Có thể nói, trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, công tác Đảng và xây dựng Đảng chiếm vị trí đặc biệt quan trọng đối với cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.

Sinh thời, cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhiều lần nhấn mạnh vai trò lãnh đạo của Đảng và công tác xây dựng Đảng có ý nghĩa then chốt. Chủ nghĩa cá nhân cần được quét sạch và mỗi đảng viên phải xem “danh dự mới là điều thiêng liêng cao quý nhất”.

Còn nhớ, ngay lần đầu nhậm chức Tổng Bí thư năm 2011, một trong những cải cách đầu tiên được đồng chí Nguyễn Phú Trọng khởi xướng là đổi mới công tác xây dựng Đảng. Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XI đã ban hành Nghị quyết riêng về “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”, trong đó, nhiệm vụ trọng tâm được đặt ra là ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong Đảng.

Kể từ đó, cố Tổng Bí thư đã trở thành “ngọn cờ đầu” trong chiến dịch làm trong sạch bộ máy. Với phương châm “giữ lò nóng để giữ lòng dân”, công cuộc phòng chống tham nhũng (hay gọi là chiến dịch đốt lò) được triển khai trên tinh thần “không ngừng nghỉ, không có vùng cấm, không có ưu tiên, không có ngoại lệ, bất kể người đó là ai, không chịu sức ép của bất kỳ cá nhân nào”.

Cố Tổng Bí thư từng nhiều lần chia sẻ, xử lý cán bộ là điều không ai mong muốn, song tham nhũng, tiêu cực là một trong những nguy cơ đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ, nên phải làm vì sự nghiệp chung. Đây là cuộc đấu tranh chống “giặc nội xâm”, xử một vài người để cứu muôn người, đồng thời cảnh tỉnh, răn đe những cán bộ đang có ý định vi phạm.

Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và những người được Đảng, Nhân dân “chọn mặt gửi vàng” trong cuộc chiến phòng chống tham nhũng, tiêu cực.

Theo cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, việc xử lý kỷ luật cán bộ có sai phạm, trước nói đánh từ vai đánh xuống, nhưng giờ đánh trên đầu nhiều hơn.

Từ năm 2012 đến nay, Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, các cơ quan tham mưu của Đảng đã ban hành cả nghìn văn bản về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và phòng chống tham nhũng, tiêu cực; cùng hàng loạt quy định nhằm xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng với cán bộ, đảng viên trong thời đại mới. Công tác kiểm tra, giám sát của Đảng, thanh tra, kiểm toán của Nhà nước được tăng cường, phát hiện và xử lý nghiêm minh các sai phạm; siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong Đảng và bộ máy Nhà nước, góp phần đắc lực nâng cao hiệu quả công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực.

Trong thời gian qua, cấp ủy đảng, ủy ban kiểm tra các cấp đã chủ động, tăng cường chỉ đạo, tập trung kiểm tra, xử lý các tổ chức đảng, đảng viên khi có dấu hiệu vi phạm; xử lý cả cán bộ đương chức và cán bộ đã nghỉ hưu; cả cán bộ cấp cao và cán bộ trong lực lượng vũ trang; làm một cách nghiêm minh từ trên xuống dưới, có trọng tâm, trọng điểm.

Nhờ đó, hàng loạt đại án tham nhũng lớn nhất từ trước đến nay bị phanh phui và đưa ra ánh sáng. Trong 10 năm qua (2012-2022) đã xử lý kỷ luật 2.740 tổ chức đảng và hơn 167.700 cán bộ, đảng viên, trong đó có hơn 190 cán bộ diện Trung ương quản lý (có 4 Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị; 36 ủy viên Trung ương, nguyên Ủy viên Trung ương; hơn 50 sĩ quan cấp tướng trong lực lượng vũ trang); qua thanh tra, kiểm toán kiến nghị xử lý trách nhiệm gần 44.700 tập thể, cá nhân, chuyển cơ quan điều tra, xử lý gần 1.200 vụ việc có dấu hiệu tội phạm.

“Công tác phát hiện và xử lý tham nhũng được chỉ đạo đồng bộ, quyết liệt, hiệu quả, tạo bước đột phá trong công tác phòng chống tham nhũng, khẳng định quyết tâm rất cao của Đảng, Nhà nước”, cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.

Công tác điều tra, truy tố, xét xử các vụ án tham nhũng, kinh tế cũng đã được tiến hành một cách kiên quyết, kiên trì, không khoan nhượng, không nương nhẹ, không làm oan sai, không bỏ lọt tội phạm; rất nghiêm minh nhưng cũng rất nhân văn nhân ái, có lý, có tình. Hầu hết các đối tượng bị xử lý đều đã nhận thức rõ sai phạm của mình và tâm phục, khẩu phục, tỏ rõ sự ăn năn, hối cải, xin lỗi Đảng, Nhà nước và Nhân dân; có tác dụng cảnh tỉnh, cảnh báo, răn đe, giáo dục, phòng ngừa mạnh mẽ, được dư luận, Nhân dân rất đồng tình, ủng hộ, đánh giá cao.

Những con số về xử lý kỷ luật của Đảng và xử lý hình sự đã cho thấy rõ quyết tâm rất cao, nỗ lực rất lớn, nói đi đôi với làm của Đảng, Nhà nước trong việc phát hiện, xử lý tham nhũng, tiêu cực; đẩy mạnh đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực không chỉ là tuyên ngôn mà đã trở thành quyết tâm chính trị và hành động thực tế.

Có thể nói, chưa bao giờ chúng ta xử lý nghiêm khắc nhiều cán bộ, kể cả cán bộ cấp cao sai phạm như vừa qua. Điều này khẳng định cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã phá bỏ quan niệm “bất khả xâm phạm” đối với cán bộ cấp cao, thắp lên ngọn lửa trong “chiếc lò” diệt trừ tham nhũng.

Năm 2024 cùng với những thành tựu kinh tế, xã hội chúng ta đã đạt được, thì một trong những tổn thất không có gì bù đắp nổi của Đảng và Nhà nước ta là sự kiện đồng chí Nguyễn Phú Trọng đi xa. Đáng nói, hình ảnh người đồng chí đảng viên Đảng Cộng sản dù lâm trọng bệnh nhưng vẫn làm việc, tận hiến với đất nước cho đến những ngày cuối cùng khiến bất kỳ ai trong chúng ta cũng phải nể phục và kính trọng trước tinh thần “vì nước quên thân, vì dân phục vụ” của cố Tổng Bí thư.

Bàn làm việc của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng với rất nhiều tài liệu được kê ngay cạnh giường bệnh. Một trong những cuốn sách cuối cùng mà đồng chí dành thời gian nghiên cứu là "Ngàn năm văn hiến quốc gia Việt Nam".

Sinh thời, cố Tổng Bí thư luôn đau đáu nghĩ cho dân cho nước, làm sao để dân giàu nước mạnh sánh vai với các cường quốc năm châu. Đặc biệt để làm được việc đó thì cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực ở quy mô lớn là việc làm cấp thiết. Đồng chí muốn chống hiện tượng tha hóa, hư hỏng của cán bộ, bởi trong Đảng mà suy thoái tư tưởng chính trị, mất lý tưởng, xa rời con đường cách mạng sẽ dẫn đến nguy cơ mất Đảng, mất chế độ.

Nỗ lực xây dựng bộ máy trong sạch của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng không chỉ để lại dấu ấn trong nước, mà còn được bạn bè quốc tế ghi nhận. Do đó, ngay khi đồng chí trở về với cõi người hiền, nhiều tờ báo, hãng thông tấn uy tín quốc tế đã đồng loạt có bài viết nói về di sản quan trọng mà cố Tổng Bí thư của Việt Nam để lại, trong đó họ đặc biệt nhấn mạnh đến cuộc chiến phòng chống tham nhũng và chính sách “ngoại giao cây tre” đã mang lại vị thế quốc tế ngày càng cao cho Việt Nam.

Hãng thông tấn AP (Mỹ) đánh giá cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là một trong những nhà lãnh đạo được tôn trọng nhất ở Việt Nam với việc coi tham nhũng, tiêu cực là mối đe dọa nghiêm trọng nhất đối với việc duy trì tính chính danh của Đảng.

Theo tờ báo này, cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng phát động một chiến dịch chống tham nhũng, tiêu cực toàn diện đã góp phần mang lại sự trong sạch, vững mạnh cho Đảng Cộng sản. Kể từ năm 2016, hàng nghìn đảng viên vi phạm đã bị kỷ luật, trong đó có cả những nhân vật cấp cao. Đây là điều chưa từng có so với giai đoạn 1986 đến năm 2016, khi không có quan chức cao cấp vi phạm nào bị kỷ luật. “Không có vùng cấm” - chính là châm ngôn kiên quyết trong cuộc chiến chống tham nhũng, tiêu cực do cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng phát động.

Cuộc chiến phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong nước và chính sách “ngoại giao cây tre” được dư luận thế giới đánh giá cao và đã mang lại vị thế quốc tế ngày càng cao cho Việt Nam.

Các tờ báo của Mỹ cũng đặc biệt ấn tượng với nỗ lực chống tham nhũng, tiêu cực của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng như những hiệu quả mà cuộc chiến đấu này mang lại. Tờ Washington Post đánh giá: “Nỗ lực chống tham nhũng của ông nhằm khơi dậy niềm tin của công chúng vào Đảng Cộng sản và sự quản lý của Đảng đối với nền kinh tế Việt Nam, một trong những nền kinh tế năng động nhất trong khu vực, với các lĩnh vực khởi nghiệp đang phát triển”.

Một số tờ báo quốc tế cũng trích dẫn lời của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại cuộc tiếp xúc cử tri Hà Nội năm 2014: “Phải bình tĩnh, tỉnh táo, rất khôn ngoan, có con mắt chiến lược. Bác Hồ dạy rồi, cha ông ta dạy rồi, đánh con chuột đừng để vỡ bình, làm sao diệt được chuột mà bảo vệ được bình hoa”.

Đến năm 2016, khi cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng bước vào nhiệm kỳ thứ hai, nỗ lực đó mở rộng thành chiến dịch chống tham nhũng, tiêu cực rộng khắp với cường độ quyết liệt. Đồng chí bắt đầu nhắc tới chiến dịch này với những hình tượng “củi” và “lò” để minh họa cho quyết tâm theo đuổi công cuộc trong sạch hóa giới lãnh đạo.

“Cái lò đã nóng lên rồi thì củi tươi vào đây cũng phải cháy. Củi khô, củi vừa vừa cháy trước, rồi cả lò nóng lên, tất cả các cơ quan vào cuộc, có ai đứng ngoài đâu. Và không thể đứng ngoài được. Cá nhân nào muốn không làm cũng không thể được, thế mới là thành công”, cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng phát biểu tại phiên họp của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực vào năm 2017.

Ngoài phòng chống tham nhũng, tiêu cực với hàng trăm cán bộ cấp cao bị xử lý, dấu ấn của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng còn được thể hiện ở việc hoàn thiện thể chế, sửa đổi rất nhiều bộ luật, ngăn ngừa tham nhũng. Đặc biệt, vấn nạn tham nhũng, tiêu cực như những “viên đạn bọc đường” dễ bắn gục những người có quyền lực nếu không có bản lĩnh chính trị, tư tưởng vững vàng.

“Quyền lực không được kiểm soát sẽ dẫn đến tha hóa. Tuyên ngôn “nhốt quyền lực trong lồng cơ chế” thực chất cũng là để giám sát và kiểm soát quyền lực”, vì vậy, việc xây dựng hệ thống luật pháp chặt chẽ hơn chính là kênh phòng ngừa tham nhũng hiệu quả, rất có giá trị.

Đặc biệt, cố Tổng Bí thư còn yêu cầu phải làm tốt hơn nữa công tác cán bộ, để lựa chọn, bố trí đúng vào các vị trí lãnh đạo của bộ máy; đừng “nhìn gà hoá cuốc”, “đừng thấy đỏ tưởng là chín”; đồng thời ban hành các quy định để kịp thời miễn nhiệm, cho từ chức, thay thế những cán bộ năng lực hạn chế, uy tín thấp, mắc sai phạm; mà không chờ đến hết nhiệm kỳ, hết thời hạn bổ nhiệm.

Năm 2019, cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã ký ban hành Quy định 205 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ và chống chạy chức, chạy quyền. Đây được coi như là “tuyên ngôn về công tác cán bộ thời kỳ mới”. Nghị quyết giúp nhận diện rõ các hành vi chạy chức, chạy quyền; hành vi bao che, tiếp tay cho chạy chức. Theo đánh giá, việc Nghị quyết 205 ra đời đã xóa bỏ phần nào tình trạng “bổ nhiệm thần tốc”; bổ nhiệm người nhà, người thân, hay tình trạng “thân tộc chui vào bộ máy”, gây bức xúc trong dự luận.

Hay như vấn đề nêu gương, từ chức, hàng chục năm trước đã đề cập nhưng kết quả thực hiện rất hạn chế. Tuy nhiên, từ khi Bộ Chính trị ban hành các kết luận, rồi Quy định số 41-QĐ/TW năm 2021 thì việc miễn nhiệm, từ chức đối với cán bộ bị kỷ luật, năng lực hạn chế, uy tín giảm sút mà không chờ hết nhiệm kỳ, hết thời hạn bổ nhiệm đã dần trở thành bình thường theo đúng phương châm “có vào, có ra, có lên, có xuống”.

Tính từ đầu nhiệm kỳ đến nay đã có hàng chục cán bộ, kể cả cán bộ cấp cao trong bộ máy của Đảng, Nhà nước khi uy tín giảm sút đã chủ động xin nhận trách nhiệm, xin thôi chức. Điều này cho thấy, việc từ chức đang dần dần trở thành việc bình thường, thành tiền lệ và đó cũng chính là hiệu quả của chiến lược phòng chống tham nhũng, tiêu cực từ sớm, từ xa của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.

“Việc xử lý nghiêm nhiều cán bộ, kể cả cán bộ cấp cao sai phạm là điều không ai mong muốn, thậm chí rất đau xót, rất đau lòng, nhưng vì sự nghiệp chung, vì sự nghiêm minh kỷ luật của Đảng, thượng tôn pháp luật của Nhà nước, sự trong sạch, vững mạnh và uy tín của Đảng, Nhà nước và ý nguyện của Nhân dân, chúng ta phải làm và kiên quyết làm”, cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. PGS. TS Trương Hồ Hải, Viện trưởng Viện Nhà nước và Pháp luật (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) đánh giá, cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là hiện thân của phẩm giá, cốt cách của Đảng nên đã hiệu triệu được lòng dân, cả hệ thống chính trị vào cuộc phòng chống tham nhũng, tiêu cực. Nhờ đó mà tuyệt đại đa số ý kiến người dân (93%, theo điều tra của Viện Dư luận xã hội) bày tỏ tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng trong đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực; khiến cho mọi sự xuyên tạc, chống phá của các thế lực thù địch đều trở lên trơ trẽn, nực cười. Đó là thành công lớn trong công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực của chúng ta. Cùng với đó, nhận thức về công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực của cán bộ, đảng viên và Nhân dân tiếp tục nâng cao; một bộ phận người dân đã tích cực, kiên quyết “không tiếp tay” cho tham nhũng, tiêu cực xảy ra. Thực tế này đã được minh chứng cụ thể khi Bảng chỉ số nhận thức tham nhũng của Việt Nam trong giai đoạn 2006-2021 ngày càng được cải thiện rõ rệt. Trong thời gian tới, PGS. TS Trương Hồ Hải cho rằng, cần tiếp tục quán triệt, triển khai thực hiện tốt tinh thần chỉ đạo của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, từ thời của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng như Tổng Bí thư Tô Lâm về các biện pháp phòng chống tham nhũng, tiêu cực, đặc biệt là các nội dung về hoàn thiện cơ chế phòng ngừa chặt chẽ để không thể tham nhũng, tiêu cực. Theo đó, cần kịp thời khắc phục những bất cập, bịt kín những “khoảng trống”, “kẽ hở”; nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện thể chế. Trong đó phải đặc biệt chú trọng hoàn thiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai; quản lý sử dụng vốn Nhà nước trong các doanh nghiệp Nhà nước; quản lý khai thác tài nguyên, khoáng sản; quản lý, sử dụng vốn ngân sách Nhà nước đầu tư hạ tầng kinh tế, xã hội; tình trạng sân sau hay sở hữu chéo ngân hàng như đại án Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng SCB... Bên cạnh đó, cần tăng cường ý thức làm chủ của Nhân dân trong đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực. Muốn huy động sự tham gia rộng rãi của quần chúng Nhân dân vào công cuộc đấu tranh cam go và quyết liệt này trước hết cần bảo đảm các quyền và lợi ích chính đáng của họ, quan tâm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần, xây dựng và ban hành những chủ trương, đường lối, chính sách phù hợp với các tầng lớp Nhân dân, lắng nghe nguyện vọng, ý kiến, giải quyết kịp thời những vấn đề cấp bách trong dân, củng cố niềm tin của Nhân dân đối với Đảng và Nhà nước, làm cho dân thấy được tôn trọng, được bảo vệ, được khuyến khích thực hiện các quyền và nghĩa vụ của mình, đoàn kết mọi thành phần trong xã hội, khơi dậy nguồn lực trong dân để thúc đẩy việc hiện thực hóa chủ trương, chính sách. Đồng thời tiếp tục hoàn thiện và thực hiện nghiêm các quy định về công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình trong hoạt động của các cơ quan, tổ chức, đơn vị; kiểm soát có hiệu quả tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn. Đặc biệt là việc chú trọng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực đủ đức, đủ tài, công minh, khách quan, “chí công vô tư”, gắn với trọng dụng, bố trí và sử dụng cán bộ liêm chính, trong sạch, gương mẫu. Có cơ chế giám sát và kiểm soát quyền lực hiệu quả; xây dựng cơ chế phòng ngừa, ngăn chặn quan hệ “lợi ích nhóm”; chống đặc quyền, đặc lợi, khắc phục “tư duy nhiệm kỳ”; đẩy mạnh cải cách hành chính, cải cách tư pháp. (Còn tiếp)