Luật quản lý sử dụng tài sản nhà nước: Người dân phải được giám sát tài sản công

Trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Quản lý, sử dụng tài sản nhà nước (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Đức Hải nêu rõ, UBTVQH nhất trí với sự cần thiết phải sửa đổi Luật và đề nghị đổi tên Luật thành Luật Quản lý, sử dụng tài sản công. Đồng thời, đề nghị cần quy định rõ việc xây dựng luật phải bảo đảm phòng, chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, thất thoát tài sản của nhân dân. Về công khai tài sản công, UBTVQH đề nghị cần quy định rõ về công khai, niêm yết các nội dung liên quan đến tài sản, như: công khai ở đâu, địa điểm nào.

Liên quan đến việc công khai thông tin tài sản công, một số ĐBQH cho rằng, dự thảo quy định các hình thức công khai tài sản công tại Khoản 3, Điều 9 gồm công bố trên cổng thông tin điện tử, niêm yết công khai, công bố tại các cuộc họp… Tuy nhiên, quy định này vẫn chưa đáp ứng được sự giám sát thường xuyên của người dân đối với tài sản công. Do vậy, cơ quan soạn thảo cần cụ thể thêm một hình thức nữa, đó là công khai trên chính tài sản công đó như đất lâm trường, trụ sở cơ quan, nhà công vụ, xe công… Đây là những tài sản công mà dư luận xã hội phản ánh rằng, việc quản lý, sử dụng vừa qua còn thiếu chặt chẽ.

Định hướng xây dựng khu hành chính tập trung

Theo ĐB Ngọ Duy Hiểu (Đoàn Hà Nội), vấn đề cần quan tâm đặc biệt trong dự thảo luật này là việc đầu tư, xây dựng trụ sở. Đây là việc chiếm tỷ trọng rất lớn về tài sản công và nếu làm tốt, có những mô hình phù hợp thì nó còn giúp thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp, thực hiện mục tiêu cải cách và hiện đại hóa nền hành chính.

Đại biểu cho rằng, ban soạn thảo cần có cách tiếp cận mới khác, đó là nên định hướng trụ sở, nên chọn hình thức là mô hình khu hành chính tập trung, coi đây là xu hướng và là bắt buộc nhưng bắt buộc của nó không phải là bắt buộc ngay mà là bắt buộc khi nó phải thỏa mãn điều kiện về mặt quy hoạch, về mặt diện tích và nhu cầu. Chẳng hạn địa phương người ta đủ hết trụ sở rồi thì không thể xây thêm khu hành chính tập trung.

Lấy ví dụ minh chứng về trường hợp huyện Phúc Thọ năm 1994, phó Thủ tướng Phan Văn Khải có gợi ý cho địa phương là xây dựng một trụ sở chính quyền và cấp ủy chung và sau khi xây dựng, khi sử dụng thì thấy nó rất nhiều tiện lợi; ĐB Ngọ Duy Hiểu cho rằng, mô hình này nên là mô hình trong tương lai và cần quan tâm thực hiện.

“Tôi đề nghị luật chỉ nên dừng lại ở định hướng. Còn sau đấy Chính phủ nên ban hành một nghị định riêng về vấn đề này. Đó là vấn đề trụ sở và các mô hình của nó.” – ĐB nói.

Cũng theo ĐB Ngọ Duy Hiểu nên xác định rõ thời hạn cơ quan, tổ chức, đơn vị được bố trí trụ sở làm việc tại khu hành chính tập trung, Vì trên thực tế như trên địa bàn Hà Nội thời gian qua nhiều bộ, ngành sau khi nhận trụ sở mới thì đến rất nhiều năm cũng không bàn giao lại trụ sở cũ mặc dù trong đề án xây dựng đều khẳng định diện tích như vậy đủ điều kiện để bố trí cho cơ quan mới trong điều kiện mới.

Xử lý hành vi nhận ô tô, tài sản biếu tặng

Theo ĐB Ngọ Duy Hiểu, hiện nay dự thảo có quy định luật xử lý hành vi sử dụng ô tô, tài sản do biếu, tặng là chưa đủ mà cần phải xử lý cả hành vi nhận. Trên thực tế, hành vi nhận mới là hành vi tiền đề của sử dụng.

ĐB nêu ví dụ, Chủ tịch một tỉnh quyết định nhận tài sản nhưng sau đó về giao cho một đồng chí Ủy viên Thường vụ khối Đảng cấp tỉnh sử dụng. Trong trường hợp đấy là xử lý người sử dụng mà không xử lý người nhận, cho nên đề nghị xử lý cả hai.

ĐB Nguyễn Sỹ Cương (đoàn Ninh Thuận) băn khoăn, bây giờ cứ lợi dụng, lạm dụng xe công một cách cứng nhắc thì rất nhiều vi phạm.

“Có trường hợp đi công tác nhưng rồi ghé về thăm quê hay như đi làm hằng ngày rồi khi về ghé đi thăm bệnh nhân người nhà ở bệnh viện, nếu xét cho cùng thì đấy là vi phạm và lạm dụng xe công. Tuy nhiên, có đến mức phải xử lý không? Hiện nay các cơ quan, tổ chức có rất nhiều cơ quan cho thuê, ví dụ như một trung tâm hội nghị quốc tế cho thuê tổ chức đám cưới thì việc cho thuê như thế có đúng hay không, làm thế nào để phân biệt việc cho thuê là đúng hay không đúng” – Đại biểu đoàn Ninh Thuận nêu ý kiến.

Về quy định việc cơ quan, tổ chức, đơn vị và các đối tượng có hành vi vi phạm về pháp luật quản lý sử dụng, gây thiệt hại cho nhà nước thì phải bồi thường, theo ĐB Cương cần phải quy định rõ là trách nhiệm lỗi cố ý, lỗi vô ý và có lỗi hay không có lỗi, không phải quy định phải bồi thường hết là không đúng.

Giám sát việc sử dụng tài sản công vào mục đích kinh doanh

Đối với việc sử dụng tài sản công vào mục đích kinh doanh, ĐB Nguyễn Thanh Hiền (đoàn Nghệ An) cho rằng, điều 69 quy định tổ chức này được phép sử dụng tài sản công vào mục đích kinh doanh chỉ cần đạt được những điều kiện được cấp có thẩm quyền cho phép mà không yêu cầu trách nhiệm của đơn vị sử dụng tài sản, phải lập đề án sử dụng tài sản công vào mục đích kinh doanh, trách nhiệm thẩm định và quyết định phê duyệt đề án của các cơ quan quản lý tài sản, trách nhiệm quyết định của thủ trưởng đơn vị. Trong khi các yêu cầu này được quy định rất rõ đối với đơn vị sự nghiệp công lập.

Theo ĐB Hiền, việc này khó có thể phân định được trách nhiệm của các cá nhân, tổ chức trong các trường hợp thất thoát hay sử dụng tài sản này không có hiệu quả. Vì vậy, ĐB đề nghị bổ sung thêm nội dung quy định về trách nhiệm lập đề án thẩm định và quyết định phê duyệt đề án khi sử dụng tài sản công vào mục đích kinh doanh vào Điều 69 một cách phù hợp.

ĐB Nguyễn Anh Trí (đoàn Hà Nội) cho rằng, việc sử dụng tài sản tại đơn vị sự nghiệp công lập vào mục đích kinh doanh dịch vụ là vấn đề rất quan trọng, rất dễ lợi dụng và rất dễ xin tiêu cực.

“Trong tình hình mà nguồn ngân sách nhà nước qua bộ, qua các tỉnh còn rất hạn hẹp, nhưng nhu cầu của các đơn vị trực thuộc rất lớn, bởi vậy xu hướng chung thường nói quá lên, xin quá lên để khi phê duyệt họ bớt đi là vừa. Việc này đã trở thành một văn hóa rất phổ biến khi làm dự trù hiện nay, chưa kể với cơ chế chủ yếu là xin - cho nên khi thân quen, người nhà và thậm chí "sân sau" thì được phân bổ nhiều hơn” – ĐB Trí phân tích và đề nghị Quốc hội nên tổ chức giám sát, có thể là giám sát chuyên đề để có căn cứ đề xuất Chính phủ có biện pháp để chấm dứt việc này, vì đây thực sự lãng phí và rất mất công bằng, "tham ô, tham nhũng, tội đã nặng nhưng lãng phí thì tội còn nặng hơn nhiều".