Luật Thủy sản (sửa đổi): Bổ sung chương về lực lượng kiểm ngư

Qua khảo sát cho thấy lực lượng kiểm ngư hoạt động trong thời gian qua đã được ngư dân tin tưởng, ủng hộ và sẵn sàng tham gia bám biển khi có lực lượng kiểm ngư đồng hành.

Đó là một trong các nội dung tại Tờ trình dự án Luật Thủy sản (sửa đổi) được trình bày trước Quốc hội sáng nay (6/6).

Bộ trưởng Bộ NN&PT NT Nguyễn Xuân Cường trình bày tờ trình Luật Thủy sản (sửa đổi)

Lý giải về sự cần thiết xây dựng dự án Luật, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Nguyễn Xuân Cường cho biết, Luật Thủy sản được Quốc hội thông qua ngày 26/11/2003 và có hiệu lực từ ngày 1/7/2004, về cơ bản đã tạo hành lang pháp lý quan trọng để điều chỉnh các quan hệ xã hội trong lĩnh vực thủy sản.

Nhờ đó, ngành thủy sản đã dần chuyển dịch từ nghề cá nhân dân sang nghề cá thương mại. Trong những năm qua, ngành đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, đóng góp lớn vào tăng trưởng ngành nông nghiệp, cũng như nâng cao giá trị kim ngạch xuất khẩu của nông sản Việt Nam (xuất khẩu thủy sản từ 2,2 tỷ USD năm 2003 tăng lên 7,16 tỷ USD năm 2016).

Tuy nhiên, sau 13 năm triển khai thực hiện, Luật Thủy sản 2003 đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập như: Một số quy định chưa theo kịp với sự phát triển nhanh của ngành thủy sản Việt Nam. Một số quy định chưa đáp ứng được yêu cầu trong công tác cải cách hành chính của Chính phủ, trong đó có yêu cầu về tăng cường xã hội hóa các dịch vụ công, đơn giản hóa thủ tục hành chính, phân cấp mạnh cho địa phương...

Một số quy định không còn phù hợp với các luật mới có liên quan đến lĩnh vực thủy sản được Quốc hội thông qua (Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp, Luật Đất đai…). Một số quy định chưa đáp ứng được yêu cầu hội nhập quốc tế, trong đó có quy định về truy xuất nguồn gốc thủy sản, quy định về chống đánh bắt bất hợp pháp, quy định về biện pháp của quốc gia có cảng....

Bên cạnh đó, sự phát triển ngành thủy sản chưa bền vững; năng lực, kinh nghiệm quản lý và đầu tư trang thiết bị phục vụ cho kiểm tra, kiểm soát các hoạt động thủy sản còn hạn chế; biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp, khó lường; nguồn lợi thủy sản đang có dấu hiệu suy giảm, môi trường sống của các loài thủy sản có nguy cơ bị ô nhiễm; xu hướng gia tăng bảo hộ mậu dịch, hàng rào kỹ thuật của các nước nhập khẩu… là những thách thức lớn đối với ngành thủy sản cần phải giải quyết.

“Để khắc phục được các bất cập nêu trên, đồng thời, nhằm thể chế hóa đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển nông nghiệp, nông thôn nói chung và phát triển thủy sản nói riêng, đặc biệt là Nghị quyết 09-NQ/TW năm 2007 về chiến lược biển Việt Nam đến năm 2020, Nghị quyết số 26-NQ/TW năm 2008 về nông nghiệp, nông dân, nông thôn,… việc sửa đổi Luật Thủy sản 2003 là hết sức cần thiết”, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nhấn mạnh.

Dự thảo Luật Thủy sản (sửa đổi) về cơ bản giữ nguyên tên chương của Luật Thủy sản 2003, giảm 2 chương và tăng 38 điều so với Luật Thủy sản 2003. Trong đó, bổ sung một chương về kiểm ngư và bỏ 3 chương về hợp tác quốc tế về hoạt động thủy sản; quản lý nhà nước về thủy sản; khen thưởng và xử lý vi phạm.

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nhấn mạnh, việc có lực lượng kiểm ngư với thẩm quyền và trang thiết bị đủ mạnh và có cơ chế phối hợp với các lực lượng khác sẽ góp phần tăng cường sự hiện diện của các lực lượng chức năng Việt Nam trên biển; góp phần bảo đảm an ninh, trật tự trên biển; tương đồng với mô hình tổ chức, hoạt động của lực lượng kiểm soát, bảo vệ pháp luật thuỷ sản trên biển của nhiều nước có vùng biển tiếp giáp hoặc chồng lấn với Việt Nam.

Qua khảo sát cho thấy lực lượng kiểm ngư hoạt động trong thời gian qua đã được ngư dân tin tưởng, ủng hộ và sẵn sàng tham gia bám biển khi có lực lượng kiểm ngư đồng hành. Mặt khác, việc hình thành kiểm ngư cấp tỉnh về cơ bản sẽ không làm phát sinh thêm nhân lực và phương tiện để triển khai nhiệm vụ, chỉ phát sinh ngân sách nhà nước để chi chế độ phụ cấp cho đội ngũ này như kiểm ngư hiện tại khoảng 9 tỷ đồng/năm.

Trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật Thủy sản (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Phan Xuân Dũng nêu rõ, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cơ bản nhất trí với Tờ trình của Chính phủ, nhấn mạnh thêm một số vấn đề như thể hiện trong Báo cáo thẩm tra; đề nghị Ban soạn thảo tiếp tục rà soát các nội dung có liên quan của dự thảo Luật để xử lý việc trùng lắp, chồng chéo, mâu thuẫn không hợp lý, bảo đảm tính thống nhất và khả thi của dự án Luật, phù hợp với đường lối, chính sách phát triển ngành thủy sản và quy định của Hiến pháp 2013.

Về lực lượng kiểm ngư, hiện đang có 3 loại ý kiến. Thứ nhất, đề nghị tiếp tục duy trì lực lượng kiểm ngư Trung ương như hiện nay, không thành lập thêm hệ thống Kiểm ngư cấp tỉnh. Thứ hai, đề nghị bên cạnh lực lượng kiểm ngư Trung ương, cần thành lập thêm hệ thống kiểm ngư tại 28 tỉnh ven biển như dự thảo Luật. Thứ ba, đề nghị bên cạnh lực lượng kiểm ngư Trung ương, tùy vào tính chất đặc thù của từng địa phương mà thành lập thêm kiểm ngư cấp tỉnh trên cơ sở cơ cấu lại lực lượng thanh tra chuyên ngành về thủy sản tại địa phương.

Riêng vấn đề này, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường báo cáo và đề nghị các vị ĐBQH cho ý kiến.

Hạnh Nguyên