Khi giới trẻ viết tiếp “học thuyết tình thương” trong kỷ nguyên AI

Câu hỏi ấy không chỉ mang tính triết học. Nó là vấn đề của hiện tại, của mỗi cuộc đối thoại giữa người trẻ và công nghệ, của mỗi quyết định trên mạng xã hội, mỗi hành động ngoài đời thực.

Và đúng lúc ấy, sự xuất hiện của những tư tưởng mới như “Học thuyết về Tình thương” (DISA) của tác giả Hà Huy Thành gợi mở một hướng tiếp cận rất khác rằng trong thế giới siêu số hóa, tình thương không biến mất, mà cần được nâng lên thành một năng lực.

Gen Z - Thế hệ “vừa thực vừa ảo”, nhưng rất thật trong cảm xúc

Không khó để nhận thấy, nhiều người trẻ Việt Nam hôm nay lớn lên cùng tốc độ phát triển của công nghệ: Học online từ tiểu học, làm việc từ xa khi 20 tuổi, sáng tạo nội dung với tốc độ chóng mặt.

Tuy nhiên, bên dưới lớp “technophile” ấy, họ lại là thế hệ giàu cảm xúc, quan tâm đến cộng đồng, nhạy với bất công, dễ rung động trước những câu chuyện thiện lương.

Những chiến dịch gây quỹ online cho trẻ em vùng cao, các dự án bảo vệ môi trường, phong trào “tự chữa lành” (self-healing), hay những sản phẩm sáng tạo mang hơi thở nhân văn… đều cho thấy người trẻ không thờ ơ như nhiều định kiến.

Họ chỉ đang tìm cách thương một thế giới quá rộng bằng những công cụ mới, nhanh hơn, mạnh hơn và lan tỏa tốt hơn.

Khi AI trở thành “chiếc gương lớn” soi vào trái tim người trẻ

AI giúp mọi thứ nhanh hơn, chính xác hơn, nhưng đồng thời cũng khiến mỗi cá nhân phải đối diện với câu hỏi: Chúng ta khác gì máy?

Nhiều sinh viên sử dụng AI để học tập, nhưng cũng tự hỏi đâu là nỗ lực thật. Người viết trẻ dùng AI gợi ý ý tưởng nhưng luôn trăn trở làm sao giữ được “chất người”. Các bạn làm truyền thông, thiết kế, lập trình, sáng tạo nội dung… đều cảm nhận áp lực tương tự.

Trong bối cảnh ấy, “tình thương” không còn là khái niệm mềm mại. Nó trở thành một năng lực mà AI không sao thay thế: Năng lực thấu cảm để hiểu người khác vượt khỏi dữ liệu; năng lực kết nối để từng sản phẩm số vẫn mang hơi ấm con người; năng lực cộng tác để công nghệ chỉ là công cụ, không phải người quyết định; năng lực kiến tạo giá trị cho cộng đồng, chứ không chỉ tạo nội dung. Đó cũng là tinh thần nổi bật mà Học thuyết về Tình thương (DISA) hướng đến: Lấy tình thương làm cốt lõi để con người phát triển hài hòa cùng công nghệ và xã hội hiện đại.

Điểm thú vị là triết lý DISA không nói về tình thương như cảm xúc thuần túy, mà như một hệ giá trị có thể rèn luyện và ứng dụng. Ở đó, tình thương bao gồm: Sự hiểu biết, tính chủ động, lòng thiện lương, khả năng hành động. Giới trẻ khi đối diện với mạng xã hội đầy nhiễu loạn hay dòng chảy AI đầy biến động, rất cần những “thang giá trị” như vậy để không lạc hướng.

Một bạn trẻ có thể thành công nhờ AI tăng năng suất, nhưng để được tôn trọng, được tin cậy, để truyền cảm hứng… bạn cần tình thương như “lõi mềm” của mọi lựa chọn. Tư tưởng ấy dù xuất hiện trong một cuốn sách nghiên cứu lại rất hợp với thế hệ trẻ, những người luôn vừa muốn bứt phá, vừa khao khát được sống tử tế.

Những người trẻ đang âm thầm lan tỏa tình thương bằng công nghệ

Không ồn ào nhưng mỗi ngày mạng xã hội ghi nhận vô vàn câu chuyện đẹp mà AI bằng cách này hay cách khác là cầu nối: Sinh viên công nghệ xây chatbot hướng dẫn người cao tuổi sử dụng dịch vụ công; nhóm bạn trẻ tạo ứng dụng AI phân loại rác cho trường học; các bạn làm sáng tạo nội dung dùng công cụ phân tích dữ liệu để lan tỏa thông điệp nhân văn đến đúng cộng đồng; nhiều dự án trị liệu tinh thần ứng dụng AI giúp người trẻ vượt qua trầm cảm, lo âu, mất phương hướng…

Những điều đó cho thấy: AI nếu đặt vào tay những người có trái tim, có thể trở thành chiếc đòn bẩy khuếch đại tình thương.

Cùng sự phát triển nhanh như vũ bão của AI là những rủi ro rất thật: Lệ thuộc công nghệ, mất bản sắc, khủng hoảng tâm lý, văn hóa “tốc độ”, mất khả năng thấu cảm… nhưng đây cũng là cơ hội để người trẻ làm mới lại hệ giá trị của mình.

“Học thuyết tình thương” không phải lời kêu gọi quay về quá khứ. Nó là bước tiến mở ra cách tiếp cận mới: Kết hợp trí tuệ nhân tạo với trí tuệ cảm xúc, biến công nghệ thành công cụ tạo thiện ích, biến tình thương thành nền tảng cho đổi mới sáng tạo. Người trẻ với sự linh hoạt, táo bạo và khả năng thích ứng vượt trội, chính là thế hệ phù hợp nhất để chứng minh điều đó.

Trong thế giới mà AI có thể viết một bài báo, soạn một bản nhạc hay vẽ ra thế giới ảo trong vài giây, thì điều con người cần giữ nhất không phải tốc độ, mà là bản sắc. Tình thương đúng như tinh thần mà cuốn DISA - Học thuyết về Tình thương đặt ra không chỉ làm dịu đi những va đập của đời sống số hóa mà còn giúp người trẻ tìm ra chiều sâu, bền bỉ và lý tưởng cho các hành trình dài.

Tương lai sẽ thuộc về những người biết kết hợp: trí tuệ của máy; với trái tim của người và một tinh thần hành động vì cộng đồng. Đó cũng là tương lai mà giới trẻ Việt Nam đang hướng đến: Hiện đại nhưng tử tế, thông minh nhưng đầy nhân văn, kết nối toàn cầu nhưng vẫn mang đậm căn cốt Việt, căn cốt của tình thương.

Hoàng Bảo