Bài 2: Xử lý hàng loạt công trình vi phạm trên đất nông nghiệp

Phát hiện sớm nguy cơ phát sinh sai phạm để kịp thời hành động

Những ngày gần đây, lực lượng chức năng các quận, huyện trên địa bàn thành phố đồng loạt ra quân, xử lý vi phạm về đất đai, trật tự xây dựng nhằm siết chặt quản lý, ngăn ngừa và hạn chế phát sinh mới các vi phạm về đất đai, nhất là trong thời điểm chuẩn bị sắp xếp, sáp nhập địa giới hành chính. UBND thành phố Hà Nội đã ban hành Công văn số 1601/UBND-ĐT yêu cầu tăng cường công tác quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn kể từ ngày ban hành văn bản đến khi hoàn thành việc sáp nhập đơn vị hành chính.

Tại huyện Thanh Trì, ông Nguyễn Xuân Phong, Chủ tịch UBND huyện đã yêu cầu các đơn vị chức năng nâng cao năng lực dự báo, phát hiện sớm nguy cơ phát sinh vi phạm để kịp thời hành động.

Lãnh đạo huyện Thanh Trì cũng chỉ đạo các lực lượng như quản lý trật tự xây dựng, nông nghiệp, môi trường và chính quyền cơ sở phối hợp chặt chẽ nhằm ngăn chặn vi phạm ngay từ khi manh nha; kiên quyết xử lý dứt điểm các trường hợp vi phạm, không để xảy ra tình trạng lợi dụng thời điểm sắp xếp hệ thống chính trị tại địa phương để thực hiện các hành vi vi phạm trật tự xây dựng.

Nếu phát hiện hành vi có dấu hiệu tội phạm trong quá trình kiểm tra, cần chuyển hồ sơ đến cơ quan điều tra để xử lý theo quy định.

Huyện Thanh Trì (Hà Nội) tổ chức cưỡng chế công trình vi phạm trên đất nông nghiệp.

Trước đó, ngày 14/5, UBND xã Đại Áng (huyện Thanh Trì) đã tiến hành cưỡng chế 3 công trình vi phạm trên đất nông nghiệp tại khu vực Đồng Quan và khu đất xâm canh thuộc xã Tả Thanh Oai.

Cùng thời điểm, UBND xã Tân Triều phối hợp với lực lượng công an xã và các cơ quan chức năng đã ra quân xử lý 10 công trình xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp tại các khu vực: Xứ Đồng Nợ (thôn Yên Xá), xóm Cầu (thôn Triều Khúc) và khu liền kề 5 (Tổng cục 5 và khu vực giáp chung cư CT5).

Tại huyện Quốc Oai, từ ngày 9/5, xã Sài Sơn đã huy động phương tiện, máy móc tiến hành cưỡng chế 11 trường hợp vi phạm đất đai; xã Hưng Đạo đã cưỡng chế xử lý 6 công trình vi phạm trên đất nông nghiệp; xã Cấn Hữu cũng đã cưỡng chế giải tỏa đối với 4 hộ dân lấn chiếm đất công và cưỡng chế 1 công trình xây dựng vi phạm trên đất nông nghiệp.

Nhằm tăng cường trách nhiệm, UBND huyện Quốc Oai đã tạm đình chỉ công tác điều hành đối với Chủ tịch UBND 3 xã và công chức địa chính - xây dựng để tập trung khắc phục vi phạm về đất đai trên địa bàn.

Công trình nhà xưởng xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp đã bị UBND xã Song Phương (Hoài Đức) cưỡng chế

Tại huyện Hoài Đức, xã Đông La ghi nhận 63 công trình vi phạm trên đất nông nghiệp từ đầu năm 2025, với tổng diện tích 10.574 m². Đến nay, xã đã xử lý dứt điểm 37 trường hợp và cưỡng chế 26 trường hợp còn lại trong các ngày 8-9/5.

Trong khi đó, huyện Thanh Oai xử lý 175 trường hợp vi phạm đất đai, hoàn thành 101 trường hợp và đang đốc thúc xử lý 74 trường hợp còn lại.

Tương tự, tại huyện Mê Linh, tình trạng lấn chiếm đất đai, ao hồ và xây dựng trái phép gia tăng, đặc biệt trong giai đoạn chuyển đổi địa giới hành chính.

Chủ tịch UBND huyện Hoàng Anh Tuấn cho biết, ngay khi phát hiện vi phạm, huyện yêu cầu tháo dỡ công trình, đồng thời phối hợp với Công ty Điện lực Mê Linh ngừng cung cấp điện, nước cho các trường hợp vi phạm.

Ngày 8/5, huyện tạm dừng điều hành đối với Chủ tịch UBND xã Văn Khê và Thanh Lâm để tập trung xử lý. Thị trấn Quang Minh cũng vận động thành công 8 hộ dân tự tháo dỡ công trình trái phép.

Huyện Chương Mỹ cũng không ngoài cuộc, trong dịp nghỉ lễ 30/4 và 1/5, trên địa bàn huyện phát sinh 17 trường hợp vi phạm pháp luật đất đai, trật tự xây dựng. UBND huyện đã phối hợp với các xã, thị trấn lập biên bản, tháo dỡ toàn bộ những công trình vi phạm ngay từ khi mới phát sinh.

Chủ tịch UBND huyện Chương Mỹ cũng yêu cầu xử lý dứt điểm những trường hợp vi phạm đất đai, trật tự xây dựng phát sinh từ đầu năm 2025 đến nay, chậm nhất trong tháng 5/2025 phải hoàn thành.

Đối với những trường hợp cố tình vi phạm, các cơ quan chức năng của huyện sẽ thu thập hồ sơ chuyển lên Công an thành phố điều tra, khởi tố hình sự theo quy định.

Xử lý trách nhiệm người đứng đầu địa phương nếu để xảy ra vi phạm kéo dài

Hệ quả của việc quản lý lỏng lẻo không chỉ dừng lại ở các công trình trái phép. Nhiều khu vực quy hoạch đô thị, đất nông nghiệp, đất công ích đang bị “băm nát” bởi những công trình không phép. Điều này khiến việc triển khai các dự án hạ tầng, tái định cư gặp khó khăn, gây lãng phí tài nguyên đất và phá vỡ quy hoạch tổng thể của thành phố.

Chuyên gia quy hoạch đô thị Tiến sĩ, kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm cảnh báo: “Nếu không xử lý dứt điểm vi phạm đất đai, xây dựng, thì Hà Nội sẽ đối mặt với nguy cơ phát triển chắp vá, thiếu bền vững. Việc lấn chiếm đất nông nghiệp, đất công không chỉ làm mất quỹ đất phát triển mà còn gây hậu quả lâu dài về mặt xã hội và môi trường”.

Nhà xưởng xây dựng trên đất nông nghiệp bị phá dỡ

Trước những bất cập nêu trên, Thành ủy Hà Nội đã yêu cầu các địa phương không được chủ quan, buông lỏng trong công tác kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm. Một loạt các đoàn kiểm tra liên ngành sẽ tiếp tục được thành lập để rà soát toàn diện tình hình quản lý đất đai và trật tự xây dựng tại các quận, huyện “nóng”.

Thành phố Hà Nội cũng đang đẩy nhanh việc xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai dùng chung, áp dụng công nghệ số để giám sát hiện trạng sử dụng đất. Khi dữ liệu được công khai, minh bạch, việc phát hiện sai phạm sẽ nhanh chóng và giảm thiểu tình trạng che giấu.

Đặc biệt, thành phố sẽ tiếp tục xử lý trách nhiệm người đứng đầu địa phương nếu để xảy ra vi phạm kéo dài. Cơ chế đánh giá, xếp loại cán bộ sẽ gắn chặt với kết quả thực thi nhiệm vụ trong công tác quản lý đất đai, trật tự xây dựng.

Dù đã có nhiều chủ trương, chỉ đạo quyết liệt nhưng thực tế cho thấy Hà Nội vẫn đang gặp không ít thách thức trong việc lập lại trật tự trong lĩnh vực đất đai và xây dựng. Việc xử lý cán bộ vi phạm là cần thiết nhưng chưa đủ. Để giải quyết tận gốc vấn đề, cần một hệ thống giám sát minh bạch, đồng bộ và sự vào cuộc thực chất của toàn bộ bộ máy chính quyền, từ thành phố đến cấp cơ sở.

Niềm tin của người dân chỉ được khôi phục khi họ thấy luật pháp được thực thi một cách nghiêm minh và công bằng, không có vùng cấm, không có “khoảng tối” cho lợi ích nhóm tồn tại.

(Còn nữa)