Cởi mở hơn với việc ghi âm, ghi hình của báo chí tại toà

2 phương án về ghi âm, ghi hình

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho biết: Quy định hoạt động thông tin tại phiên tòa, phiên họp hiện đang được thiết kế 2 phương án và là một trong những nội dung nhận được sự quan tâm của đại biểu Quốc hội.

Có ý kiến đề nghị quy định hoạt động thông tin tại phiên tòa, phiên họp như luật tố tụng hiện hành. Có ý kiến đề nghị rà soát quy định để không trái với nguyên tắc tòa án xét xử công khai.

Uỷ ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) nhận thấy, việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh tại phiên tòa, phiên họp phải bảo đảm: quyền con người, quyền công dân; hoạt động thông tin theo quy định của pháp luật; bảo đảm tôn nghiêm tại phiên tòa, tạo điều kiện cho Hội đồng xét xử điều hành tốt phiên tòa, không bị phân tâm bởi các yếu tố khác.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga

Đa số ý kiến UBTVQH đề nghị chỉnh lý theo hướng: Việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của Hội đồng xét xử tại phiên tòa, phiên họp phải được sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa,...

Việc ghi hình ảnh tại phiên tòa, phiên họp chỉ được thực hiện trong thời gian khai mạc phiên tòa, phiên họp và tuyên án, công bố quyết định; đồng thời, bổ sung quy định về việc tòa án ghi âm, ghi hình toàn bộ diễn biến phiên tòa, phiên họp… Đây là phương án 1 được trình xin ý kiến Quốc hội.

Một số ý kiến UBTVQH cho rằng, quy định về ghi âm, ghi hình tại phiên tòa, phiên họp trong dự thảo luật là hẹp hơn so với quy định của các luật tố tụng. Để tạo thuận lợi cho hoạt động thông tin tại phiên tòa, phiên họp, đề nghị giữ như quy định của pháp luật hiện hành.

Do đó, phương án 2 không quy định khoản 3 và khoản 4 Điều 141 trong dự thảo luật, mà thực hiện theo quy định của luật tố tụng và pháp luật có liên quan.

Không hẹp hơn quy định tại Luật báo chí

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga

Góp ý về nội dung này, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Phó trưởng Đoàn ĐBQH hoạt động chuyên trách tỉnh Hải Dương nhấn mạnh, thực tế cho thấy rất nhiều vụ việc, vụ án được đưa tin tràn lan trên báo chí, mạng xã hội, internet một cách không chính thống.

Cùng với đó là các ý kiến trái chiều từ rất nhiều người dùng mạng xã hội tạo những tác động và áp lực không nhỏ đến người tiến hành tố tụng tham gia vụ án, có ảnh hưởng quyền cá nhân, quyền con người.

Bà Nga đề nghị cân nhắc, không nên chỉ giới hạn việc “ghi hình ảnh” mà cần giới hạn cả việc ghi âm. Nguyên tắc công khai là công khai toàn bộ phiên toà, không chỉ là thời gian khai mạc, tuyên án hay công bố quyết định. Nhưng nếu để người dân tự do ghi âm, ghi hình trong cả quá trình xét xử sẽ ảnh hưởng đến quá trình xét xử, vì ít nhiều tạo sự lộn xộn.

Hơn nữa, với những phiên toà xử án ly hôn, án kinh doanh, có nhiều bí mật đời tư, bí mật doanh nghiệp, kinh doanh. Nếu ghi âm, ghi hình tràn lan rồi đưa thông tin đã cắt gọt lên mạng xã hội sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới các cá nhân, tổ chức liên quan.

Đại biểu Phạm Văn Hòa

Cũng bày tỏ đồng tình có quy định ghi âm, ghi hình như dự thảo, song đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) đề nghị chỉnh lý theo hướng: Với phóng viên thuộc các cơ quan báo chí ghi âm, ghi hình bị can, bị cáo nếu được sự đồng ý của bị can, bị cáo.

“Nhưng báo chí ghi âm, ghi hình phải đúng, rõ, chịu trách nhiệm về bản ghi âm, ghi hình của mình. Tổng biên tập chịu trách nhiệm trong việc sử dụng ghi âm, ghi hình. Như thế đâu ai dám tung tin bậy bạ trên mạng”, ông Phạm Văn Hòa nói.

Đại biểu Dương Minh Ánh (đoàn Hà Nội) ủng hộ phương án 1, bởi quá trình xét xử có nhiều thông tin, chứng cứ công bố tại phiên tòa cần được HĐXX xem xét, quyết định trong bản án. Hơn nữa, quy định trên cũng đảm bảo sự nghiêm túc của phiên toà, những người tham gia tố tụng không bị phân tâm.

"Quy định này cũng không hẹp hơn với quy định tại Luật Báo chí", bà Dương Minh Ánh nhìn nhận và đánh giá cao việc bổ sung quy định toà án ghi âm, ghi hình toàn bộ diễn biến phiên tòa, phiên họp để phục vụ nhiệm vụ chuyên môn.

Chánh án Toà án Nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình Phát biểu tiếp thu, giải trình về nội dung này, Chánh án Toà án Nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho hay: Điều 141 của dự thảo không quy định quyền truyền thông mà chỉ điều chỉnh quy định trong phòng xét xử. Còn ra ngoài ban công phỏng vấn ai, quay phim ai thì đó là quyền. "Nhưng trong phòng xét xử phải quy định như điều 141 của dự thảo để như đại biểu có nêu là nâng cao hiệu quả, duy trì trật tự, tôn trọng quyền con người", ông Bình nói thêm. Theo ông Bình, đại biểu có cho rằng chỉ cần một bên đồng ý có thể ghi âm, ghi hình, tuy nhiên "bên này đồng ý mà bên kia không đồng ý cũng ảnh hưởng đến quyền con người". Ông dẫn ví dụ, vợ chồng ly dị có rất nhiều lý do. Nếu vợ đồng ý nói trước truyền thông có thể ảnh hưởng đời tư của chồng. Đây là câu chuyện không thể một bên đồng ý mà cho phép truyền thông. Tương tự vậy, hai doanh nghiệp A và B tranh chấp với nhau, bên nào cũng bảo tôi thắng thì sẽ lấy tư liệu bất lợi cho bên kia, vi phạm đời tư. Do đó, ông Bình đề nghị xin giữ nguyên như phương án được Tòa án Nhân dân tối cao trình.

Hạnh Nguyên