Phẫu thuật thành công bệnh nhân HIV bị lóc động mạch chủ type A đầu tiên tại Việt Nam

Bệnh nhân là nữ, 42 tuổi, quê ở Hải Phòng. Năm 2000, chị phát hiện HIV dương tính, nhưng đến năm 2005 mới được chính thức điều trị bệnh. Cách đây khoảng 1 tháng, bệnh nhân được chẩn đoán lóc tách động mạch chủ cấp tính. Bệnh nhân được đưa đến viện, sau khi được giải thích, gia đình đã xin bệnh nhân về vì sợ sức khoẻ không đáp ứng được. Nhưng sau đó, cảm thấy sức khoẻ đảm bảo để mổ, gia đình quay lại Bệnh viện Việt Đức.

Giám đốc Bệnh viện Việt Đức Trần Bình Giang đã hội chẩn cùng các bác sĩ, đánh giá bệnh nhân có thể đảm bảo sức khoẻ và các điều kiện đi kèm nên quyết định phẫu thuật. Bệnh nhân nhập viện ngày 4/5, được tiến hành mổ vào ngày 8/5. Bệnh nhân được xét nghiệm cho kết quả thời gian gần đây tải lượng virus HIV dưới ngưỡng, khả năng bùng phát bệnh, lây nhiễm đỡ hơn nhiều. Bệnh nhân cũng chưa chuyển sang giai đoạn AIDS.

Ngày 9/5/2017, kíp mổ do PGS.TS Nguyễn Hữu Ước - Trưởng khoa phẫu thuật tim mạch và lồng ngực, TS.BS Phùng Duy Hồng Sơn, Khoa phẫu thuật Tim mạch và lồng ngực - Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức đã tiến hành phẫu thuật.

PGS.TS Nguyễn Hữu Ước cho biết, đây là bệnh lý lóc động mạch chủ type A nặng nhất trong các bệnh lý tim mạch. Thành động mạch chủ của con người có 3 lớp, là mạch máu to nhất cơ thể, đường kính to như ngón chân cái nhưng khi bị lóc sẽ bị tách đôi ra.

80-90% nguyên nhân khiến động mạch chủ bị lóc là do xơ vữa mạch máu của người lớn tuổi, hầu hết trên 60 tuổi nhưng cũng có những người 40 tuổi đã bị. Khi mạch máu bị xơ vữa, các mảng vôi hoá, xơ vữa loét vào thành động mạch máu, loét cả động mạch chủ. Với các bệnh nhân cao huyết áp, huyết áp trong mạch máu cao, sẽ thúc vào chỗ loét đó, làm lóc tách khiến máu chui vào các lớp thành động mạch chủ. Chỉ trong vòng mấy giây sẽ xé toang thành mạch động mạch chủ từ tim xuống chân khiến bệnh nhân đau dữ dội, toàn bộ mạch máu sẽ bị tách làm đôi.

Với bệnh lý cấp cứu này, 90% bệnh nhân sẽ chết trong 4 ngày đầu sau khi lóc nếu không được can thiệp, 5% sẽ chết trong tháng tiếp theo. Số còn lại rất khó khăn để chống cự sau 1 năm. Với nữ bệnh nhân HIV trên đây, ngoài bị lóc động mạch chủ type A mãn tính, còn bị phồng gốc động mạch chủ, hở van động mạch chủ, hai lá, phồng hình thoi động mạch chủ bụng dưới thận, hội chứng Marphan…. Nếu không được phẫu thuật kịp thời, khả năng sống tiếp chỉ khoảng 1 tháng. Nếu phẫu thuật thành công, cơ hội sống được kéo dài có thể tới 3-5 năm nữa.

Trong suốt 8 tiếng mổ, các bác sĩ phải rất cẩn thận, từ cầm dao, đưa mũi kim chỉ, vì nếu bình thường, dao sau khi rạch xong có thể bác sĩ đặt ngay xuống nhưng với ca này phải rất cẩn trọng, có một người trợ lý sẵn sàng đứng bên cạnh để cầm dao sau rạch, kim sau khâu… Bên cạnh đó, các phương tiện bảo vệ độc lập cho bác sĩ sau mổ phải đảm bảo. Bình thường 1 điều dưỡng trong khoa phải chăm sóc vài bệnh nhân nhưng bệnh nhân này phải nhiều điều dưỡng.

Sau khoảng hơn 1 ngày thì bệnh nhân được rút máy thở, thuốc vận mạch giảm liều, 3 ngày sau bỏ thuốc trợ tim. Bệnh nhân đã được chuyển sang Khoa Phẫu thuật Nhiễm khuẩn (phòng 13) – Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức điều trị nội khoa sau mổ. Dự kiến Bệnh nhân sẽ xuất viện trong tuần tới.

Phương Thu