Disease X là gì? Tại sao đợt bùng phát ở Congo lại gây lo ngại?

Các tổ chức y tế quốc tế và chính quyền Congo đã cử đội ngũ điều tra nhưng vẫn chưa xác định được nguyên nhân gây bệnh.

Những người nhiễm bệnh có các triệu chứng bao gồm sốt, đau đầu, ho, sổ mũi và đau nhức cơ thể.

Tỷ lệ tử vong cao và số ca nhiễm được phát hiện trong một khoảng thời gian tương đối ngắn đã dấy lên lo ngại về sự xuất hiện của một mầm bệnh mới có khả năng lây lan trên diện rộng.

Điều này xảy ra chỉ vài năm sau khi đại dịch COVID-19 buộc các quốc gia phải đóng cửa biên giới và làm tê liệt nền kinh tế - xã hội toàn cầu.

Hàng trăm người đã bị ốm do một căn bệnh giống cúm bí ẩn ở Cộng hòa Dân chủ Congo (Ảnh: Reuters)

Congo có diện tích gần bằng Tây Âu nhưng là một trong những quốc gia kém phát triển nhất thế giới. Quốc gia 100 triệu dân này có hệ thống y tế sơ khai và năng lực chẩn đoán hạn chế.

Các ca bệnh tập trung tại vùng Panzi thuộc tỉnh Kwango, phía Tây Nam Congo, cách thủ đô Kinshasa khoảng 700 km.

Việc tiếp cận khu vực này mất tới 48 giờ đi đường, đặc biệt khó khăn trong mùa mưa. Chính phủ Congo chỉ được báo cáo về đợt bùng phát căn bệnh này vào ngày 1 tháng 12.

Hiện vẫn chưa có xét nghiệm kết luận chính xác nhưng Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã liệt kê các nguyên nhân tiềm ẩn bao gồm: Viêm phổi cấp, cúm, COVID-19, sởi và sốt rét.

Ngoài ra có khả năng nhiều hơn một bệnh đang cùng lúc gây ra các ca nhiễm và tử vong. Các loại virus trong động vật hoang dã được coi là nguồn nguy cơ tiềm ẩn những căn bệnh mới do khả năng lây nhiễm sang con người, nơi con người không có miễn dịch tự nhiên.

Mức độ đáng lo ngại đến đâu, hiện còn quá sớm để kết luận. Các ca bệnh mới chỉ được phát hiện ở Congo và chưa có dấu hiệu nào cho thấy dịch đã lan ra ngoài vùng Panzi - nơi không nằm trên tuyến đường giao thông chính.

Căn bệnh có vẻ nghiêm trọng đối với người nhiễm, đặc biệt là trẻ nhỏ. Tất cả bệnh nhân đều trong tình trạng suy dinh dưỡng nặng và phần lớn dưới 5 tuổi.

Bệnh Disease X xuất hiện trong bối cảnh cúm mùa đang lan rộng và có thể liên quan đến các bệnh lây truyền qua không khí, theo Viện Y tế Công cộng quốc gia Congo. Các triệu chứng có thể khác nhau tùy thuộc vào điều kiện sức khỏe sẵn có ở từng khu vực.

Thuật ngữ tên gọi Disease X được tạo ra từ nhiều năm trước để khuyến khích các nhà khoa học nghiên cứu biện pháp đối phó y tế với những mối đe dọa truyền nhiễm chưa được biết đến thay vì chỉ tập trung vào những căn bệnh đã biết như virus Ebola.

Ý tưởng này nhằm thúc đẩy phát triển các công nghệ nền tảng như vắc-xin, thuốc và xét nghiệm chẩn đoán để có thể nhanh chóng điều chỉnh và triển khai khi có dịch bệnh bùng phát.

WHO đã đưa Disease X vào danh sách ưu tiên nghiên cứu từ năm 2017 bên cạnh các mầm bệnh nguy hiểm như hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS) và virus Marburg.

COVID-19 do một loại coronavirus mới gây ra chính là một ví dụ về Disease X khi nó kích hoạt đại dịch vào cuối năm 2019.