Rõ cơ chế quản lý, sử dụng cán bộ của nền công vụ hiện đại

Rõ cơ chế quản lý, sử dụng, loại bỏ cảm tính, hình thức

Thời gian qua, Luật Cán bộ, công chức đã giúp hệ thống cơ quan nhà nước các cấp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, góp phần quan trọng vào công cuộc xây dựng nền hành chính Nhà nước phục vụ Nhân dân.

Tuy nhiên, quá trình thực hiện cũng bộc lộ một số hạn chế, nhất là trong bối cảnh hiện nay khi yêu cầu cải cách hành chính đang ngày càng trở nên cấp thiết và sự phát triển của xã hội đòi hỏi sự thay đổi về yêu cầu đối với đội ngũ cán bộ, công chức.

Sau một thời gian nghiên cứu, soạn thảo, dự thảo Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) đang được Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 9.

Dự thảo Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) đang được Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 9

Dự thảo gồm 7 Chương, 52 Điều, giảm 35 Điều so với Luật hiện hành. Mục tiêu của dự luật là tinh giản biên chế, cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức. Đồng thời, phục vụ việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Dự luật cũng hướng đến việc đổi mới quản trị quốc gia, xây dựng nền hành chính chuyên nghiệp, hiện đại, hiệu năng, hiệu lực và hiệu quả.

Nội dung nổi bật của dự luật bao gồm quy định liên thông cán bộ, công chức cấp xã với cấp tỉnh, thống nhất một chế độ công vụ từ Trung ương đến cơ sở. Theo đó, sẽ hoàn thiện các quy định về nền công vụ thống nhất, liên thông, đồng bộ; quy định chuyển tiếp để bố trí cán bộ, công chức cấp xã.

Cơ chế quản lý, sử dụng cán bộ, công chức được hoàn thiện theo hướng đổi mới phương thức, lấy vị trí việc làm làm trung tâm. Công tác tuyển dụng công chức cũng được đổi mới với phương thức linh hoạt; tuyển người đáp ứng ngay yêu cầu vị trí việc làm; người trúng tuyển được bổ nhiệm, xếp lương ở ngạch công chức tương ứng với vị trí việc làm.

Dự luật cũng đổi mới quy định về đánh giá, sử dụng và sàng lọc công chức. Việc đánh giá căn cứ trên kết quả thực hiện nhiệm vụ, sản phẩm cụ thể. Đồng thời, người đứng đầu phải chịu trách nhiệm trong việc đánh giá và sàng lọc đội ngũ công chức.

Ngoài ra, dự luật thể chế hóa các chủ trương, định hướng khác như: Chính sách thu hút, trọng dụng người tài năng; bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung; cải cách chế độ công vụ, ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số.

Ảnh minh hoạ

Áp dụng cơ chế đánh giá định kỳ dựa trên KPI

Theo nhiều chuyên gia, đại biểu Quốc hội, các quy định mới của dự thảo Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) đã hướng tới khắc phục triệt để tình trạng “sáng cắp ô đi, chiều cắp ô về”; đồng thời gắn với công tác đánh giá thi đua, khen thưởng một cách rõ ràng. Trong đó, cơ chế đánh giá cán bộ một cách minh bạch, rõ ràng và là tiền đề cho các khâu khác trong công tác cán bộ, như bổ nhiệm, khen thưởng, hoặc kỷ luật...

Theo dự luật, kết quả đánh giá sẽ được lưu vào hồ sơ, thông báo đến cá nhân và công khai trong đơn vị công tác. Đây là căn cứ để sử dụng, bố trí, bổ nhiệm, khen thưởng, kỷ luật và thực hiện chính sách đối với công chức. Mục tiêu là sàng lọc, loại bỏ những người không đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.

Trường hợp công chức bị xếp loại không hoàn thành nhiệm vụ, cơ quan quản lý có thể điều chuyển sang vị trí có yêu cầu thấp hơn hoặc cho thôi việc. Nếu hai năm liên tiếp không hoàn thành nhiệm vụ, công chức sẽ bị buộc thôi việc.

So với quy định hiện hành, đây là bước thay đổi đáng kể. Hiện nay, công chức chỉ bị cho thôi việc sau hai năm liên tiếp không hoàn thành nhiệm vụ; đối với công chức lãnh đạo, nếu không hoàn thành hai năm trong một nhiệm kỳ sẽ bị bố trí lại công việc khác hoặc không được bổ nhiệm lại.

Góp ý vào quy định này, đại biểu Tạ Đình Thi (tổ Hà Nội) đề nghị nghiên cứu, quy định cụ thể việc áp dụng cơ chế đánh giá định kỳ dựa trên KPI. Tuy nhiên, việc này là chưa đủ mà cần lấy ý kiến phản hồi từ người dân và doanh nghiệp, làm cơ sở cho các khâu khác trong công tác cán bộ để đảm bảo sự khách quan và minh bạch.

Đại biểu Quốc hội Tạ Đình Thi

Đại biểu đoàn TP Hà Nội cũng đề nghị rà soát, hoàn thiện các quy định bảo đảm quyền lợi và động lực cho cán bộ, công chức, trong đó có chính sách lương, thưởng công bằng, gắn với hiệu suất và điều kiện làm việc.

Theo đại biểu, nhiều nước trong khu vực đã áp dụng chính sách lương, thưởng theo hiệu suất công việc KPI hằng năm. Để đảm bảo quyền lợi cho cán bộ, công chức, chúng ta cũng nên áp dụng chính sách này.

Chung quan điểm, một số đại biểu Quốc hội cũng đề xuất áp dụng KPI và đánh giá định kỳ cán bộ, công chức theo chu kỳ 3 tháng, 6 tháng hoặc một năm. Những người hoàn thành xuất sắc sẽ được tặng thưởng, bằng khen, đề bạt, thăng chức phù hợp với mức độ đóng góp.

Đồng thời, đề nghị Ban soạn thảo dự án Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) cũng cần nghiên cứu, xem xét thêm đối với hạ bậc lương và giáng chức cán bộ, công chức trong một số trường hợp cụ thể; bổ sung “trách nhiệm về giải trình chứng minh trong trường hợp công chức bị đánh giá thấp” để đảm bảo sự khách quan, công bằng.

Ưu đãi người tài cần đi đôi với trách nhiệm

Theo các chuyên gia, mục tiêu quan trọng của việc sửa đổi Luật Cán bộ, công chức là thu hút và trọng dụng nguồn nhân lực chất lượng cao vào làm việc trong bộ máy của hệ thống chính trị. Theo đó, cần xây dựng cơ chế thu hút và giữ chân nhân tài, đặc biệt là trong các cơ quan Nhà nước, giúp bộ máy hành chính trở nên hiệu quả hơn. Các chính sách về tuyển dụng, đào tạo và phát triển nhân lực cần được hoàn thiện và đổi mới để không chỉ tạo ra nguồn nhân lực có chất lượng cao mà còn tạo ra môi trường làm việc thuận lợi, công bằng và phát triển bền vững.

Dự thảo Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) đã thể chế hóa chính sách thu hút, trọng dụng đổi với người có tài năng trong hoạt động công vụ (quy định tại Điều 5).

Về chính sách này, theo đại biểu Tạ Đình Thi, hiện nay giao Chính phủ quy định chi tiết, song đại biểu lo ngại rằng nếu không quy định cụ thể trong luật, các chính sách ưu đãi sẽ thiếu tính khả thi, đặc biệt khi có sự chồng chéo với các luật khác.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Phương Thuỷ

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Phương Thuỷ (tổ Hà Nội) thì cho rằng, quy định tại Điều 5 hiện nay chưa rõ ràng.

Theo nữ đại biểu, xác định thế nào là người có tài năng vẫn là vấn đề gây tranh cãi. Nghị định 140/2017/NĐ-CP của Chính phủ quy định chế độ thu hút, ưu đãi cho người có tài năng, như thủ khoa, người tốt nghiệp xuất sắc, hoặc đạt giải thưởng quốc gia, quốc tế.

Tuy nhiên, liệu những người này có thực sự là người có tài năng trong hoạt động công vụ hay không cần được xem xét kỹ lưỡng”- bà Thuỷ nêu và chia sẻ, trên thực tiễn, nhiều người được tuyển dụng theo Nghị định 140/2017/NĐ-CP vẫn cần đào tạo, hướng dẫn và trải qua thời gian tập sự để đáp ứng yêu cầu công việc. Do đó, nữ đại biểu Quốc hội đề nghị luật bổ sung quy định về thời gian thử thách, từ 6 tháng đến 1 năm, cho người được tuyển dụng với chế độ ưu đãi.

Trong thời gian này, nếu không phát huy được năng lực, họ phải rời vị trí để nhường chỗ cho người khác, thay vì giữ nguyên chỉ vì từng được coi là có tài năng. Chính sách ưu đãi cần đi đôi với trách nhiệm cụ thể, đánh giá dựa trên hiệu quả công việc thực tế, không chỉ dựa trên thành tích trước đó.

Trong bối cảnh cả nước đang nỗ lực cải cách bộ máy hành chính, Dự án Luật Cán bộ, Công chức (sửa đổi) được kỳ vọng sẽ tạo ra bước ngoặt trong việc nâng cao năng lực và trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Với những giải pháp được đưa ra cần có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị mới có thể tạo ra sự thay đổi thực chất, đảm bảo thu hút được người tài vào bộ máy Nhà nước, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn mới.