Nhà thơ Trần Đăng Khoa: Lý lịch trong sạch và hành vi khủng bố

- Thưa ông Trần Đăng Khoa! Thông thường, cứ vào những ngày đầu tuần mới, ông lại xuất hiện, và nói theo cách nói của ông, để “hầu chuyện Thượng Đế”. Lần này, tôi lại khảo chuyện ông. Vì nếu để ông “tự luận” thì thường chỉ đề cập đến một sự kiện nóng nhất. Nhưng tuần qua có rất nhiều chuyện nóng…

- Đúng thế! Thôi loại trừ trận bão, với cái tên quốc tế rất rùng rợn“Thần Sét”đã bổ vào các tỉnh khu vực miền Bắc, có “sớt qua” Thủ Đô Hà Nội. Chỉ sớt qua thôi mà phố đã thành sông. Cây cối đổ ngổn ngang. Có người bảo tôi:“Đấy ông cứ kêu chuyện chặt cây, tàn sát cây xanh. Hà Nội nhiều xà cừ, rất dễ đổ. Không chặt cây thì lại hứng tai hoạ à?”.Trước hết cần phải nói cho rành mạch. Việc tỉa cây là vô hạn cần thiết. Những cây cần tỉa thì không tỉa. Lại đốn những cây khoẻ, trong đó có những cây đã từng trụ vững trong bom đạn, trong bão tố đến cả trăm năm.

Nhưng thôi, ta không bàn chuyện này nữa. Để Hà Nội “tổng kết, thống kê sự thiệt hại của bão”. Ta bàn đến những “trận bão” không có mưa gió, nhưng lại gây “dư chấn” rất mạnh trong lòng người. Một vụ án, nói như Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc là rất nghiêm trọng, nghiêm trọng nhất từ trước đến nay, tính trên địa bàn cả nước. Vì trước đó cũng chưa hề có tiền lệ.

Đó làChi cục trưởng Kiểm lâmđã bắn chết Bí thư Tỉnh uỷ và Trưởng ban Tổ chức Tỉnh uỷ tỉnh Yên Bái ngay tại giữa công đường. Vụ án đang được khởi tố điều tra để tìm ra nguyên nhân, nói cho dân rõ. Chúng ta hãy chờ kết luận của cơ quan điều tra. Mọi thông tin bây giờ cũng chỉ là võ đoán, kể cả thông tin không có chuyện bức xúc của hung thủ về công tác cán bộ, đề bạt, cất nhắc.

Thế thì phải có chuyện gì chứ? Đối với Chi cục trưởng Kiểm lâm thì cũng nên xem xét những chuyện liên quan đến việc bảo vệ rừng. Rừng Yên Bái bị lâm tặc tàn phá cũng không phải ít. Anh ta có gì liên đới không? Rồi chuyện sáp nhập giữa kiểm lâm với nông nghiệp nông thôn. Có chuyện gì liên quan đến công tác cán bộ không? Nếu không, sao anh ta lại bắn chết Bí thư Tỉnh uỷ và Trưởng ban Tổ chức tỉnh uỷ rồi tự kết liễu đời mình?

Xem một số thước phim truyền hình anh ta trả lời phỏng vấn phóng viên thì thấy đó không phải là một kẻ tâm thần hay có triệu chứng hoang tưởng. Một con người hoàn toàn tỉnh táo, lại là một quan chức cấp cao, chả gì cũng là trưởng ngành của một tỉnh. Vợ cũng là trưởng ngành tỉnh, lại là Uỷ viên Thường vụ tỉnh, xuất thân rất tốt, con gái cựu Bí thư tỉnh uỷ. Một gia đình cán bộ chỉn chu, bề thế, không dễ mà có được.

Vậy mà tại sao anh ta lại trở thành một kẻ khủng bố tàn bạo, tự huỷ hoại mình rồi làm khổ cả vợ con? Đấy là vấn đề cần được lý giải một cách thấu đáo. Tuy nhiên, như tôi nói, mọi thông tin, kể cả những lời bàn luận bây giờ cũng chỉ là võ đoán. Chúng ta còn phải chờ kết luận của cơ quan điều tra…

- Còn vấn đề thứ hai mà ông quan tâm?

- Đó là bức tâm thư của cháu sinh viên Lạng Sơn gửi Chủ tịch nước và Bộ trưởng Bộ Công an. Cháu có điểm đỗ rất cao, nhưng bị loại khỏi trường Công an vì lý lịch của bố. Theo thông tin từ giới truyền thông, trong kỳ thi THPT quốc gia năm nay, cháu Nguyễn Như Quỳnh đạt điểm Ngữ văn: 9; Lịch sử: 8,5; Địa lý: 9,5. Cộng cả điểm ưu tiên và điểm vùng, Quỳnh được 30,5 điểm.

Tuy nhiên, cháu vẫn không đủ điều kiện tham dự xét tuyển vào trường công an do án tích của bố là ông Nguyễn Văn Thuận. Cháu thưa với Chủ tịch nước và Bộ trưởng Bộ Công an:“Năm 1993, bố cháu mới 25 tuổi, chưa lập gia đình và đang sản xuất nông nghiệp tại địa phương. Một hôm, có người mang đến khẩu súng C.K.C gạ bán cho bố cháu. Vì tuổi còn trẻ, nhận thức pháp luật hạn chế nên bố cháu đã mua súng với mục đích trông vườn cây ăn quả mà không biết mình đang tàng trữ vũ khí quân dụng trái phép.

Trong suốt thời gian mua về, khẩu súng không được sử dụng. Năm 1994, bố cháu bị tạm giữ để điều tra vì công an phát hiện khẩu súng đó do người đàn ông kia ăn cắp của quân đội. Sau đó, Tòa án Bộ tư lệnh quân khu I xử bố cháu 12 tháng án treo. Năm 1995, bố cháu đã được xóa án tích. Sau đó, ông mới lập gia đình và sinh ra cháu".

Bí thư Tỉnh ủy Yên Bái Phạm Duy Cường (trái) và Chủ tịch HĐND tỉnh Ngô Ngọc Tuấn

Đơn cầu xét cũng có đoạn:"Suốt quãng thời gian từ đó đến nay, bố cháu luôn làm ăn chăm chỉ và chấp hành đúng mọi chủ trương đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước cũng như các quy định của địa phương nơi cư trú. Trong mắt chúng cháu và mẹ, bố là người đàn ông lương thiện và tốt bụng vô cùng. Sau khi biết tin cháu không đủ điều kiện vào các trường an ninh, mỗi khi nhìn đến tờ Giấy chứng nhận kết quả thi là cháu lại rớt nước mắt, không biết cách nào để biến giấc mơ lớn nhất của cuộc đời cháu thành hiện thực”.

Về chuyện đáng tiếc này, có rất nhiều ý kiến trái chiều trên mạng xã hội. Tôi đặc biệt tâm đắc với ý kiến của Nguyễn Tuấn. Anh là một nhà báo nổi tiếng, lại là một đại tá công an. Ý kiến của anh rất đáng quan tâm. Theo Nguyễn Tuấn, đọc tâm thư của cháu Nguyễn Như Quỳnh gửi Chủ tịch nước và Bộ trưởng Bộ Công an vì không đỗ vào Học viện ANND với lý do bố cháu có án tích trước khi cháu chào đời, hẳn nhiều người thấy "bức xúc" và cho rằng không công bằng với cháu; rằng ai làm người ấy chịu, sao lại bắt người khác phải chịu; rằng nếu cứ xét theo "chủ nghĩa lý lịch" thì ngành Công an sẽ để lọt nhiều người tài…

Bằng giờ này năm ngoái, một số tâm thư kiểu này cũng xuất hiện, tưởng năm nay chấm dứt, cuối cùng vẫn lại có tâm thư với nội dung tương tự. Chục năm nay, thi tuyển vào các trường CAND bỗng trở thành "cơn sốt" của các bạn trẻ trước ngưỡng cửa cuộc đời.

Anh không tin các bạn thật sự đã hiểu và yêu nghề này. Có chăng chỉ là những phác họa hình ảnh người chiến sĩ Công an từ sách vở, phim ảnh một cách mờ nhạt. Một số bạn thật sự có năng khiếu, thích tìm tòi, khám phá, ưa mạo hiểm, phiêu lưu, sẵn sàng đối mặt cái ác và bảo vệ cái thiện…, song số này không nhiều. Đa phần cha mẹ định hướng và thuyết phục thi vào trường CA vì mấy năm học ở trường được bao cấp toàn bộ, ra trường lại có việc làm ngay, chế độ lương không cao nhưng ổn định. Có lẽ đây là mục đích lớn nhất mà nhiều bạn trẻ mơ ước vào ngành.

Việc chọn vào ngành công an luôn có những điều kiện khắt khe nhất định. Trong gần chục tiêu chuẩn bắt buộc thì tiêu chuẩn về chính trị là quan trọng nhất. Thậm chí, có người khi đã vào ngành công an nhưng qua thẩm tra xác minh lý lịch thấy không đủ điều kiện hoặc tự họ vi phạm những quy định của ngành vẫn buộc họ phải rời quân ngũ. Bất cứ một cuộc chơi nào cũng có luật của nó và người nào muốn tham gia đều phải có nghĩavụ tuân thủ. Còn khi đã không đủ điều kiện tham gia thì đứng sang một bên nhường lối cho người khác. Chuyện đó là đương nhiên mà.

Và anh khuyên:“Và như thế, thay vì viết tâm thư, cháu hãy dũng cảm bước sang một con đường khác. Cháu và gia đình cháu quá hiểu điều này và tôi nghĩ rằng, đó là một quyết định tự trọng, không van xin, đừng cầu mong sự thương hại từ người khác. Người tổn thương nhất trong việc này chính là cha cháu. Cháu càng buồn chán, tuyệt vọng bao nhiêu thì cha cháu sẽ đau khổ, dằn vặt bấy nhiêu bởi lỗi lầm của quá khứ.

Không ai muốn thành người xấu nhưng trong một hoàn cảnh nhất định, tại một thời điểm nhất định, vô tình ai đó đã bước chân vào con đường phạm tội. Điều quan trọng là họ đứng dậy từ chính nơi đã vấp ngã, thành người tử tế, có ích cho xã hội. Cùng với quyết định rẽ sang ngả khác, cháu hãy cảm ơn và yêu kính cha nhiều hơn bởi tôi luôn cho rằng, để nuôi dạy một đứa trẻ từ khi đỏ hỏn đến lúc trưởng thành, những người cha, người mẹ xứng đáng là những con người vĩ đại…”.

Bàn được đến như thế là thấm thía và sâu sắc lắm. Tôi cũng đồng ý với Nguyễn Tuấn rằng, với số điểm 30,5 của cháu, cháu có quyền nộp hồ sơ vào hầu hết các học viện, trường đại học và chắc chắn sẽ đỗ vào khoa lấy điểm cao nhất. Cả một tương lai rộng mở đến với cháu và cháu sẽ phát huy tốt nhất những năng lực, sở trường của mình ở những mái trường đó. Với nhiều bạn khác, cơ hội không nhiều, còn với cháu, khi một cánh cửa khép lại, hàng trăm cánh cửa khác đã mở ra, và cháu có quyền bước vào một trong những cánh cửa mở rộng đó. Chỉ có điều, cháu có đủ sự bình tĩnh, tỉnh táo để nhận ra những cánh cửa đã mở ấy không?

- Vấn đề lý lịch không ngờ vẫn còn gay gắt…

- Ngành công an cần tuyển chọn kỹ lưỡng là cũng đúng thôi. Vì ngành này đòi hỏi phải có những người trong sạch. Có trong sạch mới làm được những điều trong sạch. Nhưng trong đời sống, nhiều khi cũng không phải như thế. Ngay kẻ hung thủ vừa bắn chết hai cán bộ cao cấp của tỉnh Yên Bái kia, nếu nhìn lý lịch, nhìn nhân thân thì rất trong sạch. Nhưng vẻ “trong sạch” ấy lại là tấm áo ngụy trang cho một kẻ giết người. Vấn đề là phải giữ gìn, nuôi dưỡng cái đẹp, cái thiện. Và sự nuôi dưỡng cái đẹp, cái thiện có khi lại bắt đầu từ lòng nhân ái, từ sự vị tha…

- Xin cảm ơn ông!

VŨ SONG ghi