Xúc động với niềm đam mê sáng tạo phụng sự cộng đồng của TS trẻ Nguyễn Bá Hải

(TTTĐ) – "Tôi đã từng rớt từ độ cao 3 mét vì điện giật khi đi hàn điện thuê kiếm tiền để học. Tôi và đồng nghiệp đã từng gặp nguy hiểm khi thiết bị nghiên cứu tăng áp suất cao và suýt nổ. Từng cô đơn trong nhiều cái tết nguyên đán không được về Việt Nam chỉ vì dành trọn thời gian nghiên cứu, học tập nơi đất khách quê người…Tôi đã từng bán sách báo, đồng hồ, mắt kính dạo khi còn là sinh viên và kẻ xấu đe dọa đâm kim tiêm dính máu hay trấn lột khi mới từ quê vào thành phố học tập. Nhưng những khó khăn hay thất bại ấy không làm tôi nản lòng… Nếu có một lựa chọn cho ngày hôm nay, tôi sẽ tiếp tục chọn con đường đam mê sáng tạo, sáng tạo phụng sự cộng đồng…"

Những lời tâm huyết này của TS trẻ Nguyễn Bá Hải - Giảng viên trường Đại học Sư phạm kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh, người nổi tiếng bởi tài năng và tâm huyết với các dự án vì cộng đồng - tại Đại hội thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ IX diễn ra hôm nay (7/12) đã thật gây ấn tượng mạnh cho toàn Đại hội. Tác giả của dự án chế tạo kính mắt thần cho người khiếm thị từng nhận được sự quan tâm, hỗ trợ của Thủ tướng chính phủ đã mang đến một bài tham luận rất xúc động bởi tinh thần đam mê và khát vọng cống hiến của tuổi trẻ. Báo Tuổi trẻ Thủ đô xin lược đăng bài tham luận giá trị này của TS Nguyễn Bá Hải nhằm lan tỏa nghị lực, đam mê sáng tạo để phụng sự cộng đồng tới độc giả, đặc biệt là các bạn trẻ.

TS Nguyễn Bá Hải đọc tham luận tại Đại hội thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ 9.

Cần lắm một tấm lòng

Trong bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”. Trong cuộc sống hiện nay, chân lý ấy vẫn còn nguyên giá trị.

Để đạt được mưu cầu chính đáng ấy, trước nhất, tôi thiết nghĩ, tuổi trẻ chúng tôi cần hoàn thiện chính mình về đạo đức, sức khỏe, trí tuệ, cũng như cần có một lý tưởng sống cao đẹp, biết mưu cầu hạnh phúc cho bản thân, gia đình và mưu cầu hạnh phúc cho xã hội. Chúng ta hãy bớt than thở và đổ lỗi cho hoàn cảnh khách quan hay sự mất công bằng nào đó. Chúng ta, và chính chúng ta, hãy nỗ lực không ngừng mỗi ngày bồi đắp giá trị tâm hồn của bản thân mình bằng những suy nghĩ và việc làm cụ thể để cùng xây dựng một đất nước Việt Nam tươi đẹp. Dù là ai, ta cũng cần một tấm lòng và tập trung toàn tâm lực, trí tuệ cho công việc mà mình được phân công thực hiện hay đã lựa chọn gắn bó.

Để phát triển bản thân, gia đình và xã hội, tôi nghĩ, chúng ta cần nguồn lực và động lực. Nguồn lực có thể đa dạng như tài chính, tài nguyên thiên nhiên, khoa học công nghệ. Còn động lực, bên cạnh lòng yêu nước, tấm lòng yêu thương con người, cần phải có "đam mê sáng tạo", nhất là đam mê sáng tạo phát triển những công nghệ mới phục vụ nâng cao năng suất lao động, phục vụ sự tiện nghi, an toàn, văn minh cho xã hội. “Đam mê sáng tạo” là một động lực quan trọng. Và tuổi trẻ của chúng tôi đóng góp cho sự phát triển của xã hội chính là đóng góp sự đam mê sáng tạo ấy.

Cứ bước đi, ta sẽ tới!

Newton nhìn thấy trái táo từ trên cây rơi xuống đất và định luật Newton ra đời. Steve Jobs xây dựng đế chế công nghệ Apple thành công một phần nhờ việc học vẽ phông chữ. GS Ngô Bảo Châu quyết tâm theo đuổi niềm đam mê Toán học, để rồi sau đó đạt giải thưởng Fields danh giá nhờ lòng tự ái của bản thân khi ông thi trượt lớp chuyên môn Toán năm 11 tuổi.

Tựu chung ở 3 câu chuyện trên chính là niềm đam mê và khát vọng cháy bỏng. Đam mê và chỉ đam mê mới có thể biến những hành động đơn giản thành kết quả lớn. Đam mê khiến tôi “chạm” vào những giây phút thăng hoa trong công việc của mình. Đam mê tạo ra một nguồn năng lượng vĩ đại để càng làm việc, tôi càng được kích thích và cuốn hút như đang dạo chơi trong một hành trình khám phá những điều bí ẩn thú vị nhất trong nghề nghiệp của mình.

Vì những cống hiến cho cộng đồng, TS Nguyễn Bá Hải trở thành Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu năm 2014.

Trong hành trình đam mê sáng tạo, hiện thực hóa những ý tưởng, thất bại luôn rình rập, sẵn sàng ập đến với những người trẻ tuổi thừa năng lượng, thiếu kinh nghiệm như chúng tôi. Và tôi sẵn sàng tích cực đón nhận những thất bại và xem “thất bại là mẹ của thành công”.

Bản thân tôi đã gặp những thất bại trong 8 phiên bản nghiên cứu mắt thần cho người khiếm thị trong nhiều năm. Tôi đã từng nghe người khiếm thị phản hồi tiêu cực về sự nặng nề của sản phẩm. Tôi đã từng rớt từ độ cao 3 mét vì điện giật khi đi hàn điện thuê kiếm tiền để học. Tôi và đồng nghiệp đã từng gặp nguy hiểm khi thiết bị nghiên cứu tăng áp suất cao và suýt nổ. Từng cô đơn trong nhiều cái tết nguyên đán không được về Việt Nam chỉ vì dành trọn thời gian nghiên cứu, học tập nơi đất khách quê người. Tôi đã từng trăn trở suy nghĩ vì mỗi ngày đi học phải tốn 200 đồng gửi xe đạp vì kinh tế quá khó khăn. Để có thể trang trải cho việc học đại học, tôi đã từng bán sách báo, đồng hồ, mắt kính dạo khi còn là sinh viên và kẻ xấu đe dọa đâm kim tiêm dính máu hay trấn lột khi mới từ quê vào thành phố học tập. Nhưng những khó khăn hay thất bại ấy không làm tôi nản lòng.

Phụng sự cộng đồng là phụng sự chính mình

Mỗi ngày thức dậy, tới trường hay nơi làm việc, tất cả chúng ta đều phải tương tác với cộng đồng. Cuộc sống hiện đại khiến giá trị chung của cộng đồng đóng vai trò quan trọng hơn bao giờ hết. Và do đó, phụng sự và cống hiến cho xã hội chính là phục vụ cho chính bản thân mình. Một góc công viên công cộng an toàn, sạch đẹp, không tệ nạn; một nhà ga bình yên trật tự trong dịp tết; một chuyến xe buýt đúng giờ không gây tai nạn; một buổi chiều đi dạo không bị cướp giật, móc túi. Tôi và nhiều bạn trẻ luôn tâm niệm và cố gắng góp sức nhỏ của mình để xã hội tốt đẹp hơn, nhân văn hơn.

Phụng sự cộng đồng vừa là trách nhiệm vừa là cơ hội để thanh niên chúng tôi hoàn thiện bản thân, để khẳng định ý nghĩa tồn tại của chính mình. Để bắt đầu quá trình phụng sự ấy, chúng tôi cần can đảm xông pha vào những mặt trận bản thân mình còn yếu kém, thông qua việc học bằng cách dạy, bằng cách làm, học bằng thực tiễn, và luôn ghi nhớ “Tất cả điều vĩ đại đều bắt nguồn từ những việc làm nhỏ nhưng có ích”.

Những tiến bộ khoa học kỹ thuật đã mở ra những hình thức mới cho việc tương tác giữa người với người và giữa con người với các quốc gia. Nhưng những mối quan hệ mang tính toàn cầu này chỉ giúp ích cho nhân loại khi nó được đặt trên nền tảng của tình yêu thương con người chứ không phải vì mục đích thương mại, lợi nhuận thuần túy. Nền tảng tình yêu ấy đã giúp bản thân tôi và đồng nghiệp vượt qua những khó khăn và thất bại, giúp chúng tôi thêm mạnh mẽ, trưởng thành. Đó cũng là động lực để chúng tôi tiếp tục truyền niềm đam mê sáng tạo cho sinh viên của mình hoặc những bạn trẻ yêu thích khoa học kỹ thuật, tìm đến chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức chuyên môn với chúng tôi.

Đến ngày hôm nay, thông qua Trung ương Đoàn và tổ chức Đoàn ở các tỉnh thành cùng những mạnh thường quân, nhà trường và các doanh nghiệp như May Hạnh Hoa, Gỗ Tân Thành, Xe khách Phương Trang, Hóa chất Kiến Vương, cáp điện Capi,... chúng tôi – những người trẻ Việt Nam đã triển khai dự án Mắt thần, sau 4 năm với 9 phiên bản và cải tiến giảm giá thành từ 20 triệu đồng xuống 2,2 triệu đồng (đóng thuế VAT 200 ngàn), nặng 2kg xuống còn 200gram, trao tặng và đưa 1.000 thiết bị dẫn đường tới người khiếm thị ở hơn 10 tỉnh thành tại Việt Nam và một số quốc gia khác, giúp những người khiếm thị nghèo di chuyển an toàn hơn, tiện lợi và hòa nhập vào cuộc sống tốt hơn. Chúng tôi sẽ nỗ lực tiếp tục cải tiến theo góp ý của những người đang sử dụng để Mắt Thần ngày càng tốt hơn nữa.

Dự án gia tăng giá trị nông sản hạt café của chúng tôi, nhờ phát triển công nghệ pha chế độc quyền Nhật – Việt – Ý để tạo ra ly café thuần Việt sạch hơn, lợi hơn, ngon hơn và nhanh hơn, sau 2 năm, với 5 phiên bản phát triển đã tạo thêm 10 điểm bán café sạch giá chỉ 10 ngàn đồng, tạo thêm 15 việc làm thu nhập ổn định cho thanh niên khó khăn. Nhờ máy móc và giải pháp cafe sạch chỉ gói gọn trong 2 mét vuông với chi phí thấp ấy mà người dân khi mua máy kinh doanh thuận lợi hơn trước máy móc cafe nhập khẩu.

Dự án Robot đã được chúng tôi hoàn thành phiên bản mẫu thứ nhất và kêu gọi đầu tư mạo hiểm được khoảng 500 triệu đồng hỗ trợ cho công cuộc nghiên cứu tiếp theo. Đổi lại, tôi đã phải bán đi chiếc xe Matiz cũ của mình để đầu tư mua linh kiện cho robot. Sau 4 lần thất bại và cải tiến, mới 3 hôm trước robot đầu tiên đã chạy thử nghiệm thành công, lần đầu tiên robot phục vụ 50 lượt người trong một quán cafe khởi nghiệp (Startup) tại Quận Thủ Đức, gây ấn tượng mạnh với người dân thành phố khi đến quán thưởng thức cafe sạch và xem robot phục vụ bàn.

Dự án Khóa học 01 đô la về sáng tạo kỹ thuật được chúng tôi thành lập từ năm 2010 đã giúp khoảng 3.000 thanh niên và người dân yêu khoa học nhận thức rõ đam mê đích thực của bản thân là gì? Làm cách nào để đam mê đích thực của mình không bị vật chất, chức vụ, và lòng tham của chính mình làm u mê? Làm sao để học lập trình và thiết kế robot hiệu quả và nhanh nhất? Làm sao để biến ý tưởng thành sản phẩm? Biến ước mơ thành sự thật? Gần đây chúng tôi tiếp tục mở ra khóa học 01 đô la trực tuyến tại trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật Tp.HCM giúp cho những thanh niên và người dân nghèo không có đủ tiền đi học.

Dự án Kính mắt thần của TS Nguyễn Bá Hải tặng 1.000 thiết bị dẫn đường cho người khiếm thị tại 10 tỉnh, thành.

Đặc biệt may mắn khi gần đây dự án Mắt thần của chúng tôi nhận được sự quan tâm, hỗ trợ của Thủ tướng chính phủ. Điều đó đã tiếp thêm động lực để những đam mê sáng tạo của chúng tôi được tiếp tục phát triển với nhiều dự án khác, từng bước chập chững áp dụng trong cuộc sống- dẫu còn nhiều khó khăn phía trước.

Tất cả những việc chúng tôi làm tuy còn rất nhỏ và kết quả còn rất khiêm tốn, nhưng đó là tất cả tấm lòng mà chúng tôi mong muốn gửi gắm vào cuộc sống này. Dù còn nhiều thử thách & vất vả, nhưng chúng tôi vẫn làm việc bằng tất cả tình yêu khoa học và khát vọng cháy bỏng của những người trẻ Việt Nam. Nếu có một lựa chọn cho ngày hôm nay, tôi sẽ tiếp tục chọn con đường đam mê sáng tạo, sáng tạo phụng sự cộng đồng trên nền tảng tình yêu thương ấy!

Nhiệm vụ của thanh niên không phải là hỏi nước nhà đã cho mình những gì. Mà phải tự hỏi mình đã làm gì cho nước nhà? Mình phải làm thế nào cho ích lợi nước nhà nhiều hơn? Mình đã vì lợi ích nước nhà mà hy sinh phấn đấu chừng nào?

Những lời căn dạy của Bác Hồ với thanh niên luôn trong suy nghĩ của tôi, thôi thúc tôi hành động. Để rồi mỗi buổi sáng khi thức dậy, tôi lại tự nhủ với chính mình: Vâng, cứ bước đi, ta sẽ tới!

Hoàng Hương