Kỳ 2: Sản phẩm giả, nguy hại thật

Hiểm họa khôn lường

Hàng loạt vụ sản xuất thuốc giả, sữa, thực phẩm chức năng kém chất lượng quy mô lớn vừa bị công an triệt phá. Điều hết sức quan ngại là khi bị phát hiện và buộc thu hồi, một phần không nhỏ những lô thuốc này đã được người bệnh sử dụng.

Thuốc giả, thuốc kém chất lượng được quảng cáo rầm rộ như “chữa khỏi bệnh 100%”, “giá rẻ hơn thị trường" hoặc “cam kết an toàn”… Nhiều người mua phải đã gặp những biến chứng nghiêm trọng, bệnh tình không thuyên giảm, ngộ độc hoặc thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.

Phòng Cảnh sát kinh tế (Công an TP Hà Nội) phối hợp với lực lượng chức năng triệt phá ổ nhóm sản xuất hàng giả là thực phẩm chức năng với số lượng đặc biệt lớn

Đối với bệnh nhân đang điều trị ví dụ như người bệnh tiểu đường, ung thư hoặc người mắc bệnh mạn tính, sữa chuyên biệt cũng đóng vai trò quan trọng trong phác đồ dinh dưỡng.

Không ít bệnh nhân trong quá trình điều trị, việc ăn uống gặp nhiều khó khăn, nguồn dinh dưỡng thiết yếu chủ yếu trông vào các loại sữa. Lo ngại về tác hại của các loại sữa giả, thành phần có chứa những chất độc hại hay không... đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm lý của nhiều người bệnh.

PGS.TS Trương Tuyết Mai, Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, cho biết: "Sữa giả không đảm bảo các vi chất dinh dưỡng, protein, lipid, glucid... khi dùng lâu dài ở phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ sẽ dẫn đến thiếu hụt chất dinh dưỡng; không đảm bảo tăng trưởng của bào thai cũng như trẻ đang phát triển.

Với những người mắc bệnh lý, người có sức khỏe không tốt nếu uống phải sữa giả không đúng với các thành phần như công bố thì triệu chứng bệnh có nguy cơ nặng lên”.

Chuyên gia dinh dưỡng dẫn chứng, với sữa giả không kiểm soát được các loại đường dễ khiến đường huyết bệnh nhân đái tháo đường tăng lên; bệnh nhân suy thận sử dụng sữa giả có lượng protein cao dẫn đến gánh nặng cho thận, ảnh hưởng trầm trọng thêm bệnh tật, gây ra các biến chứng nguy hiểm khác.

Ngoài nạn sữa giả, người dân cũng cần cảnh giác với các loại sữa được người nổi tiếng, KOLs quảng cáo "thổi phồng" công dụng như sữa giúp giảm đau xương khớp, chữa bệnh tiểu đường, tăng chiều cao vượt trội chỉ sau vài tháng... Trong đó, một số người nổi tiếng cũng sử dụng chính con mình để quảng cáo cho các loại sữa có tác dụng tăng chiều cao.

Một loại sữa hạt khác thì liên tục được chạy quảng cáo trên các nền tảng TikTok với hình ảnh nhiều nghệ sĩ chia sẻ: “Đau nhức xương khớp, thử nhiều phương pháp và tốn nhiều tiền nhưng không hết, mọi người nên sử dụng sữa hạt này sẽ đỡ hẳn tê bì chân tay, nhức mỏi xương khớp”...

Theo quy định của Bộ Y tế, sữa cũng như các thực phẩm chức năng hay thực phẩm bảo vệ sức khỏe chỉ có tác dụng hỗ trợ, bổ sung dinh dưỡng, không có khả năng chữa bệnh. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp đã lợi dụng tâm lý mong muốn khỏi bệnh nhanh của người tiêu dùng để quảng cáo sai sự thật, thậm chí sử dụng người nổi tiếng nhằm tạo dựng lòng tin.

Ai cũng có thể là nạn nhân của hàng giả

Đứng ở góc độ vừa là đơn vị "cung ứng", vừa là nơi "tiêu thụ" thuốc, PGS.TS Đào Xuân Cơ, Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai cho biết: Nguy cơ thuốc giả, thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả, thực phẩm chức năng giả len lỏi vào hệ thống bệnh viện là hoàn toàn có thể.

Trước thực tế ngày càng nhiều vụ buôn bán thuốc, sữa và thực phẩm chức năng giả bị phát hiện với thủ đoạn tinh vi, bệnh viện này đã chủ động rà soát toàn bộ chuỗi cung ứng và nhà thuốc nội viện để bảo đảm an toàn cho người bệnh.

Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai cũng cho rằng, thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khoẻ không phải không có giá trị nhưng nếu không kiểm soát chặt chẽ, việc lạm dụng có thể khiến người bệnh vừa gánh rủi ro, vừa tốn kém không cần thiết.

Các sản phẩm sữa giả vừa được phát hiện, trong đó nhiều sản phẩm đã "len lỏi" vào các bệnh viện

Việc sử dụng thuốc, sữa, thực phẩm chức năng không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe cá nhân mà còn là gánh nặng cho toàn xã hội. Theo các chuyên gia y tế, hậu quả lâu dài của việc này là tăng tỉ lệ trẻ suy dinh dưỡng, gia tăng bệnh mạn tính, giảm tuổi thọ... Do đó, người tiêu dùng cần cẩn trọng trong việc chọn mua và sử dụng các loại sữa cho nhiều đối tượng khác nhau.

TS.BS Phan Bích Nga, khoa Khám tư vấn dinh dưỡng trẻ em, Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho biết: “Người tiêu dùng nên chọn sữa, thực phẩm chức năng từ các thương hiệu uy tín, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng và đã được kiểm chứng về chất lượng; tránh mua các sản phẩm xách tay không rõ nguồn gốc. Trước khi dùng sản phẩm, người dùng nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.

Đây là yếu tố quan trọng nhất bởi bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng sẽ dựa trên tình trạng sức khỏe và nhu cầu dinh dưỡng cụ thể của mọi người để đưa ra lời khuyên tốt nhất về loại sữa và liều lượng phù hợp. Ngoài ra, người dùng cũng cần lưu ý thêm là đây chỉ là một những loại thực phẩm bổ sung dinh dưỡng, không thể thay thế hoàn toàn chế độ ăn uống hằng ngày”.

Theo Bộ Y tế, với sữa bột cho trẻ em và người bệnh, người tiêu dùng nên chọn sản phẩm có giấy công bố tiêu chuẩn sản phẩm rõ ràng, kiểm tra mã QR nếu có.

Bộ Y tế khuyến cáo người dân kiểm tra kỹ bao bì sản phẩm, chú ý tem chống giả, ngày sản xuất - hạn dùng và mã vạch. Với thuốc, cần cảnh giác nếu viên thuốc có màu sắc khác lạ, dễ vỡ, có mùi lạ.

(Còn nữa)