Quốc hội tiếp tục thảo luận tại hội trường về việc thực hiện chính sách, pháp luật ATTP

Trong buổi sáng, các đại biểu quốc hội phát biểu nhiều về thực trạng mất an toàn thực phẩm xảy ra tràn lan, khiến chỉ có 10% người dân được hỏi tin thực phẩm trên thị trường là an toàn. Nhiều gia đình đã tự trồng rau, nuôi lợn, nuôi gà... vì không tin vào thực phẩm bán ngoài chợ.

Buổi chiều, các đại biểu Quốc hội muốn làm rõ trách nhiệm của các bộ ngành trong việc quản lý an toàn thực phẩm. Các đại biểu cũng cho rằng, nên thông nhất việc quản lý an toàn thực phẩm về một đơn vị quản lý. Không để quản lý chồng chéo nhưng tới khi có sự việc xảy ra thì không ai chịu trách nhiệm.

Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu (An Giang) tranh luận: “Cần có một đơn vị độc lập, trực tiếp theo dõi, xử lý các vấn đề VSATTP, tổ chức này có chức năng quản lý xuyên suốt chuỗi thực phẩm, như vậy mới có đủ năng lực pháp lý tổ chức, quản lý ATTP. Thành phần tổ chức này bao gồm các chuyên viên đến từ 3 Bộ: Công thương; NN&PTNT và Y tế, do vậy không thể làm tăng biên chế, thậm chí có thể làm giảm biên chế do loại bỏ một số vị trí trùng hợp chức năng giữa 3 Bộ”.

Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) đánh giá “Vấn đề thứ nhất, cần đẩy mạnh hơn nữa công tác truyền thông, phổ biến kiến thức, hướng dẫn cách sử dụng, chế biến và những thông tin đúng, không thổi phồng về an toàn thực phẩm. Thực ra trong báo cáo tại Mục 1.5 và 1.6 cũng như tôi theo dõi cho đến bây giờ có khoảng 3 ý kiến đề cập đến vấn đề này. Qua thực tế cho thấy chúng ta đã làm, nhưng làm chưa ngang tầm, chưa tích cực, chưa thường xuyên, chưa phong phú về hình thức, chưa hấp dẫn về nội dung, chưa đúng và chưa phù hợp với từng đối tượng. Tôi cho rằng đây là vấn đề rất quan trọng, xin hãy lựa chọn một biện pháp vừa hòa bình, vừa đơn giản mà mang tính xây dựng cao, tôi tin có hiệu quả”.

Ông Trí nhấn mạnh “Vấn đề thứ hai, để làm tốt hơn nữa an toàn thực phẩm thì cả xã hội phải vào cuộc, nhưng việc giao cho ba bộ và Ủy ban nhân dân tỉnh thì có giỏi mấy cũng khó mà làm hoàn thành được và đây phải xác định cả xã hội phải vào cuộc, mỗi cá nhân, mỗi gia đình, cả xã, huyện, tỉnh, các bộ, ban, ngành phải vào cuộc, nhất là các cấp bộ Đảng, chính quyền. Đây là cuộc chiến giữa đúng và sai, của lòng trung thực với lòng tham, của cái thiện và của cái ác, chắc chắn còn cam go, cuộc chiến này chỉ thành công được khi cả xã hội vào cuộc”.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cũng phản đối đề xuất thành lập ban quản lý các vấn đề về ATTP, nếu có cũng chỉ nên làm thí điểm, cho các địa phương chủ động sử dụng toàn bộ số tiền phạt vi phạm ATTP và có kinh phí tăng cường từ NSNN để đảm bảo yêu cầu của công tác này.

Đại biểu Nguyễn Như So (Bắc Ninh) cho rằng hiện nay quản lý ATTP có tới 3 ngành. Việc này được liên tưởng tới quản lý chất lượng một chiếc bánh Trung thu, phần bên ngoài là tinh bột do ngành Công thương quản lý; nhân bánh là thịt và trứng do ngành Nông nghiệp kiểm soát; Bộ Y tế quản lý các chất phụ gia, phẩm màu.Ông Nguyễn Như So kiến nghị cần tránh tình trạng quá nhiều luật sẽ trở nên rối; luật quá nhiều, nhưng hiểu luật lại ít, nội dung luật chồng chéo, gây khó khăn cho các chủ thể quản lý và đối tượng quản lý.

Các cơ quan quản lý cũng cần tạo điều kiện tốt nhất cho các nhà sản xuất, quản lý theo chuỗi từ trang trại đến bàn ăn, đề cao đạo đức trong sản xuất kinh doanh; tăng cường ý thức trách nhiệm cho nhà sản xuất, tạo sức ép chất lượng sản phẩm đối với nhà sản xuất. Công tác tuyên truyền phải khách quan, tránh một chiều gây tâm lý hoang mang lo lắng. Cần thay đổi từ văn hóa suy diễn sang văn hóa chứng cứ.

Ngay sau khi Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến giải trình, các đại biểu quốc hội tiếp tục nêu ý kiến về việc xử lý các vụ việc về mất an toàn thực phẩm còn quá ít, chỉ chiếm 20% số vụ được phát hiện ra. Đại biểu Nguyễn Thái Học (Phú Yên) nêu vấn đề, vì sao công tác thanh tra, kiểm tra thụ động. Không phát hiện ra thực phẩm tốt hay không tốt và việc xử lý chỉ 20% số vụ phát hiện được.

Còn Phó trưởng đoàn chuyên trách Đại biểu thành phố Hà Nội Ngọ Duy Hiểu cho rằng, để xác định trách nhiệm thì nhiều đại biểu đánh giá xác định trách nhiệm trước hết là các bộ nhưng cũng cần phải đánh giá đầy đủ hơn đến trách nhiệm của cán bộ cơ sở.

"Tôi nghĩ nếu từng địa phương mà Bí thư, Chủ tịch của cấp huyện, cấp xã, trưởng thôn, bí thư chi bộ, thực sự có trách nhiệm, trăn trở, lăn lộn với địa bàn, địa phương mình thì chắc chắn sẽ giảm thiểu tình trạng vi phạm an toàn thực phẩm. Vì thực tế cho thấy, cán bộ sống trên địa bàn làm việc và quản lý trên địa bàn hơn ai hết biết rõ ở địa bàn mình có gì, ai đang làm gì và làm hợp pháp hay không. Cho nên tôi nghĩ trong các tài liệu của chúng ta thì cần khẳng định rõ hơn trách nhiệm của cán bộ cấp ủy, chính quyền cơ sở", ông Hiểu cho biết

Ngoài ra, để đánh giá tầm mức của vấn đề, các đại biểu đã khẳng định đang đến mức rất báo động, nhưng ông Ngọ Duy Hiểu đề xuất cần phải coi an toàn thực phẩm trở thành vấn đề an ninh thực phẩm và coi đây là một bộ phận của an ninh quốc gia, vì số người chết, số người mắc bệnh, vấn đề giống nòi, sự hùng cường của dân tộc, danh hiệu điểm đến an toàn của Việt Nam chúng ta đang rất lung lay và rất nguy hại. Do đó, cần đầu tư hơn nữa tiền, kinh phí, nhân lực và đặc biệt tập trung về công tác chỉ đạo.

Trả lời ý kiến của các đại biểu về việc thống nhất một đơn vị quản lý an toàn thực phẩm, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho biết, không mô hình nào giống nước nào, không có mô hình thành công cho tất cả các nước. Như ở Việt Nam có hai dạng, một sản xuất lớn và hai là các hộ sản xuất nhỏ lẻ (9 triệu hộ). Ngoài ra, Việt Nam là nước xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới và nước thu hút du lịch tăng trưởng nhanh. Do vậy, các nhóm hàng quản lý cũng đa dạng nên việc bộ nông nghiệp quản lý về thực phẩm chức năng là rất khó. Như ở các nước cũng chia công việc quản lý cho các đơn vị quản lý.

Phát biểu giải trình những vấn đề đại biểu Quốc hội nêu, trong đó có vấn đề khái niệm "người tiêu dùng thông thái", Phó thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh: Phải thiết lập hệ thống dựa trên quy chuẩn, tiêu chuẩn để phân biệt thực phẩm nào an toàn, thực phẩm nào không an toàn. Việc này cần huy động hệ thống phòng thí nghiệm đo các doanh nghiệp, ai đạt tiêu chuẩn thì đưa vào mạng lưới này. Ngoài ra, tăng cường đầu tư trang thiết bị kiểm định, kiểm chuẩn ở các chợ, siêu thị để người dân khi nhìn bằng mắt thường không phân biệt được thì có điều kiện xác định thực phẩm đó có an toàn hay không.

An toàn thực phẩm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người tiêu dùng. Vì vậy, ngoài biện pháp ban hành chế tài xử lý nghiêm trường hợp vi phạm, thì chính quyền địa phương cả nước phải tăng cường công tác tuyên truyền cho người sản xuất nâng cao ý thức để cung cấp ra thị trường những thực phẩm sạch từ đồng ruộng đến bàn ăn.

Ngoài ra, theo Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, công tác thanh tra, kiểm tra phải nghiêm trước pháp luật. Vừa qua, đã thí điểm tổ chức thanh tra liên ngành ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. Chính phủ đã bàn và mở rộng việc thanh tra này, mở rộng ra các tỉnh, thành phố như: Hải Phòng, Thanh Hóa, Cần Thơ... Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh tuyên truyền vận động, hình thành thói quen tuyên truyền dựa trên bằng chứng.

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho biết, đã có 31 đại biểu phát biểu, 15 đại biểu tranh luận, còn 29 đại biểu đã đăng ký nhưng phát biểu. Đa số ý kiến cho rằng, hệ thống pháp luật tương đối đầy đủ, việc thực hiện chính sách pháp luật về an toàn thực phẩm có nhiều tiến bộ, quản lý có chuyển biến tích cực, bước đầu thực hiện sản xuất theo chuỗi, nông sản đã được xuất khẩu tới nhiều thị trường khó tính...

Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho biết, nhiều đại biểu cho rằng vẫn còn nhiều tồn tại về quản lý an toàn thực phẩm, văn bản còn chậm, chưa rõ ràng và chồng chéo, chế tài nhẹ, chưa đủ sức răn đe. Ngộ độc thực phẩm vẫn còn, nhiều vụ ngộ độc tập thể gây tâm lý hoang mang cho người dân.

Nguyên nhân chủ quan vẫn là chủ yếu do quản lý chưa tốt, đặc biệt ở các địa phương. Do vậy, phải nêu cao trách nhiệm của người đứng đầu ở địa phương. Đã đến lúc coi việc sử dụng chất cấm độc hại là hành vi tội ác, cần thay đổi Luật Hình sự để xử lý thật nghiêm. Tăng cường thanh tra, kiểm tra về an toàn thực phẩm.

Phương Thu