“Chiến dịch 2345” là cụm từ Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Phạm Tiến Dũng sử dụng để nhấn mạnh về đợt cao điểm triển khai thực hiện các giải pháp an toàn, bảo mật trong thanh toán trực tuyến theo Quyết định 2345/QĐ-NHNN của NHNN.

Theo Quyết định 2345, tất cả các giao dịch trực tuyến trên ứng dụng ngân hàng điện tử giá trị trên 10 triệu đồng/lần hoặc dưới 10 triệu đồng/lần nhưng tổng số tiền các giao dịch trong ngày từ 20 triệu đồng trở lên thì lần giao dịch tiếp theo trong ngày khách hàng phải thực hiện xác thực bằng sinh trắc học.

Các giao dịch chuyển tiền dưới mức này thì xác thực bằng mã OTP thông thường.

Với quy định này, các ngân hàng phải đầu tư nâng cấp hệ thống, kết nối với hệ thống dữ liệu của Bộ Công an; khách hàng phải cài đặt, cập nhật sinh trắc học trên ứng dụng ngân hàng⁽¹⁾.

Theo đó, việc xác thực bằng sinh trắc học nhằm gia tăng thêm một lớp bảo mật cho khách hàng, ngoài mã đăng nhập tài khoản và mã OTP như trước đây. Điều này cũng tương tự như việc Apple đã gia tăng tính bảo mật cho iPhone X bằng giải pháp nhận diện khuôn mặt Face ID để mở khóa. Đây cũng là xu hướng công nghệ phổ biến trên thế giới.

Theo thống kê của NHNN, bình quân mỗi ngày trên hệ thống giao dịch của các ngân hàng có khoảng 20 - 26 triệu giao dịch. Trong đó, khoảng 1,8 - 2 triệu giao dịch có giá trị trên 10 triệu đồng, tương đương khoảng 8% số lượng giao dịch. Như vậy, quy định này chỉ tác động đến 8% số lượng giao dịch, không phải toàn bộ hoạt động thanh toán của hệ thống ngân hàng.

Mục tiêu quan trọng nhất của Quyết định 2345 là bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của khách hàng; đem lại tiện ích cho người dân khi tạo ra một lớp bảo vệ an toàn hơn.

Việc xác thực sinh trắc học đối với các giao dịch trên 10 triệu đồng giúp bảo vệ an toàn cho khách hàng. Nói cách khác, chính chủ tài khoản mới có thể thực hiện được các giao dịch thanh toán, chuyển tiền này.

Các giao dịch trên 10 triệu đồng đều phải xác thực sinh trắc học

Mặt khác, hiện nay các vụ lừa đảo, trộm tiền qua ngân hàng thời gian qua hầu hết đều từ các cuộc gọi lừa đảo qua điện thoại hoặc hacker lấy cắp mã đăng nhập tài khoản và mã giao dịch. Với việc xác thực bằng sinh trắc học thì trong tình huống này, kẻ gian khó có thể chuyển tiền đi với số lượng lớn hơn 10 triệu đồng/lần và 20 triệu đồng/ngày vì không thể xác thực khuôn mặt.

Một tác dụng khác đó là việc xác thực sinh trắc học còn góp phần phần nâng cao hiệu quả công tác phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao trên không gian mạng như: Nhóm tội phạm mở tài khoản bằng giấy tờ giả hay tài khoản không chính chủ; thuê, mua bán tài khoản “rác”...

Nhóm tội phạm này sẽ gặp khó khi chuyển tiền đi do không phải chính chủ đã xác thực, mặt khác, chủ tài khoản không thể chối bỏ trách nhiệm khi cho thuê, mượn tài khoản.

Bên cạnh đó, nhóm tội phạm lừa đảo chuyên sử dụng tài khoản “rác” để làm trung gian chuyển tiền sang tài khoản khác, thuê rút tiền từ ATM hoặc chuyển tiền ra nước ngoài… hay các tội phạm đánh bạc, cá độ cũng sẽ khó có thể thực hiện các giao dịch quá 20 triệu đồng trong ngày.

Như vậy, việc triển khai xác thực sinh trắc học theo Quyết định 2345 của NHNN có lợi ích rất lớn, đặc biệt là bảo vệ an toàn cho người dân.

Theo Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng, NHNN đã chuẩn bị rất kỹ cho “Chiến dịch 2345”.

Quyết định 2345 của NHNN được ký ban hành vào tháng 12/2023, có hiệu lực từ ngày 1/7/2024. Như vậy, các ngân hàng và người dân có nửa năm để triển khai thực hiện.

Trao đổi bên lề với phóng viên, Phó Thống đốc NHNN cho biết, để thực hiện nhiệm vụ này, NHNN đã lập các nhóm chỉ đạo trực tiếp từ NHNN tới lãnh đạo các ngân hàng thương mại lớn. NHNN cũng đã có các kịch bản ứng phó dự phòng.

Những ngày đầu triển khai, NHNN nắm số liệu hoạt động trên hệ thống từng giờ, phút. Nguyên tắc là ưu tiên dòng tiền thanh toán thông suốt, hạn chế tối đa các tắc nghẽn hệ thống.

Thực tế, mặc dù các ngân hàng đã đưa khuyến nghị “Cập nhật sinh trắc học” lên ứng dụng trước ngày hiệu lực khoảng 1 tháng nhưng rất nhiều khách hàng bỏ qua, chỉ đến khi bắt buộc phải cập nhật mới thực hiện. Vì vậy, không thể tránh khỏi tình trạng ùn ứ cục bộ. Tình trạng này chỉ xảy ra trong hai ngày đầu triển khai. Sau ngày 3/7 không còn sự cố nghẽn mạng được ghi nhận, báo cáo.

Một câu hỏi lớn được đặt ra khi triển khai Quyết định 2345 là liệu việc này có làm gián đoạn hoạt động thanh toán trong thời gian qua hay không? Câu trả lời là không. Cục bộ có một số nhưng không đáng kể và đã được xử lý.

Để chứng minh cho nhận định này, số liệu từ NHNN về các giao dịch thanh toán trước và sau ngày 1/7/2024 cho thấy: Số lượng giao dịch bình quân các ngày đầu tháng 6 và 7 không có nhiều khác biệt. Bình quân 10 ngày đầu tháng 6 là 22,675 triệu giao dịch; 10 ngày đầu tháng 7 là 22,659 triệu giao dịch. Bình quân số giao dịch trên 10 triệu đồng trong 10 ngày đầu tháng 6 là 1,790 triệu giao dịch, 10 ngày đầu tháng 7 là 1,694 triệu giao dịch.

Như vậy, hoạt động thanh toán qua hệ thống ngân hàng gần như không bị tác động bởi việc triển khai Quyết định 2345.

Một ngày sau khi triển khai, trên truyền thông xuất hiện clip ghi lại cảnh khách hàng “qua mặt” hệ thống bằng ảnh tĩnh. Sự thật ra sao?

Giám đốc Kỹ thuật Công ty NSC Vũ Ngọc Sơn là chuyên gia đã có hơn 20 năm làm việc trong ngành công nghệ.

Về vấn đề này, ông Vũ Ngọc Sơn, Giám đốc kỹ thuật Công ty Cổ phần Công nghệ an ninh mạng quốc gia Việt Nam (NCS) khẳng định: "Đây không phải là lỗi. Đó là do tính năng Liveness Detection bị tắt sau đó được bật lại".

Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng cho biết thêm: “Tình trạng này xảy ra ở một số ngân hàng khi họ tắt hệ thống xác thực này để đảm bảo giao dịch thông suốt trong những ngày đầu lưu lượng tăng đột biến".

Theo đó, NHNN đã yêu cầu các ngân hàng thực hiện nghiêm túc eKYC phải có chức năng chống giả mạo, Deepfake và ảnh tĩnh. Tình trạng dùng ảnh tĩnh để "vượt" hệ thống sinh trắc học đã được khắc phục. Sau chỉ đạo này, không có trường hợp “qua mặt” nào được ghi nhận, báo cáo.

Sau 2 tuần triển khai thực hiện, Quyết định 2345 đã đi vào đời sống thanh toán trực tuyến, không có tắc nghẽn trên hệ thống thanh toán ngân hàng.

Tính đến 17h ngày 12/7/2024 (sau 12 ngày triển khai), đã có 23,850 triệu tài khoản đã được xác thực, làm sạch bằng công nghệ nhận diện sinh trắc học, đảm bảo khớp đúng với dữ liệu trên căn cước công dân.

Đã có 23,850 triệu tài khoản đã được xác thực, làm sạch bằng công nghệ nhận diện sinh trắc học sau 12 ngày triển khai.

Theo Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng, lượng tài khoản được làm sạch dữ liệu trong những ngày qua tương đương số lượng tài khoản mở mới trong một năm. Đây là nỗ lực rất lớn của ngành Ngân hàng trong công cuộc hiện đại hóa, chuyển đổi số nhằm cung ứng dịch vụ an toàn, hiệu quả và mang lại nhiều tiện ích hơn cho người dân.

Những kết quả đóng góp quan trọng của “Chiến dịch 2345” đến công tác phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao trên không gian mạng sẽ được các cơ quan chức năng ghi nhận, báo cáo rõ hơn trong thời gian tới.