Phản hồi của Tòa án Nhân dân thành phố Hải Phòng

Vào hồi 14 giờ 52 phút ngày 21/8/2024, Báo Tuổi trẻ Thủ đô đã đăng tải trên trang thông tin điện tử (địa chỉ: https://tuoitrethudo.vn/hai-phong-mot-vu-an-hai- ket-qua-xet-xu-256993.html) bài viết “Hải Phòng: Một vụ án, hai kết quả xét xử?”. Căn cứ các tài liệu có trong hồ sơ vụ án, Tòa án nhân dân thành phố Hải Phòng nhận thấy bài viết nêu trên có chứa thông tin gây hiểu lầm làm ảnh hưởng đến uy tín của Tòa án Nhân dân thành phố Hải Phòng; Hội đồng xét xử các vụ án liên án liên quan.

Vè bài báo trên, Tòa án Nhân dânh thành phố Hải Phòng có ý kiến như sau:

1. Ngày 8/12/2021 Tòa án nhân dân huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng xét xử vụ án dân sự sơ thẩm thụ lý số 30/2021/TLST-DS ngày 11 tháng 5 năm 2021 về việc “Tranh chấp quyền sử dụng đất” giữa nguyên đơn: Ông Bùi Quang Kiểm, sinh năm 1947, nơi cư trú: Thôn Đông, xã Dương Quan, huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng và bị đơn: Ông Bùi Đỗ Hưng, sinh năm 1962, nơi cư trú: Thôn Áp Tràn, xã Dương Quan, huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng. Kết quả tại Bản án sơ thẩm số 42/2021/DS-ST, ngày 08/12/2021 của Tòa án nhân dân huyện Thủy Nguyên đã quyết định không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn về việc buộc bị đơn phải trả lại quyền sử dụng 1/4 diện tích thửa đất số 339, tờ bản đồ số 4 tại thôn Áp Tràn, xã Dương Quan, huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng, diện tích 372m2. Ngày 10/5/2022, Tòa án nhân dân thành phố Hải Phòng xét xử phúc thẩm, quyết định giữ nguyên bản án sơ thẩm của Tòa án nhân dân huyện Thủy Nguyên.

Ngày 22/4/2024 Tòa án nhân dân thành phố Hải Phòng xét xử vụ án dân sự sơ thẩm thụ lý số 88/2023/TLST-DS ngày 24 tháng 7 năm 2023 về việc “Tranh chấp về chia tài sản chung” giữa nguyên đơn: Ông Bùi Quang Kiểm, sinh năm 1947, nơi cư trú: Thôn Đông, xã Dương Quan, huyện Thủy Nguyên, thành phố trPhòng và bị đơn: Ông Bùi Đỗ Hưng, sinh năm 1962, nơi cư trú: Thôn Áp Tràn, xã Dương Quan, huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng. Kết quả, tại Bản án sơ thẩm số 40/2024/DS-ST, ngày 22/4/2024 của Tòa án nhân dân thành phố Hải Phòng đã quyết định: Chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn ông Kiểm về việc chia tài sản chung (di sản của bố mẹ để lại đã hết thời hiệu chia thừa kế) là quyền sử dụng thửa đất số 339, tờ bản đồ số 4 tại thôn Áp Tràn, xã Dương Quan, huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng, diện tích 372m2.

Sau khi xét xử sơ thẩm, các đương sự kháng cáo. Tòa án nhân dân thành phố Hải Phòng đã chuyển toàn bộ hồ sơ vụ án đến Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà để xét xử theo trình tự phúc thẩm.

Đây là 2 vụ án dân sự được 2 Tòa án thụ lý, giải quyết với 02 quan hệ pháp luật khác nhau.

Căn cứ đơn khởi kiện ngày 24/3/2021 và yêu cầu của ông Bùi Quang Kiểm trong quá trình giải quyết vụ án dân sự sơ thẩm thụ lý số 30/2021/TLST-DS ngày 11 tháng 5 năm 2021 về việc yêu cầu Tòa án buộc ông Bùi Đỗ Hưng trả lại quyền sử dụng 1/4 thửa đất số 339, tờ bản đồ số 4 tại thôn Áp Tràn, xã Dương Quan, huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng theo biên bản hòa giải thành về tranh chấp đất đai ngày 13/6/2020 tại UBND xã Dương Quan vì nguyên đơn ông Kiểm cho rằng thửa đất số 339 thuộc quyền sử dụng hợp pháp của ông. Tòa án nhân dân huyện Thủy Nguyên đã thụ lý và giải quyết vụ án “Tranh chấp quyền sử dụng đất”.

Căn cứ đơn khởi kiện ngày 7/7/2022 và yêu cầu của ông Bùi Quang Kiểm trong quá trình giải quyết vụ án dân sự sơ thẩm thụ lý số 88/2023/TLST-DS ngày 24 tháng 7 năm 2023 về việc yêu cầu Tòa án chia tài sản chung là quyền sử dụng thửa đất số 339, tờ bản đồ số 4 tại thôn Áp Tràn, xã Dương Quan, huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng, diện tích 372m2 vì ông Kiểm cung cấp tài liệu, chứng cứ chứng minh thửa đất 339 là di sản thừa kế của bố mẹ ông (cụ Tốn, cụ Phai) chưa chia và đã hết thời hiệu khởi kiện chia thừa kế. Tòa án nhân dân thành phố Hải Phòng đã thụ lý và giải quyết vụ án “Tranh chấp về chia tài sản chung”.

Mặc dù hai vụ án nêu trên có cùng nguyên đơn, bị đơn, cùng đối tượng tài sản tranh chấp nhưng do yêu cầu khởi kiện khác nhau, nên quan hệ pháp luật phát sinh tranh chấp ở hai vụ án là khác nhau và căn cứ pháp luật được áp dụng để giải quyết; nội dung quyết định ở hai vụ án khác nhau nên được hai Tòa án thụ lý, giải quyết bằng hai vụ án dân sự khác nhau là đúng quy định tại khoản 1 Điều 5 Bộ luật Tố tụng dân sự: “Đương sự có quyền quyết định việc khởi kiện, yêu cầu Tòa án có thẩm quyền giải quyết vụ việc dân sự. Tòa án chỉ thụ lý giải quyết vụ việc dân sự khi có đơn khởi kiện, đơn yêu cầu của đương sự và chỉ giải quyết trong phạm vi đơn khởi kiện, đơn yêu cầu đó”.. Do đó việc đăng tải bài báo Một vụ án, hai kết quả xét xử là thông tin sai sự thật, xuyên tạc sự thật.

2. Bài báo đặt câu hỏi: “Bản án số 40/2024/DS-ST ngày 22/4/2024 có vi phạm pháp luật?” và nhận định bản án vi phạm tố tụng nhưng từ khi Toà án nhân dân thành phố Hải Phòng xét xử vụ án (ngày 22/4/2024) đến khi bài báo được đăng tải (ngày 21/8/2024) là 4 tháng nhưng phóng viên của báo Tuổi trẻ Thủ đô không làm việc với Toà án để xác minh nội dung vụ việc đã đưa ra những thông tin mang tính chủ quan, thiếu kiểm chứng, không đúng với những tình tiết, nội dung và tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án, cụ thể:

2.1. Bài viết nhận định “cùng một diện tích đất các cụ để lại cho anh Hưng thờ cúng...”

Tuy nhiên, các tài liệu đương sự cung cấp và Tòa án thu thập trong quá trình giải quyết vụ án và chính bị đơn là anh Bùi Đỗ Hưng đều xác nhận không có văn bản, tài liệu xác định ông bà nội là cụ Tốn, cụ Phai đã cho anh Hưng quyền sử dụng diện tích thửa đất tranh chấp (thửa 339 tờ bản đồ số 4 tại thôn Áp Tràn, xã Dương Quan, huyện Thuỷ Nguyên). Chỉ có bị đơn là anh Hưng và những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đứng về phía anh Hưng trình bày anh Hưng được ông bà là cụ Tốn, cụ Phai cho đất (cho miệng) nên nhận định của bài báo là phiến diện, chủ quan, không đúng với tình tiết của vụ án.

2.2. Bài báo khẳng định “Nếu Tòa án xác định đây là tranh chấp tài sản chung là quyền sử dụng đất đai thì trước khi thụ lý các bên phải hòa giải tại xã. Trong vụ án này các bên chưa tiến hành hoà giải tại xã”.

Tài liệu trong hồ sơ vụ án do đương sự cung cấp và Tòa án thu thập có Biên bản làm việc ngày 13/6/2020 tại UBND xã Dương Quan (trước khi Tòa án thụ lý vụ án). Bản án dân sự sơ thẩm số 40/2024/DS-ST ngày 22/4/2024 của Toà án nhân dân thành phố Hải Phòng đã nhận định “Biên bản làm việc ngày 13/6/2020 tại UBND Điều xã Dương Quan với đầy đủ các thành phần và thủ tục về việc giải quyết tranh chấp đất đai theo quy định tại khoản 3 Điều 202 Luật Đất đai”. Do vậy, trước khi thụ lý vụ án các bên đã tiến hành hòa giải tại Ủy ban nhân dân xã Dương Quan.

Hơn nữa, đối với vụ án tranh chấp về chia tài sản chung thì điều kiện thụ lý không bắt buộc tranh chấp phải qua hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã (quy định tại khoản 2 Điều 3 Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP ngày 05/5/2017 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao).

2.3. Nội dung bài báo ghi “Các thành viên trong gia đình có tham gia cuộc họp ngày 13/6/2020 và ký biên bản vì mục đích hoà giải để giữ lấy đất thờ cúng và đều đồng ý giao lại cho anh Hưng quản lý sử dụng”.

Tuy nhiên, nội dung biên bản ngày 13/6/2020 không thể hiện các thành viên trong gia đình hòa giải để giữ lấy đất thờ cúng mà thống nhất thửa đất tranh chấp 339 là di sản thừa kế của cụ Tốn, cụ Phai chưa chia và thống nhất phân chia thửa đất tin thành 4 phần (cho 04 người con); mỗi người con của các cụ được 1/4 diện tích thửa đất. Anh Hưng là cháu nội của cụ Tốn, cụ Phai; được bố đẻ là ông Châu, cô ruột là bà Chinh và gia đình ông Nhâm (ông Nhâm đã chết) cho phần đất của họ được chia. Ông Kiểm không đồng ý cho anh Hưng phần đất của mình được chia là 1/4 diện tích thửa đất nên các thành viên khác đồng ý trả lại diện tích đất này cho ông Kiểm. Anh Hưng là cháu, không thuộc diện được chia đất nhưng anh Hưng quản lý thửa đất 339 nên cũng có mặt tại buổi làm việc và đồng ý ký tên xác nhận nội dung biên bản làm việc; đồng ý trả lại ông Kiểm 1/4 diện tích thửa đất tranh chấp.Như vậy, khẳng định của bài báo là không đúng với sự thật và các tài liệu có trong hồ sơ vụ án.

2.4. Bài báo đánh giá “bản án chưa khách quan, trái pháp luật để bảo vệ nguyên đơn” và trích dẫn mục [4] của Bản án sơ thẩm số 40/2024/DS-ST ngày 22/4/2024 nhưng lại trích dẫn không hết: “Tòa án cấp sơ thẩm không hướng dẫn nguyên đơn khởi kiện vụ án chia thừa kế và xét xử không chấp nhận yêu cầu kiện đòi tài sản của nguyên đơn; ... Bản án dân sự sơ thẩm số 42/2021/DS-ST ngày 08/12/2021 của Tòa án nhân dân huyện Thủy Nguyên và Bản án dân sự phúc thẩm số 27/2022/DS- PT ngày 10/5/2022 của Tòa án nhân dân thành phố Hải Phòng lại nhận định vụ án hết thời hiệu khởi kiện chia thừa kế ... Như vậy, tại thời điểm nguyên đơn khởi kiện lần đầu thời hiệu khởi kiện chia thừa kế chưa hết”.

Bản án dân sự sơ thẩm số 42/2021/DS-ST ngày 08/12/2021 của Tòa án nhân dân huyện Thủy Nguyên và Bản án dân sự phúc thẩm số 27/2022/DS-PT ngày 10/5/2022 của Tòa án nhân dân thành phố Hải Phòng xác định quan hệ pháp luật giải quyết trong vụ án là tranh chấp đất đai chứ không phải tranh chấp về thừa kế tài sản nên nhận định về thời hiệu khởi kiện chia thừa kế còn hay hết không ảnh hưởng đến nội dung và kết quả giải quyết của 02 bản án này. Do vậy, bài báo khẳng định bản án sơ thẩm số 40/2024/DS-ST ngày 22/4/2024 chưa khách quan, trái pháp luật là hoàn toàn xuyên tạc, xúc phạm uy tín của Hội đồng xét xử vụ án.

2.5. Bài báo phân tích: Bộ luật Tố tụng dân sự không quy định Thẩm phán phải hướng dẫn cho đương sự chọn mối quan hệ pháp luật nào để khởi kiện và không quy định trách nhiệm của Thẩm phán trong việc phổ biến, giải thích cho đương sự về quyền yêu cầu áp dụng thời hiệu.

Tuy nhiên, Bản án sơ thẩm số 40/2024/DS-ST ngày 22/4/2024 của Tòa án nhân dân thành phố Hải Phòng không nhận định Tòa án phải hướng dẫn đương sự lựa chọn quan hệ pháp luật giải quyết mà nhận định: Cơ quan tiến hành tố hướng dẫn cho người dân lựa chọn quan hệ pháp luật khi khởi kiện để đảm bảo tốt nhất quyền lợi của họ.

2.6. Bài viết khẳng định Bản án sơ thẩm số 40/2024/DS-ST ngày 22/4/2024 của Tòa án nhân dân thành phố Hải Phòng áp dụng Nghị quyết 02/2004/HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao (đã hết hiệu lực) để chia tài sản chung.

Thực thế, toàn bộ nội dung Bản án sơ thẩm số 40/2024/DS-ST không áp dụng văn bản hết thời hiệu mà nhận định rõ Nghị quyết 02/2004/HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao đã hết hiệu lực, hiện chưa có văn bản thay thế và phân tích các điều kiện trong Nghị quyết này về chia tài sản chung. Phần quyết định của bản án áp dụng quy định của Bộ luật dân sự năm 1995 và Bộ luật Dân sự năm 2015 để giải quyết vụ án. Vì vậy, nhận định Bản án sơ thẩm số 40/2024/DS-ST vận dụng văn bản hết hiệu lực pháp luật để giải quyết vụ án là không có căn cứ, sai sự thật.

Bản án sơ thẩm số 40/2024/DS-ST ngày 22/4/2024 của Tòa án nhân dân thành phố Hải Phòng có kháng cáo nên chưa có hiệu lực pháp luật. Việc đánh giá bản án đúng hay sai, có vi phạm pháp luật hay không do bản án đang bị kháng cáo thuộc thẩm quyền của Hội đồng xét xử phúc thẩm của Toà án nhân dân cấp cao tại Hà Nội. Tuy nhiên, bài viết đăng trên Báo Tuổi trẻ Thủ đô ngày 21/8/2024 lại đưa ra nhận định Bản án sơ thẩm số 40/2024/DS-ST ngày 22/4/2024 của Tòa án nhân dân thành phố Hải Phòng trái pháp luật để bảo vệ cho nguyên đơn là nhận định chủ quan, phiến diện.