Đài tưởng niệm Pò Hèn - khúc tráng ca bất tử

Cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Pò Hèn, BĐBP Quảng Ninh chụp ảnh lưu niệm cùng phóng viên báo Tuổi trẻ Thủ đô

Bài liên quan

Bộ đội biên phòng Quảng Ninh giải cứu trẻ sơ sinh bị bán

Chiến tranh biên giới qua tác phẩm nghệ thuật

Cuốn sách đặc biệt về chiến tranh biên giới tới tay bạn đọc Thủ đô

Tính chính nghĩa của Việt Nam trong chiến tranh biên giới phía Bắc

Ra mắt sách "Những người đi giữ biên cương"

Chiến tranh biên giới - những dấu mốc không thể lãng quên

Ôn lại truyền thống lịch sử

Đồn biên phòng Pò Hèn phụ trách đoạn biên giới Việt - Trung qua hai xã Pò Hèn và Thán Phún. Tại đây, sáng ngày 17/2/1979, địch dùng chiến thuật biển người, ồ ạt tấn công với. Cuộc chiến đấu ác liệt diễn ra nhiều giờ, đơn vị chiến đấu kiên cường và hy sinh anh dũng.

Di tích Đài tưởng niệm Pò Hèn

Theo lịch sử Đảng bộ xã Hải Sơn, rạng sáng ngày 17/2/1979, tại Đồn 209, địch dùng các loại hỏa lực súng cối 120 ly, 82 ly bắn dồn dập vào khu vực trận địa chiến đấu của đồn. Sau khoảng 30 phút pháo kích, khoảng 2.000 lính bộ binh của địch được xe tăng yểm trợ hình thành thế bao vây nhiều vòng, tấn công vào đồn và các chốt tràn sang.

Đồn biên phòng Pò Hèn có 45 cán bộ, chiến sĩ đã ngã xuống trong trận chiến bảo vệ biên cương Tổ quốc. Hàng chục cán bộ thương nghiệp, lâm trường Hải Sơn cũng ngã xuống cùng những chiến sĩ Công an nhân dân vũ trang (nay là Bộ đội Biên phòng), đã chiến đấu anh dũng và hy sinh cùng với nhóm công nhân Lâm trường Hải Sơn và nữ nhân viên thương nghiệp Hoàng Thị Hồng Chiêm…

Đồn Pò Hèn được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Nhì. Ngày 19/12/1979, Đồn 209 (Pò Hèn) CANDVT tỉnh Quảng Ninh (Đồn biên phòng Pò Hèn) được Chủ tịch nước tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

Tượng liệt sĩ Hoàng Thị Hồng Chiêm

Địa danh Pò Hèn còn nổi tiếng với những ca khúc ngợi ca về Hoàng Thị Hồng Chiêm, cô gái mậu dịch viên của cửa hàng thương nghiệp Pò Hèn hy sinh khi chiến đấu vào ngày 17/2/1979. Ba ca khúc viết về Hoàng Thị Hồng Chiêm do những nhạc sĩ, ca sĩ nổi tiếng sáng tác và trình bày: Bài ca trên đỉnh Pò Hèn của nhạc sĩ Thế Song; Bông hoa Hồng Chiêm của nhạc sĩ Dân Huyền và Người con gái trên đỉnh Pò Hèn của nhạc sĩ Trần Minh.

Hoàng Thị Hồng Chiêm sinh năm 1954, quê ở Bình Ngọc, Móng Cái, Quảng Ninh. Cô vốn đẹp người, đẹp nết, có tính cách mạnh mẽ, thân thiện, nhanh nhẹn từng được rèn luyện trong quân ngũ. Năm 1975, Hồng Chiêm chuyển sang Hợp tác xã địa phương và chuyển lên Pò Hèn. Cô thường băng đường rừng vận chuyển hàng lên cao điểm biên giới. Cô là người yêu của chiến sĩ Bùi Văn Lượng, công tác tại Đồn CANDVT Pò Hèn.

Trước khi cuộc chiến tranh biên giới xảy ra, các khối lâm trường, thương nghiệp... được lệnh lùi về tuyến sau. Cửa hàng bách hóa thương nghiệp Pò Hèn còn ít hàng lưu giữ trong kho, các nhân viên trông coi, bảo vệ. Chiều 16/2/1979, Hồng Chiêm nhận lệnh lên cửa hàng dọn dẹp một số hàng ở kho. Sáng hôm sau, khi trận đánh diễn ra, Hồng Chiêm chạy về đồn, cùng các chiến sĩ chiến đấu.

Khi đồn bị bao vây trong lửa đạn, Hồng Chiêm sát cánh và chiến đấu cùng các chiến sĩ. Chị băng bó vết thương cho thương binh và dùng súng trường bắn trả quân xâm lược. Khi súng hết đạn, Hồng Chiêm dùng súng AK của chiến sĩ CANDVT chiến đấu. Hoàng Thị Hồng Chiêm và Bùi Văn Lượng anh dũng hy sinh. Năm ấy, Hoàng Thị Hồng Chiêm 25 tuổi, chiến sĩ biên phòng Bùi Văn Lượng 26 tuổi…

Tấm bia thứ nhất ghi tên 45 cán bộ, chiến sĩ biên phòng đã hy sinh tại đồn biên phòng Pò Hèn sáng ngày 17/2/1979

Năm 1979, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh truy tặng Huy chương Tuổi trẻ anh hùng bảo vệ Tổ quốc cho liệt sĩ Hồng Chiêm và ghi tên chị vào trang sử truyền thống của Đoàn Thanh niên. Tại sân Trường THCS Bình Ngọc, TP Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh hiện có bức tượng Hoàng Thị Hồng Chiêm mắt sáng ngời, tay trái cầm súng, tay phải cầm thủ pháo sẵn sàng chiến đấu…

Tấm bia thứ hai ghi tên 13 chiến sĩ hy sinh trong các giai đoạn từ ngày 15/2/1980 và người hy sinh cuối cùng tại biên giới Pò Hèn ngày 25/6/1991 cùng 28 liệt sĩ

Kỳ đài bất tử

Trên nền mảnh đất Đồn biên phòng 209 bị địch bắn phá tan hoang năm xưa đã được xây dựng một Đài tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ vào ngày 19/5/2010. Sau đó, công trình được khánh thành ngày 10/1/2011 với tổng diện tích 86.000m2. Hai bên đài tưởng niệm là hai nhà bia với tấm bia lớn khắc tên tuổi các liệt sĩ anh dũng hy sinh để bảo vệ Tổ quốc. Bên cạnh đó là đền tưởng niệm xây dựng khang trang với kiến trúc mái đình. Biểu tượng xây dựng gồm hình 3 bàn tay nâng ngôi sao 5 cánh (tượng trưng cho 3 dân tộc chính tại đây là Kinh, Dao và Sán Chỉ) cùng chung tay xây dựng, bảo vệ vùng đất biên cương. Công trình được công nhận là Di tích lịch sử cấp tỉnh Quảng Ninh.

Bộ Tư lệnh Biên phòng và tỉnh Quảng Ninh thống nhất thực hiện Dự án xây dựng, tu bổ Di tích lịch sử Pò Hèn giai đoạn 2. Dự án được khởi công ngày 9/5/2018 và hoàn thành vào dịp kỷ niệm 40 năm cuộc chiến bảo vệ biên giới, hướng tới kỷ niệm 30 năm Ngày Biên phòng toàn dân và 60 năm Ngày Truyền thống Bộ đội Biên phòng Việt Nam. Các hạng mục của công trình: Đài tưởng niệm, khuôn viên cây xanh, đường đi nội bộ, tường rào... được sửa sang, xây dựng lại. Công trình thể hiện truyền thống uống nước nhờ nguồn và mang dấu ấn truyền thống của lực lượng Bộ đội Biên phòng.

Khu Tưởng niệm các anh hùng liệt sỹ Pò Hèn hiện nay, đã trở thành khu một trong những địa chỉ đỏ trong việc giáo dục truyền thống đấu tranh, bảo vệ chủ quyền biên giới Tổ quốc. Hằng năm, tại Khu tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ Pò Hèn có trên 300 đoàn khách, đoàn học sinh đến tham quan, dâng hương tưởng nhớ.

Đặc biệt, cứ vào ngày 17/2 hằng năm, Đồn Biên phòng Pò Hèn làm lễ giỗ chung cho các liệt sĩ ngã xuống trong trận chiến ngày 17/2/1979. Đó là dịp các cựu chiến binh từ khắp nơi trên mọi miền Tổ quốc đến thắp hương, tưởng nhớ các đồng đội.

41 năm đã trôi qua, chiến tranh đã lùi xa. Chúng ta gác lại quá khứ, hướng tới tương lai nhưng không được quên lịch sử giữ nước của dân tộc. Nhắc tới lịch sử và hiểu đúng lịch sử là để các thế hệ tiếp nối truyền thống yêu nước, không quên những người đã đổ máu hy sinh để bảo vệ từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc.

Quang Anh