Tháng 3/1929, các đồng chí lãnh đạo trong Kỳ bộ Bắc Kỳ và Tỉnh bộ Hà Nội của Hội Việt Nam cách mạng thanh niên đã họp tại nhà 5D phố Hàm Long, thành lập Chi bộ Cộng sản. Ngày 17/9/1929, tại số nhà 312 phố Khâm Thiên, Hà Nội, Đông Dương Cộng sản Đảng ra đời. Như vậy, Chi bộ Cộng sản 5D Hàm Long và Đông Dương Cộng sản Đảng là những tổ chức cộng sản đầu tiên ở trong nước được thành lập tại Hà Nội, tiếp đó là An Nam Cộng sản Đảng (tháng 9/1929 ở Nam Kỳ) và Đông Dương Cộng sản Liên đoàn (ngày 1/1/1930) ở Trung Kỳ.

Nhà số 5D, phố Hàm Long, Hà Nội - nơi đồng chí Đỗ Ngọc Du cùng Ngô Gia Tự, Nguyễn Đức Cảnh, Trần Văn Cung, Trịnh Đình Cửu, Dương Hạc Đính, Nguyễn Tuân (Kim Tôn) họp thành lập Chi bộ Cộng sản đầu tiên ở Việt Nam do Trần Văn Cung làm Bí thư, tháng 3/1929

Mùa xuân năm 1930, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời. Sau sự kiện lịch sử vĩ đại đó, ngày 17/3/1930, tại nhà số 42, phố Hàng Thiếc, Ban Chấp hành lâm thời của Đảng bộ thành phố Hà Nội được thành lập. Đảng bộ thành phố Hà Nội có vinh dự rất lớn là Đảng bộ được thành lập sớm nhất cả nước.

Lịch sử ra đời, đấu tranh, xây dựng và phát triển của Đảng bộ thành phố Hà Nội luôn gắn chặt với quá trình đấu tranh cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đã qua 95 mùa xuân, với trí tuệ, bản lĩnh và nghị lực kiên cường; với tinh thần chủ động, sáng tạo, cụ thể hóa các quan điểm, nghị quyết, chủ trương của Trung ương Đảng, đề ra những quyết sách phù hợp với đặc thù từng thời kỳ lịch sử; với ý chí phấn đấu không quản ngại gian khó, sẵn sàng hy sinh của đội ngũ cán bộ, đảng viên; bằng ý thức đoàn kết, gắn bó mật thiết với Nhân dân, luôn được nhân dân tin yêu, ủng hộ và bảo vệ; Đảng bộ thành phố Hà Nội đã lãnh đạo Nhân dân đạt được nhiều thành tựu to lớn đầy tự hào, nổi bật là:

Đảng bộ thành phố Hà Nội đã lãnh đạo thành công cuộc đấu tranh giành chính quyền về tay Nhân dân với cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945.

Chủ tịch Ủy ban Quân chính Hà Nội Trần Duy Hưng từ Việt Bắc tiến về tiếp quản Thủ đô năm 1954

Nắm bắt thời cơ, với sự nhạy bén, năng động, sáng tạo, chỉ với gần 50 đảng viên của Đảng bộ, song sức mạnh của cách mạng đã nhân lên gấp bội khi Đảng bộ tập hợp được đông đảo các tầng lớp Nhân dân nhất tề đứng dậy, giành chính quyền về tay Nhân dân.

Cách mạng Tháng Tám thành công ở Hà Nội là kinh nghiệm thực tiễn đầy quý giá để Đảng ta kịp thời chỉ đạo cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám thắng lợi trong cả nước, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Trong thế hiểm nghèo “ngàn cân treo sợi tóc”, dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng bộ thành phố Hà Nội đã lãnh đạo Nhân dân thực hiện cuộc đấu tranh chống thù trong, giặc ngoài, bảo vệ chính quyền cách mạng non trẻ của Trung ương và Hà Nội.

Hà Nội đã mở đầu toàn quốc kháng chiến với ý chí “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”, sáng tạo nhiều hình thức chiến đấu, làm tiêu hao lực lượng địch và kìm chân địch ở Thủ đô, chặn đứng âm mưu “đánh nhanh thắng nhanh” của địch. Đây là đóng góp có ý nghĩa to lớn giúp Trung ương cùng cả nước chuẩn bị và chủ động tiến hành cuộc kháng chiến trường kỳ.

Trong những năm kháng chiến, Đảng bộ thành phố Hà Nội vừa gây dựng, củng cố tổ chức ở cả vùng tự do và vùng địch tạm chiếm, vừa lãnh đạo quân và dân Hà Nội tham gia cuộc chiến đấu chung trên chiến trường cả nước, vừa trực tiếp chiến đấu trên địa bàn Hà Nội.

Sau chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy Điện Biên, chấn động địa cầu” vào ngày 7/5/1954, đến ngày 10/10/1954, Hà Nội sạch bóng quân xâm lược, Thủ đô được giải phóng, trở lại vị trí trung tâm, đầu não chính trị của cả nước.

Từ năm 1954 - 1975, là quãng thời gian có nhiều khó khăn, thách thức, song cũng rất tự hào của Đảng bộ thành phố Hà Nội. Trên thực tế, từ năm 1954 - 1964, về cơ bản Hà Nội có hòa bình, nhưng đặt trong tình hình nửa đất nước đang phải sống dưới ách thống trị tàn bạo của đế quốc Mỹ và tay sai. Hà Nội, một mặt, tập trung sức khôi phục và phát triển kinh tế; mặt khác, nhanh chóng hàn gắn các vết thương chiến tranh; đồng thời, cùng miền Bắc tích cực chi viện sức người, sức của cho cách mạng miền Nam.

Từ năm 1965 - 1975, đế quốc Mỹ tăng cường và mở rộng chiến tranh xâm lược ra cả nước bằng không quân và hải quân, trong đó Hà Nội phải đối đầu và đã đánh thắng cuộc tập kích chiến lược bằng máy bay B52 trong 12 ngày đêm cuối năm 1972, lập nên kỳ tích “Điện Biên phủ trên không”, được thế giới ngợi ca là “Thủ đô của lương tri và phẩm giá con người”.

Dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng, Bác Hồ, sau đó là thực hiện Di chúc của Bác, Đảng bộ và Nhân dân Hà Nội đã lập nên nhiều chiến công và thành tựu mới, to lớn; đồng thời, ra sức chi viện cho cách mạng miền Nam. Chỉ tính riêng sức người, thành phố Hà Nội đã có hơn 11.000 người con ưu tú hy sinh anh dũng cho sự nghiệp bảo vệ miền Bắc, giải phóng hoàn toàn miền Nam, góp phần thu non sông về một mối, thống nhất đất nước.

Giai đoạn từ năm 1975 - 1985, cả nước cùng Hà Nội lâm vào cuộc khủng hoảng kinh tế - xã hội ngày càng trầm trọng. Cơ chế kế hoạch hóa tập trung cao độ gắn với chế độ bao cấp vốn thích ứng với thời kỳ chiến tranh, thì nay không còn phù hợp nữa.

Trong bối cảnh đó, Thành ủy Hà Nội đã mạnh dạn đổi mới tư duy, phong cách làm việc, vừa lãnh đạo giải quyết những nhiệm vụ cấp bách trước mắt, vừa chỉ đạo sửa đổi, tìm tòi cơ chế, chính sách mới để khắc phục tình trạng trì trệ, tạo tiền đề để Hà Nội bứt phá trong phát triển kinh tế - xã hội.

Bắt đầu từ Đại hội X của Đảng bộ thành phố Hà Nội tháng 8/1986, Đảng bộ thành phố Hà Nội đã cùng toàn Đảng xây dựng, phát triển, hoàn thiện cơ chế kinh tế mới; từng bước đưa Hà Nội thoát khỏi khủng hoảng kinh tế - xã hội, đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Quang cảnh Đại hội đại biểu Đảng bộ TP Hà Nội lần thứ X (17/10/1986). Ảnh: TTXVN

Vai trò cũng như năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng bộ Thủ đô càng được minh chứng rõ nét với những thành tựu sau 50 năm đất nước thống nhất hay gần 40 năm đất nước đổi mới. Là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa và khoa học của cả nước, Hà Nội đã hiện thực hóa các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước với tinh thần không ngừng tìm tòi, sáng kiến, sáng tạo.

Hà Nội là địa phương đi đầu trong phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, thu hút đầu tư và cải cách hành chính. Các khu công nghiệp, khu công nghệ cao và các khu đô thị hiện đại đã hình thành, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Đặc biệt, thành phố đã thành công trong việc xây dựng môi trường đầu tư thân thiện, thu hút nhiều nguồn vốn FDI, phát triển mạnh mẽ ngành dịch vụ, thương mại và du lịch, biến Hà Nội trở thành trung tâm kinh tế lớn của cả nước. Thu ngân sách nhà nước của thành phố năm 2024 đạt hơn 509.000 tỷ đồng, trong đó thu nội địa - nguồn thu phản ánh “sức mạnh” của nền kinh tế - đứng đầu cả nước. Quy mô nền kinh tế Hà Nội năm 2024 đạt gần 59 tỷ USD, hơn 100 lần năm 1986 khi bắt đầu đổi mới.

Đảng bộ và chính quyền Hà Nội đã cố gắng rất lớn trong việc quy hoạch và phát triển đô thị ngày càng khang trang, hiện đại. Hệ thống hạ tầng ngày càng hoàn thiện, đáp ứng “chuẩn quốc gia” về giáo dục, y tế, văn hóa. Hạ tầng giao thông có bước tiến mạnh mẽ, từ chỗ chỉ có 2-3 cây cầu vượt sông Hồng, đến nay Hà Nội có 8 cầu vượt sông Hồng.

Các tuyến đường Vành đai 1, 2, 3 dần khép kín; Vành đai 4 dự kiến hoàn thành đường song hành trong năm 2025. Hà Nội cũng đang có chủ trương đầu tư tiếp đường Vành đai 5 trong nhiệm kỳ tới; triển khai thủ tục để sớm đầu tư thêm một số cây cầu lớn vượt sông Hồng như: Hồng Hà, Mễ Sở, Vân Phúc, Tứ Liên, Trần Hưng Đạo, Ngọc Hồi...

Là trung tâm văn hóa của cả nước, Hà Nội còn đi đầu trong bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Hiện nay, Hà Nội còn tiên phong phát triển công nghiệp văn hóa, tạo ra động lực phát triển mới cho nền kinh tế.

Một trong những đóng góp lớn nhất của Hà Nội trong thời kỳ đổi mới là luôn đi đầu về xây dựng Đảng và hệ thống chính trị, không ngừng củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc và duy trì một môi trường bình yên, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Đây là cơ sở, là hành trang quan trọng bậc nhất để Hà Nội tự tin hướng tới tương lai.

Khi mới thành lập, số đảng viên của Đảng bộ Hà Nội chỉ rất ít nhưng đến nay, tổng số đảng viên đã đạt hơn 480.000 đồng chí. Trải qua 17 kỳ đại hội, Hà Nội là đảng bộ có truyền thống đoàn kết, trong sạch, vững mạnh; là ngọn cờ đầu trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng; tiên phong trong đổi mới phương thức lãnh đạo, nhất là đổi mới ban hành nghị quyết, chỉ thị, đề án, kế hoạch... Mỗi văn bản trước khi ban hành đều được nghiên cứu kỹ vừa chặt chẽ về lý luận, vừa phù hợp với thực tiễn, bảo đảm tính khả thi.

Nhờ đó, Hà Nội không chỉ gương mẫu, đi đầu trong thực hiện, mà còn thường xuyên là hình mẫu trong triển khai các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước. Cụ thể như từ đầu nhiệm kỳ 2020 - 2025 đến nay, Thành ủy Hà Nội đã gương mẫu, đi đầu trong đổi mới công tác đánh giá cán bộ; đổi mới sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống chính trị; thành lập Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; chuyển đổi số; phân cấp, ủy quyền. Hà Nội còn là cấp ủy cấp tỉnh đầu tiên ban hành Nghị quyết chuyên đề về công nghiệp văn hóa - một nội dung mới và khó...

Năm 2024, cùng với thực hiện tốt chủ đề “Kỷ cương - Trách nhiệm - Hành động - Sáng tạo - Phát triển”, Đảng bộ thành phố Hà Nội đã đổi mới mạnh mẽ tư duy, phong cách, phương thức lãnh đạo, tiếp tục là đơn vị gương mẫu đi đầu quán triệt triển khai, thực hiện các chủ trương lớn của Trung ương; đã tổ chức 4 đợt sinh hoạt chính trị quan trọng, nổi bật là chuyên đề “Nghiên cứu, quán triệt, tuyên truyền tư tưởng chỉ đạo, định hướng lớn của Đảng và đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm về kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” trong toàn Đảng bộ, tới từng chi bộ, tới từng đảng viên.

Thành phố chủ động đi đầu thực hiện tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TƯ, ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII) “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”, xây dựng phương án và triển khai đổi mới sắp xếp bộ máy theo hướng “tinh - gọn - mạnh - hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả”.

Các cấp ủy tổ chức Đảng thành phố đã chuẩn bị một bước quan trọng công tác tổ chức đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội lần thứ XVIII Đảng bộ thành phố nhiệm kỳ 2025 - 2030. Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố đã cho ý kiến về Dự thảo lần 1 Báo cáo chính trị, sớm hơn kế hoạch 3 tháng; đang tiến hành bổ sung, hoàn thiện các mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ phù hợp với chỉ đạo của Trung ương và Tổng Bí thư Tô Lâm về kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Tại buổi làm việc với Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội ngày 27/11/2024, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, với vai trò là Thủ đô của cả nước, Hà Nội luôn tiên phong, gương mẫu trong triển khai các nghị quyết của Trung ương để các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước đi vào cuộc sống, lan tỏa đến từng người dân.

Không chỉ gương mẫu đi đầu trong việc đưa Nghị quyết của Trung ương vào cuộc sống, Hà Nội còn đóng vai trò là cực tăng trưởng kinh tế của cả nước, là trung tâm đổi mới sáng tạo của cả nước. Từ thực tiễn triển khai với tinh thần đổi mới, sáng tạo của Thủ đô Hà Nội, các địa phương sẽ thực hiện và nhân rộng trên cả nước.

Tổng Bí thư ghi nhận và đánh giá cao những kết quả mà Hà Nội đạt được trong năm 2024, dưới sự lãnh đạo của Đảng, thành phố đã tiếp tục phát huy tinh thần đoàn kết, trách nhiệm, triển khai thực hiện đồng bộ, quyết liệt các nhiệm vụ chính trị. Đời sống của Nhân dân được cải thiện, nâng cao. thành phố ngày càng có nhiều khởi sắc, uy tín của cấp ủy, chính quyền các cấp đối với nhân dân ngày càng được tăng cường; triển khai nhanh và quyết liệt những chủ trương của Trung ương, tạo tiền đề phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn phát triển mới.

Hoan nghênh công tác chuẩn bị cho đại hội các cấp của thành phố, Tổng Bí thư tin tưởng đại hội các cấp sẽ được tổ chức thành công và yêu cầu Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố phải tiếp tục nâng cao trách nhiệm, nỗ lực, quyết liệt, tích cực nhiều hơn nữa để lãnh đạo Đảng bộ, Nhân dân Thủ đô quyết tâm hoàn thành xuất sắc Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ XVII, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.