Độc đáo những phiên chợ chỉ họp duy nhất một lần trong năm

Chợ se duyên (hay còn gọi là chợ xem mắt, chợ cầu may) họp ngay tại sân chùa Phúc Lâm, thôn Đông Thượng, xã Trung Đông (huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định) được coi là độc đáo bởi mỗi năm chợ chỉ họp một phiên duy nhất vào sáng mồng 3 Tết Nguyên đán.

Không ai biết chính xác phiên chợ se duyên có từ bao giờ. Theo các cụ cao niên trong thôn Đông Thượng thì nguồn gốc phiên chợ xuất phát từ tục đi lễ chùa Phúc Lâm đầu năm mới của người dân trong làng và Nhân dân xã Trung Đông nói chung.

Chợ se duyên (hay còn gọi là chợ xem mắt, chợ cầu may) họp ngay tại sân chùa Phúc Lâm, thôn Đông Thượng

Xã Trung Đông là vùng đất cổ, có bề dầy truyền thống văn hóa của tỉnh Nam Định. Toàn xã có 3 di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia, 3 di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh và nhiều đình, đền, chùa, nhà thờ với các hoạt động lễ hội văn hóa đầu xuân. Trong đó có phiên chợ se duyên diễn ra vào sáng mồng 3 Tết tại thôn Đông Thượng.

Bà Nguyễn Thị Hạc, người dân thôn Đông Thượng cho biết, thời gian đầu khu vực chợ chỉ bán đồ thờ cúng phục vụ việc lễ chùa đầu năm như hương hoa, tiền vàng, trái cây, dúm gạo muối theo quan niệm dân gian “đầu năm mua muối... Dần dà mọi người nhân tiện lễ chùa đi chợ cầu may, mở hàng bán vài thứ như trầu cau, bánh kẹo, đồ chơi cho trẻ nhỏ theo cha mẹ đi chúc tết và lễ chùa...

Việc mua bán chỉ là lấy may mắn đầu năm, chủ yếu là để mọi người gặp gỡ, chúc tụng nhau sức khỏe, làm ăn thuận lợi... Trai gái theo bố mẹ đội lễ lên chùa cũng từ đó mà quen nhau. Nhiều cặp trai gái quen nhau từ phiên chợ đầu năm rồi hò hẹn, tìm hiểu và sau đó đã nên duyên vợ chồng.

Nhiều mặt hàng được bày bán

Từ đó người dân trong thôn tổ chức họp chợ. Từ phiên chợ này nhiều đôi trai gái gặp gỡ, tìm hiểu để thành lứa, thành đôi, vì thế người dân gọi đây là phiên chợ se duyên.

Bạn Hoàng Hải cho biết: “Vợ chồng mình nên duyên từ phiên chợ đặc biệt này. Giờ vợ chồng mình đã có hai đứa con nhưng vẫn giữ thói quen đi chợ se duyên ngày mùng 3 Tết để cầu tài lộc, bình an”.

Cũng ở huyện Trực Ninh (Nam Định) có một phiên chợ độc đáo chỉ họp duy nhất một lần trong năm vào ngày mùng 2 Tết, đó là chợ Đình thôn Nam Lạng, xã Trực Tuấn. Phiên chợ này còn gọi là chợ cầu may, chợ nghĩa hay chợ tình.

Người dân buôn bán ở chợ Đình thôn Nam Lạng, xã Trực Tuấn

Tương truyền, chợ Đình đã có từ nhiều đời trước, xuất phát từ tục thờ thần Hoàng Quý Triều Đại Vương, em trai của Tản Viên Sơn Thần. Theo truyền thuyết, có lần Thần đi kinh lý qua cửa Thần Phù, thấy người dân tổng Văn Lãng thường chịu cảnh lũ lụt, mùa màng thất bát, bèn dạy cho cách trị thủy.

Sau đó, dân làng lập đền thờ và cứ đến mồng 2 Tết hàng năm lại tổ chức rước Thần từ đền Nam Lạng ra đình làng để mở hội chợ đầu năm ở ngay khu đất trống trước đình cầu mong Thần ban cho may mắn.

Chợ Đình là nơi nhiều người cho cả gia đình đến để du xuân, cầu may cho

Ngày nay đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng được nâng cao, phiên chợ mỗi năm trở nên đông vui, tấp nập hơn. Chợ là tập tục, nét đẹp văn hóa độc đáo trong ngày đầu xuân của địa phương, có người đến đây chỉ mua nắm muối, có người mua thịt trâu, bò, bó rau cần, quả táo... Bên cạnh đó, rất nhiều nam thanh, nữ tú đổ về đây với mong muốn tìm được một nửa của mình.

Để bảo tồn những nét đẹp văn hóa truyền thống của quê hương, chợ được chỉnh trang, sạch sẽ, hàng năm diễn ra nhiều hoạt động văn hóa mới như: Đu quay, văn nghệ, viết thư pháp, thi đánh cờ tướng, nặn tò he…

Nhiều năm đến chợ Đình, anh Nguyễn Duy (xã Trực Tuấn, Trực Ninh, Nam Định) cho biết: “Người dân không chỉ đến đây mua hàng hóa mà chủ yếu là cầu may. Họ cầu chúc cho nhau những lời chúc tốt đẹp. Nhiều người đến chợ Đình còn để giao lưu hoặc mua một món đồ với mong muốn đường tình duyên gặp may mắn, có đôi có lứa”.

Nguyễn Dũng