuộc cách mạng này. Chúng ta cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan Trung ương và chính quyền địa phương để kịp thời tháo gỡ khó khăn; sự đồng lòng của đội ngũ cán bộ, công chức và Nhân dân sẽ tạo nền tảng ổn định triển khai hiệu quả mô hình mới", ông Cao Tiến Đoan chia sẻ.

Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Thanh Hóa cũng nói thêm, tâm lý cục bộ địa phương là vấn đề đáng lưu ý, bởi mỗi cá nhân đều có tình cảm đặc biệt và niềm tự hào với phong tục bản quán nơi mình đã từng gắn bó. Khi sáp nhập địa phương, những băn khoăn về tên gọi mới, vị trí trụ sở, hay việc phân bổ nhân sự dễ tạo nên tâm lý so sánh thiệt hơn, gây khó khăn trong quá trình hợp nhất.

Cũng theo ông Cao Tiến Đoan, trong quá trình thực hiện, việc thiếu đoàn kết có thể làm nảy sinh nhiều thách thức và nguy cơ chia rẽ. Trước hết là lo ngại trong đội ngũ cán bộ, bởi khi sáp nhập, một số người sẽ mất vị trí, xuống chức hoặc phải chuyển đổi công tác. Vì vậy, nếu không có những chính sách rõ ràng và hợp lý dành cho số cán bộ bị ảnh hưởng do quá trình tổ chức lại hệ thống, rất dễ phát sinh tâm lý tiêu cực, xảy ra tình trạng “bằng mặt không bằng lòng”, gây mất đoàn kết nội bộ.

Mặt khác, sự khác biệt về văn hóa, tập quán và trình độ phát triển giữa các đơn vị hành chính cũng đặt ra thách thức không nhỏ. Việc sáp nhập giữa tỉnh miền núi với tỉnh đồng bằng hoặc miền biển, hay giữa tỉnh giàu với tỉnh nghèo đòi hỏi đội ngũ lãnh đạo phải công tâm và có tầm nhìn; bởi thiếu công bằng sẽ rất dễ dẫn tới bất bình đẳng vùng miền, làm rạn nứt khối đoàn kết chung và cuộc cách mạng sẽ không mang lại hiệu quả cao.

"Chúng ta xác định tinh gọn bộ máy và sáp nhập tỉnh là một cuộc cách mạng thì thách thức chắc chắn là vô cùng lớn; quan trọng là phải nhìn thẳng vào sự thật để vượt qua. Trong đó, thách thức lớn nhất và trước nhất là sự xáo trộn bước đầu, người dân thì lo lắng phải đi lại xa xôi để làm thủ tục hành chính; doanh nghiệp thì lo ngại về sự thay đổi chính sách, về chi phí chuyển đổi giấy tờ; còn cán bộ, công chức thì lo lắng về vị trí công tác...", ông Đoan nêu vấn đề.

Nhắc lại thách thức về văn hóa, tư tưởng cát cứ, cục bộ, ông Đoan cho rằng, lãnh đạo tỉnh mới phải có giải pháp làm sao để dung hòa, tạo ra một thể thống nhất, một bộ máy hoạt động trơn tru vì mục tiêu chung, chứ không phải là một cuộc "thôn tính" của địa phương này với địa phương kia; xóa bỏ ngay tư tưởng "tỉnh anh nhập vào tôi thì phải đứng sau". Đặc biệt là phải có cơ chế để những cán bộ có năng lực thực sự, dù ở đâu cũng được trọng dụng, không phân biệt địa phương này, địa phương kia, “người của anh hay người của tôi”, cái công tâm, thống nhất là nằm ở chỗ đó.

Mặt khác, ông Cao Tiến Đoan cũng cho rằng, các địa phương sau sáp nhập thì điều cốt tử nữa là nằm ở bản lĩnh và tư duy của đội ngũ lãnh đạo. Họ phải dám nghĩ lớn, dám làm, dám chịu trách nhiệm, đặc biệt là dám trao quyền, trao cơ hội cho những doanh nghiệp tư nhân có khát vọng, có thực lực để dẫn dắt các ngành kinh tế, đưa địa phương phát triển, tạo thành một liên kết chuỗi các tỉnh với nhau. Những người lãnh đạo phải có tư duy đột phá chứ không phải là người an phận thủ thường, sợ sai, sợ trách nhiệm.

Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Thanh Hóa lấy ví dụ, việc hợp nhất 3 tỉnh Nam Định, Hà Nam và Ninh Bình thành tỉnh Ninh Bình mới sẽ giúp quy hoạch thống nhất hạ tầng giao thông, đô thị, công nghiệp, du lịch, dịch vụ, nông nghiệp, tạo điều kiện phát triển các hành lang kinh tế xuyên suốt từ miền núi, đồng bằng, ven biển, giúp khai thác hiệu quả tiềm năng giao thương, du lịch, logistics liên vùng.

Việc hợp nhất 3 tỉnh Nam Định, Hà Nam và Ninh Bình thành tỉnh Ninh Bình mới sẽ giúp quy hoạch thống nhất hạ tầng giao thông, đô thị, công nghiệp, du lịch, dịch vụ, nông nghiệp, tạo điều kiện phát triển các hành lang kinh tế xuyên suốt từ miền núi, đồng bằng, ven biển, giúp khai thác hiệu quả tiềm năng giao thương, du lịch, logistics liên vùng

Theo ông Đoan, 3 địa phương này có hệ thống di tích lịch sử, văn hóa dày đặc, nổi bật là quần thể danh thắng Tràng An, chùa Bái Đính, chùa Tam Chúc, đền Trần… có thể phát triển mạnh các sản phẩm văn hóa, du lịch, giáo dục bản địa có giá trị, xây dựng thương hiệu vùng di sản sống, trở thành điểm đến hấp dẫn. Do đó, việc hợp nhất sẽ góp phần tăng quy mô kinh tế, nâng cao khả năng cạnh tranh, thu hút đầu tư, phát huy tối đa tiềm năng, thế mạnh về các ngành kinh tế chủ lực như du lịch, công nghiệp, công nghiệp văn hóa gắn với bảo tồn di sản, và quan trọng nhất là lãnh đạo mới phải thực sự là người am hiểu, dám nghĩ mới, dám làm và phải dành tâm huyết cho địa phương.

Bên cạnh đó, vị doanh nhân cũng cho rằng, khi Quốc hội thông qua các luật, nghị quyết và tỉnh mới khi đi vào vận hành thì hành động của bộ máy lãnh đạo mới trong những ngày đầu tiên sẽ mang tính quyết định đối với sự thành bại của chủ trương lớn này. Đó không chỉ là những lời phát biểu hay, ý đẹp với những mỹ từ, hay những lời hứa, cam kết của các nhà lãnh đạo, mà quan trọng nhất vẫn là sự hành động quyết liệt bằng những công việc cụ thể có thể lượng hóa được, chứ không phải là những lời nói suông.

Cuối cùng, ông Cao Tiến Đoan cho rằng, bộ máy lãnh đạo địa phương mới sau khi kiện toàn cần thực hiện chủ trương kiến tạo ngay lập tức một môi trường kinh doanh minh bạch, ổn định và thực sự bình đẳng, bởi giai đoạn đầu sau sáp nhập chắc chắn sẽ có những xáo trộn, trong khi doanh nghiệp sợ nhất là sự bất định; đặc biệt là phải xóa bỏ ngay tâm lý "xin - cho", và phải tư duy lại về quy hoạch và nguồn lực của địa phương.

Cùng với đó là thủ tục hành chính phải được đảm bảo thông suốt, không để tình trạng ách tắc, các doanh nghiệp lo phải chạy đôn đáo giữa các trụ sở cũ và mới; quyết liệt đẩy mạnh chuyển đổi số, cung cấp 100% thủ tục hành chính trên môi trường điện tử, không phụ thuộc vào địa giới hành chính, coi đây là giải pháp sống còn để bộ máy sau sáp nhập có thể vận hành hiệu quả.

Có thể thấy, trong bối cảnh mới, khoa học công nghệ phát triển như vũ bão, nếu không thay đổi hoặc chậm thay đổi sẽ bị lỗi thời và chậm chân so với cuộc biến đổi của thế giới. Do đó chúng ta phải "vừa chạy vừa xếp hàng" và cuộc cải cách mạnh mẽ tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị; sắp xếp lại đơn vị hành chính các cấp và triển khai vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là khâu cốt tử.

Mục tiêu là tinh giản bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, quản trị Nhà nước, đồng thời thực hiện phân cấp, phân quyền mạnh mẽ hơn cho địa phương. Mô hình này không chỉ cắt bỏ cấp trung gian không cần thiết, mà điều quan trong hơn là tổ chức lại không gian cho phát triển bền vững, để chính quyền gần dân, sát dân, vì dân, phục vụ Nhân dân được tốt hơn; Trung ương, Chính phủ, Quốc hội cũng đang làm ngày làm đêm để sớm có những quy định phân định rõ thẩm quyền và trao quyền chủ động nhiều hơn cho chính quyền địa phương để mỗi nơi năng động, sáng tạo, phát triển phù hợp thực tiễn.

Còn tiếp...

LOẠT BÀI VIẾT: CUỘC CÁCH MẠNG LỊCH SỬ ĐƯA ĐẤT NƯỚC VƯƠN MÌNH THỊNH VƯỢNG

Bài 1: Đất nước đang đứng trước cánh cửa lịch sử

Bài 2: Cán bộ nêu gương, hy sinh vì lợi ích quốc gia, dân tộc

Bài 4: Mệnh lệnh vì tương lai đột phá của dân tộc

Bài 5: Bước ngoặt trọng đại, kiến thiết tương lai