Xử lý nghiêm người cầm đầu mạng lưới đa cấp

Theo Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự số 100/2015/QH do Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga trình bày trước Quốc hội ngày 24/5, UBTVQH nhận thấy, kinh doanh đa cấp là phương thức kinh doanh hiện đại, nếu tuân thủ đúng pháp luật thì sẽ phát huy hiệu quả. Tuy nhiên, nếu kinh doanh theo phương thức đa cấp mà vi phạm quy định của pháp luật thì sẽ tiềm ẩn nguy cơ gây ra hậu quả rất lớn. Thực tế vừa qua, nhiều vụ kinh doanh đa cấp vi phạm quy định của pháp luật đã gây thiệt hại cho hàng chục nghìn người, chủ yếu là người dân nghèo ở các vùng nông thôn.

Cũng theo báo cáo này, hầu hết ĐBQH đề nghị bổ sung Tội vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp để xử lý hình sự hành vi kinh doanh đa cấp trái phép, tránh để xảy ra hậu quả rồi mới xử lý về Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản như một số vụ án liên quan đến kinh doanh đa cấp vừa qua.

Tiếp thu ý kiến của đa số ĐBQH và theo đề nghị của Chính phủ, dự thảo Luật đã bổ sung Điều 217a - Tội vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp.

Nhất trí về việc bổ sung loại tội này, ĐB Bạch Thị Hương Thủy (đoàn Hòa Bình) cho rằng trong thời gian qua, hoạt động kinh doanh đa cấp trá hình đang diễn biến phức tạp khó lường, diễn ra ở hầu hết các tỉnh trong cả nước, với những thủ đoạn tinh vi, đánh vào tâm lý hám lợi của người dân. Lợi dụng kẽ hở của pháp luật, một số đối tượng đã biến tướng phương thức kinh doanh đa cấp để trục lợi, mà hành vi phổ biến mà tội phạm lợi dụng hoạt động kinh doanh đa cấp trá hình để lừa đảo chiếm đoạt tài sản như: kinh doanh tiền ảo, thực phẩm chức năng, khóa học làm giàu, chăm sóc sức khỏe, bất động sản, đầu tư tài chính...

Đại biểu Bạch Thị Hương Thủy

Cũng theo đại biểu Thuỷ, trong kinh doanh phương thức đa cấp, người tổ chức là người đứng đầu, người đứng ra thiết lập mạng lưới điều hành, tổ chức hoạt động kinh doanh. Do vậy, cần thiết kế các quy định xử lý nghiêm đối với người cầm đầu tổ chức.

Ngoài ra, có rất nhiều người tham gia mạng lưới theo nhiều tầng lớp khác nhau, thông thường những người này chỉ hưởng hoa hồng từ người tổ chức chi trả. Nếu xử lý những người này, phạm vi sẽ rất rộng và phức tạp.

“Vì vậy, tôi đề nghị dự thảo luật chỉ quy định xử lý người tham gia nếu đủ cấu thành tội đồng phạm với người tổ chức, còn các đối tượng tham gia mạng lưới thì nên xem xét để có hướng xử lý phù hợp” – Đại biểu đề nghị.

Đại biểu Phạm Trí Thức (đoàn Thanh Hóa) thì cho rằng, loại tội này ngay từ đầu đã mang dấu hiệu lừa đảo, dùng các thủ đoạn gian dối như những trường hợp dù không phải sĩ quan quân đội cao cấp nhưng lại mặc trang phục sĩ quan quân đội cao cấp, đi xe biển xanh rồi về các địa phương trống giong cờ mở phối hợp với một số cán bộ cơ sở địa phương mở các cuộc gặp mặt, quảng cáo rất rầm rộ làm cho người dân tin tưởng.

“Đây không phải là việc kinh doanh trái phép mà ngay từ đầu đã mang dấu hiệu lừa đảo”, đại biểu Thức phân tích và đề nghị nên cân nhắc việc truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi kinh doanh trái phép.

Cùng quan điểm, đại biểu Bùi Văn Xuyền (đoàn Thái Bình) cho rằng, với thiết kế trong dự thảo (điều 217a), chưa chắc đã xử lý hình sự được các vụ việc tương tự xảy ra trong thực tiễn vừa qua vì các DN này đều đã được cấp phép đăng ký kinh doanh rất đầy đủ.

Hơn nữa, việc thiết kế khung hình phạt của tội phạm này cao nhất mới có 5 năm tù, nhẹ hơn rất nhiều so với tội lừa đảo để chiếm đoạt tài sản tại Điều 174 và tội sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử để thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản tại Điều 290 có khung hình phạt cao nhất là 20 năm tù hoặc chung thân.

“Như vậy, không cẩn thận thì việc bổ sung tội mới sẽ là nơi để trốn không phải xử lý hình sự về tội lừa đảo hoặc tội phạm về sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông và phương tiện điện tử để chiếm đoạt tài sản”, đại biểu Xuyền nêu.

Điều 217a trong dự thảo luật quy định về Tội vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp như sau:

1. Người nào tổ chức hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp mà không có giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp hoặc không đúng với nội dung giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp thuộc một trong các trường hợp sau đây, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 174 và Điều 290 của Bộ luật này, thì bị phạt tiền từ 500.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 02 năm:

a) Đã bị xử phạt vi hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xoá án tích mà còn vi phạm;

b) Thu lợi bất chính từ 200.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng;

c) Gây thiệt hại cho người khác từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 5.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

a) Thu lợi bất chính 1.000.000.000 đồng trở lên;

b) Gây thiệt hại cho người khác 1.500.000.000 đồng trở lên;

c) Quy mô mạng lưới người tham gia từ 100 người trở lên.

3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.