Điện gió sẽ là tương lai của năng lượng Việt Nam?

Đây là khẳng định chung của các diễn giả tại Hội nghị điện gió được tổ chức lần đầu tiên tại Việt Nam vào ngày 7/6 tại Hà Nội.

“Than hiện đang phải nhập khẩu rất nhiều rồi, thủy điện lớn cũng khai thác hết rồi, điện hạt nhân thì đầu tư ban đầu quá lớn, nhưng gió và ánh sáng mặt trời thì sẵn có, không phải nhập khẩu nguyên liệu đầu vào và cũng không bao giờ hết nên trong tương lai, điện gió và điện mặt trời rẻ hơn điện than là điều chắn chắn. Chúng sẽ là tương lai của ngành năng lượng tái tạo ở Việt Nam” - ông Bùi Vĩnh Thắng, Quản lý phát triển kinh doanh, Công ty Năng lượng tái tạo Mainstream chia sẻ bên lề Hội nghị điện gió.

Theo đó, ông Thắng cho biết, hiện nay, Việt Nam đang chủ yếu dựa vào thủy điện và nhiệt điện nhưng với giá than ngày càng tăng thì giá điện rẻ như hiện nay sẽ không thể duy trì trong dài hạn.

Do đó, ông Steve Sawyer, Tổng Thư ký Hội đồng Năng lượng Gió Toàn cầu (GWEC) nhận định, trong tương lai gần, thị trường điện gió và điện mặt trời tại Việt Nam sẽ phát triển và cạnh tranh mạnh mẽ với nhiệt điện than. Ông cho rằng, hiện tại, với mức giá 9,97 cent/kWh cho điện gió xa bờ và 8,77 cent/kWh cho điện gió trên bờ thì đã đủ hấp dẫn để các nhà đầu tư đầu tư vào Việt Nam.

Đồng tình với đó, ông Morten Dyrholm, Chủ tịch GWEC cho biết, hiện nay nhiệt điện than bị thay thế mọi nơi, đây là thời điểm Việt Nam có thể minh chứng và mở rộng phát triển điện gió hơn nữa.

“Cách đây 10 năm điện gió và điện mặt trời đắt đỏ hơn điện than rất nhiều nhưng tương lai ngành năng lượng tái tạo của Việt Nam là điện gió và điện mặt trời đã đến rồi đây”, ông Dyrholm nói.

Bên cạnh đó, theo Chủ tịch GWEC, hiện nay, làm điện than khó khăn hơn rất nhiều khi các ngân hàng trên thế giới đồng loạt không cho vay vốn nữa nhưng điện gió và điện mặt trời thì ngày càng được ủng hộ vì bảo vệ môi trường và ngày càng rẻ.

Thêm nữa, ông Thắng cho biết, những dự án điện gió và điện mặt trời sẽ đắt nhưng chỉ đắt những dự án đầu thôi còn khi thị trường đã được hình thành thì chi phí giảm và giá điện chắc chắn sẽ giảm xuống.

Tuy nhiên, trong cơ chế hiện tại vẫn còn những hạn chế nhất định và hạn chế lớn nhất với nhà đầu tư nước ngoài khi đầu tư điện gió và điện mặt trời vào Việt Nam là hợp đồng mua bán điện.

Ông Thắng phân tích, hợp đồng đó đặt rủi ro của nhà đầu tư rất cao nên rất khó để có thể huy động vốn. Do đó, con số nhà máy điện gió và điện mặt trời chưa nhiều và chưa phù hợp với tiềm năng của Việt Nam.

Cụ thể, trong hợp đồng này, các nhà đầu tư nước ngoài cho biết điều khoản về hủy và chấm dứt hợp đồng khiến họ có nguy cơ phải chịu rủi ro cao.

Ông Thắng giải thích: đối với điện gió, 90% là chi phí đầu tư ban đầu. Ví như hợp đồng dự kiến là cung cấp điện trong 20 năm cho bên mua (tại Việt Nam chỉ duy nhất EVN có quyền mua điện) nhưng lại có điều khoản rằng EVN có thể và được phép hủy hợp đồng bất cứ lúc nào trong thời gian 20 năm đó và chỉ phải bồi thường 1 năm tiền điện trước đó.

“Như vậy có nghĩa là rất nhiều các nhà đầu tư đổ tiền vào đầu tư và mong là bán điện được trong 20 năm nhưng 5-7 năm sau bị EVN chấm dứt hợp đồng thì chúng tôi chỉ được bồi thường 1 năm tiền điện. Đó là rủi ro quá lớn bởi vốn đầu tư vào cũng rất lớn”, ông Thắng giải thích.

Bên cạnh đó, theo hợp đồng mua bán điện, tùy theo điều kiện khách quan hoặc chủ quan, EVN hoàn toàn có quyền tạm dừng phát điện của nhà máy trong một khoảng thời gian bất kì để bảo hành lưới mà không cần phải có bất cứ khoản bồi thường nào.

“Ví dụ như lưới điện có vấn đề thì có thể dừng 1-2 tuần nhưng trong thời gian đó thì không phát được điện, nhà đầu tư không kiếm được tiền và EVN không phải bồi thường gì hết. Hiện tại điều khoản này khá sơ sài và mang tính rủi ro quá lớn cho nhà đầu tư nên cần làm rõ điều khoản này hơn” – ông Thắng nói.

Do đó, tại Hội nghị, những nhà đầu tư muốn đầu tư điện gió và điện mặt trời tại Việt Nam cho biết, họ mong những điều này sẽ được sửa đổi sớm và sẵn sàng đối thoại với Chính phủ Việt Nam để đóng góp ý kiến và đưa ra một bản hợp đồng phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế.

Để ngành điện gió Việt Nam có thể phát triển mạnh mẽ, GWEC đưa ra các khuyến nghị: Hợp đồng mua bán điện (PPA) được chuẩn hóa; Quy trình phê duyệt dự án đơn giản hóa và rõ ràng; Quy hoạch trước hạ tầng lưới điện; và thành lập Hiệp hội điện gió quốc gia.