Khó cấm hoàn toàn quảng cáo và khuyến mại thuốc lá tại các điểm bán lẻ

(TTTĐ) Ngày 17/11, Bộ Y tế đã tổ chức hội thảo tổng kết dự án “Vận động và hỗ trợ thực thi quy định cấm quảng cáo và khuyến mại thuốc lá tại các điểm bán lẻ thuốc lá tại Việt Nam” tại Hà Nội.

Nhận thức được sự ảnh hưởng của việc sử dụng thuốc lá và sức khỏe cộng đồng, Luật phòng chống tác hại thuốc lá được ban hành ngày 1/5/2013. Trong đó, quảng cáo và khuyến mại thuốc lá bị nghiêm cấm dưới mọi hình thức theo Điều 9 của Luật. Tuy nhiên, trên thực tế tình hình thực thi các quy định cấm vẫn còn nhiều bất cập, đặc biệt là tại các điểm bán lẻ thuốc lá.

Năm 2015, Trường Đại học Y tế công cộng đã phối hợp với Hội Y tế cộng đồng Việt Nam tiến hành khảo sát 2.106 điểm bán lẻ thuốc lá tại 11 tỉnh/ thành phố, kết quả điều tra cho thấy: 37 điểm bán lẻ vi phạm quy định về quảng cáo thuốc lá, 88.5% điểm bán lẻ vi phạm quy định về trưng bày thuốc lá và 2.3% điểm bán lẻ vi phạm quy định về khuyến mại thuốc lá.

So sánh với trước khi Luật phòng chống tác hại thuốc lá được ban hành, tỷ lệ điểm bán vi phạm các quy định về quảng cáo thuốc lá năm 2015 có xu hướng tăng so với giai đoạn 2009 -2011, giảm 4,1% so với năm 2011. Tỷ lệ điểm bán vi phạm quy định về khuyến mại và trưng bày thuốc lá giảm đáng kể so với năm 2011, mức giảm lần lượt là 10.1% và 8.6%.

Tiến sĩ Lê Thị Thanh Hương, điều phối viên dự án Hướng tới một Việt Nam không có quảng cáo, khuyến mại và tài trợ thuốc lá cho rằng, sau khi có Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá, vi phạm khuyến mại thuốc lá có xu hướng giảm nhưng vi phạm quảng cáo lại tăng lên, từ 36,5% năm 2009 đến 37% vào năm 2015.

Vi phạm nổi bật nhất được ghi nhận trong quá trình điều tra là trưng bày quá 1 bao hoặc 1 tút của một nhãn hiệu thuốc lá với tỷ lệ điểm bán vi phạm là 74,1%. Ngoài ra, có 74,3% điểm bán không thực hiện treo biển “Không bán thuốc lá cho người dưới 18 tuổi” theo quy định của Luật. Thậm chí, xuất hiện của một số hình thức quảng cáo mới dựa trên
mô hình bao thuốc lá, hộp treo tường, xe đẩy, thiết bị điện tử, hộp phát sáng…

Các văn bản pháp luật chưa thống nhất với nhau có thể gây khó khăn cho các cán bộ thanh tra trong quá trình kiểm tra xử phạt các trường hợp vi phạm. Trong một vài trường hợp, với cùng một hình thức vi phạm về trưng bày nhưng lại có 2 mức xử phạt khác nhau ở 2 văn bản khác nhau.

Cụ thể, Điều 24 Nghị định 176/2013/NĐ-CP ghi rõ với những hành vi trưng bày quá một bao, một túi/ hộp của một nhãn hiệu thuốc lá sẽ bị phạt với mức tiền từ 1 triệu đến 2 triệu.

Tuy nhiên, khoản 3, Điều 32, Nghị định 185/2013/NĐ-CP lại quy định phạt tiền từ 2 triệu đến 3 triệu đồng đối với hành vi không thực hiện đúng quy định về trưng bày thuốc lá tại điểm bán hàng.

TS.Lê Thị Thanh Hương khuyến nghị Chính phủ cần rà soát lại các văn bản pháp luật về thuốc lá tại Việt Nam, tránh sự trùng lặp trong các văn bản, thông tư. Cần có sự thống nhất trong tất cả các ban ngành liên quan để có sự thống nhất, không chồng chéo để việc thực thi quy định cấm quảng cáo và khuyến mại thuốc lá tại các điểm bán lẻ tại Việt Nam đạt hiệu quả.

Phương Thu