Đổi mới cơ chế quản lý, phát huy năng lực đội ngũ viên chức

Dự án Luật Viên chức (sửa đổi) đang được Quốc hội đưa ra bàn thảo tại kỳ họp thứ 10. Việc sửa đổi Luật Viên chức nhằm đổi mới việc tuyển dụng, sử dụng, quản lý viên chức theo vị trí việc làm. Trong đó, dự luật quy định rõ việc tuyển dụng, quản lý, bố trí, sử dụng viên chức phải căn cứ vào yêu cầu của vị trí việc làm và năng lực, hiệu quả thực hiện nhiệm vụ của viên chức; không thực hiện việc thi, xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp viên chức.

Quang cảnh phiên thảo luận tổ của Đoàn ĐBQH TP Hà Nội sáng 22/10

Công tác tuyển dụng viên chức cũng được đổi mới theo hướng quy định rõ hình thức thi tuyển cạnh tranh, xét tuyển công khai, bình đẳng và hình thức tiếp nhận đối với nguồn nhân lực chất lượng cao.

Các đơn vị sự nghiệp công lập được chủ động lựa chọn phương thức tuyển dụng phù hợp với ngành, lĩnh vực hoạt động, hướng tới mô hình quản trị chuyên nghiệp, hiện đại.

Dự thảo luật mở rộng quyền của viên chức theo hướng cho phép viên chức được ký hợp đồng để thực hiện hoạt động nghề nghiệp tại các đơn vị sự nghiệp khác ngoài đơn vị sự nghiệp công lập hiện đang làm việc hoặc tại cơ quan, tổ chức, đơn vị khác ngoài công lập với các điều kiện cụ thể. Viên chức làm việc trong các tổ chức khoa học và công nghệ công lập, cơ sở giáo dục đại học công lập được tham gia góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp, làm việc tại doanh nghiệp do tổ chức đó thành lập hoặc tham gia thành lập để thương mại hóa kết quả nghiên cứu do tổ chức đó tạo ra khi được sự đồng ý của người đứng đầu tổ chức.

Thống nhất khung KPI đánh giá chất lượng viên chức

Tại phiên thảo luận tổ về dự luật sáng 22/10, nhiều ý kiến đại biểu đánh giá cao sự đổi mới tại dự luật, đặc biệt là đổi mới tư duy quản lý theo hướng gắn quyền và nghĩa vụ của viên chức với vị trí việc làm, hiệu quả công việc, tăng tính tự chủ… Tuy nhiên, theo các đại biểu vẫn còn những điểm cần tiếp tục rà soát.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Phương Thủy phát biểu thảo luận tổ

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Phương Thủy, dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi) là bước hoàn thiện cần thiết nhằm đổi mới quản lý, sử dụng và phát huy năng lực của đội ngũ viên chức trong bối cảnh sắp xếp lại đơn vị sự nghiệp công lập

Song theo bà, không nên quy định về đơn vị sự nghiệp công lập tại dự thảo Luật, bởi các nội dung về tổ chức bộ máy, nơi làm việc của viên chức cần được quy định tại văn bản quy phạm pháp luật riêng về đơn vị sự nghiệp công lập…

Đại biểu Nguyễn Phương Thủy cũng đề nghị cần xác định cụ thể về đối tượng viên chức ký hợp đồng có thời hạn và hợp đồng không xác định thời hạn để quy định ngay tại dự thảo Luật. Đồng thời, cần có quy định cụ thể hơn về tỷ lệ đánh giá theo kết quả đầu ra và vai trò trực tiếp của kết quả đánh giá trong các quyết định về tiền lương, thưởng, thu nhập tăng thêm, quy hoạch, bổ nhiệm, đào tạo, chấm dứt hợp đồng.

“Cần có khung tiêu chí đánh giá KPI thống nhất toàn quốc và hệ thống đánh giá điện tử viên chức đồng bộ để tạo cơ sở dữ liệu quốc gia, bảo đảm tính minh bạch và có thể kiểm chứng”, đại biểu Nguyễn Phương Thủy nêu.

Chung mối quan tâm, Đại Lê Nhật Thành cho rằng, đánh giá cán bộ là khâu khó nhất hiện nay. Việc đánh giá theo phương pháp truyền thống còn mang tính chủ quan, dễ bị chi phối bởi cảm tính. Vì vậy, ông ủng hộ việc ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số trong quản lý, theo dõi, xếp loại viên chức. Máy móc, dữ liệu sẽ phản ánh khách quan hơn quá trình làm việc. Nếu áp dụng được công nghệ vào đánh giá, chúng ta sẽ xác định rõ năng lực thật của từng người, từ đó bố trí, sử dụng cán bộ hợp lý hơn.

Tuy nhiên, đại biểu Lê Nhật Thành lưu ý, việc triển khai cần gắn với điều kiện thực tế của từng cơ quan, đơn vị, đồng thời có hướng dẫn cụ thể để tránh lúng túng trong thực hiện.

ĐBQH Trương Xuân Cừ phát biểu thảo luận tổ

Rõ cơ chế ưu tiên tuyển dụng viên chức

Một nội dung khác được các đại biểu quan tâm cho ý kiến, đó là công tác tuyển dụng, đào tạo đội ngũ viên chức.

Đại biểu Lê Nhật Thành đề nghị cân nhắc có chính sách đặc thù, ưu tiên trong phát triển và tuyển viên chức là người dân tộc thiểu số và viên chức có trình độ chuyên môn tốt về công tác tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, hải đảo, biên giới.

Theo ông Thành, cần ưu tiên tuyển dụng, đào tạo và bồi dưỡng nguồn nhân lực tại chỗ, đặc biệt là người dân tộc thiểu số nhằm đào tạo đội ngũ viên chức am hiểu phong tục, tập quán, ngôn ngữ và gắn bó lâu dài với địa phương.

Đồng thời, hoàn thiện cơ chế đãi ngộ đặc thù, trong đó có phụ cấp thu hút, phụ cấp đặc biệt, hỗ trợ nhà ở công vụ, đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển hợp lý nhằm thu hút và giữ chân viên chức có năng lực tình nguyện về công tác tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Đại biểu Quốc hội Trương Xuân Cừ cũng cho rằng, thực tế, việc thi tuyển đối với người dân tộc thiểu số còn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa. Vì vậy, cần có cách làm linh hoạt, vừa bảo đảm chất lượng, vừa đúng cơ cấu.

“Giả sử trong một kỳ thi có 10 chỉ tiêu, trong đó 3 chỉ tiêu dành cho người dân tộc thiểu số, thì nên tổ chức thi riêng cho nhóm đối tượng này, lấy toàn bộ những người dân tộc đó cùng dự thi để chọn được những người giỏi nhất. Cách làm này vẫn bảo đảm tính cạnh tranh, đồng thời phù hợp với điều kiện thực tế” - đại biểu Trương Xuân Cừ nêu ví dụ.

Đại biểu Trương Xuân Cừ cũng bày tỏ băn khoăn về quy định xét tuyển viên chức. Ông đưa ra quan điểm, những người tốt nghiệp xuất sắc phải được kiểm tra với nhau để chọn ra người xuất sắc thật sự, có kiến thức, có kỹ năng, có trình độ.

ĐBQH Nguyễn Anh Trí phát biểu thảo luận tổ

Kiểm soát chặt chẽ khi mở rộng quyền kinh doanh của viên chức

Các đại biểu nhấn mạnh yêu cầu hoàn thiện khung pháp lý nhằm kiểm soát chặt chẽ rủi ro xung đột lợi ích khi mở rộng quyền góp vốn, kinh doanh của viên chức.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thủy đồng tình việc mở rộng quyền nhưng nhấn mạnh cần có cơ chế kiểm soát rủi ro, phòng ngừa xung đột lợi ích - đặc biệt trong các lĩnh vực như y tế, khoa học công nghệ. Theo bà Thuỷ, nếu không có giới hạn cụ thể về mức góp vốn, phạm vi điều hành hoặc cơ chế công khai thông tin, quy định này có thể bị lợi dụng, ảnh hưởng đến uy tín và tính liêm chính của khu vực công.

Ngoài ra, đại biểu đề nghị Luật cần có điều khoản rõ ràng về trách nhiệm công khai hợp đồng, mức góp vốn, cũng như quyền từ chối của người đứng đầu đơn vị sự nghiệp khi phát hiện dấu hiệu xung đột lợi ích. Điều này sẽ giúp các đơn vị thuận lợi hơn khi triển khai và bảo đảm nguyên tắc minh bạch trong hoạt động công vụ.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí cho rằng, đây là chủ trương phù hợp với xu thế phát triển, đồng thời đáp ứng nhu cầu thực tế, đặc biệt trong các lĩnh vực y tế, khoa học, công nghệ.

Theo ông, trong lĩnh vực y tế, rất khó có đủ bác sĩ giỏi, có kinh nghiệm làm việc toàn thời gian ở bệnh viện công. Những người như vậy nên được tạo cơ hội phát huy năng lực ở nhiều môi trường khác nhau, vừa giúp đào tạo thế hệ kế cận, vừa nâng cao chất lượng chuyên môn...

Theo đại biểu Nguyễn Anh Trí, việc cho phép viên chức được góp vốn, điều hành trong phạm vi phù hợp sẽ giúp tận dụng trí tuệ và kinh nghiệm của đội ngũ chuyên gia, đồng thời tạo cơ chế linh hoạt, khuyến khích sáng tạo, nâng cao chất lượng dịch vụ công.

Ngọc Quyết