Linh hoạt giải pháp, tháo "nút thắt" trong công tác giải phóng mặt bằng

Ngừng cung cấp điện nước

Tại Hà Nội, để giải quyết vấn đề còn tồn đọng trong công tác giải phóng mặt bằng, Hội đồng Nhân dân thành phố Hà Nội quyết định sẽ cắt điện, nước với 8 loại công trình vi phạm từ ngày 1/1/2025. Những công trình xây dựng trên đất lấn chiếm, xây sai quy hoạch, vi phạm quy định phòng cháy chữa cháy sẽ bị áp dụng biện pháp cắt điện nước...

Đơn cử, tại dự án đường Vành đai 1 đoạn Hoàng Cầu - Voi Phục, các trường hợp đã nhận tiền bồi thường nhưng chưa bàn giao mặt bằng, lực lượng chức năng tiến hành cắt điện, nước, quây tôn để thu hồi đất bàn giao cho chủ đầu tư.

UBND phường Giảng Võ đã tiến hành rào chắn tại 3 hộ dân chưa bàn giao mặt bằng

Dự án Vành đai 1 đoạn Hoàng Cầu - Voi Phục được Chính phủ phê duyệt vào cuối năm 2017 với chiều dài 2,2km. Điểm đầu tại nút giao Hoàng Cầu (quận Đống Đa), điểm cuối tại nút giao Voi Phục (quận Ba Đình).

Dự án có tổng mức đầu tư hơn 7.800 tỉ đồng cho đoạn đường dài 2,2km. Tuy nhiên, hiện dự án tiếp tục gặp khó khi nhiều hộ dân nằm trong diện giải phóng mặt bằng nhưng chưa bàn giao theo quy định.

Chủ tịch UBND quận Ba Đình (Hà Nội) cho biết, quận đã chỉ đạo UBND các phường gồm Ngọc Khánh, Thành Công, Giảng Võ phối hợp với chủ đầu tư tiến hành ngừng cung cấp dịch vụ điện, nước đối với các hộ dân nói trên.

Việc ngừng cung cấp dịch vụ điện, nước sẽ được thực hiện tại các khu vực có đủ điều kiện. Hiện tại, một số hộ dân đã đồng thuận bàn giao mặt bằng sau khi tổ công tác trực tiếp vận động, tuyên truyền, thuyết phục.

Tại phường Giảng Võ, trên địa bàn phường có 80 hộ dân đã nhận tiền bồi thường và hỗ trợ nhà tái định cư phải bàn giao mặt bằng phục vụ công tác giải phóng mặt bằng thực hiện dự án đầu tư xây dựng đường Vành đai 1 đoạn Hoàng Cầu - Voi Phục. Chính quyền địa phương đã vận động tuyên truyền 58/80 trường hợp bàn giao mặt bằng cho chủ đầu tư dự án.

Tại phường Ngọc Khánh, sau khi rà soát 37 hộ dân, tổ công tác của UBND phường Ngọc Khánh phối hợp với Công ty Điện lực Ba Đình, Xí nghiệp Kinh doanh nước sạch quận Ba Đình ngừng cung cấp dịch vụ điện, nước đối với 24 hộ dân có địa chỉ nhà, đất trong diện giải phóng mặt bằng.

Việc ngừng dịch vụ điện nước trên địa bàn phường Ngọc Khánh được thực hiện với các hộ đã nhận tiền bồi thường và được hỗ trợ nhà ở tái định cư nhưng chưa bàn giao mặt bằng.

Trước đó, từ ngày 25/3, tại phường Thành Công, 31 hộ dân được đề nghị ngưng cung cấp dịch vụ điện, nước phục vụ công tác thu hồi mặt bằng thực hiện dự án. Sau khi ngừng cung cấp dịch vụ điện nước, nếu phát hiện việc sử dụng nhờ điện, nước từ nhà dân và các công trình khác thì người sử dụng và người cho sử dụng sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật.

Đa dạng các hình thức bồi thường

Thực tiễn cho thấy, việc thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội; giải phóng mặt bằng, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất luôn là vấn đề nóng. Tình trạng khiếu nại, tố cáo, phản ánh, kiến nghị trong lĩnh vực đất đai phần lớn là từ việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ khi thu hồi đất chưa bảo đảm được quyền lợi hợp pháp cho người bị thu hồi.

Tổ công tác quận Ba Đình phối hợp ngành điện cắt điện của các hộ dân không chịu bàn giao mặt bằng tại đường La Thành

Để giải quyết những vấn đề này, Luật Đất đai 2024 đã có những điểm mới đáng chú ý trong vấn đề bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.

Cụ thể, Luật đã sửa đổi, bổ sung nguyên tắc bồi thường theo hướng đa dạng các hình thức bồi thường, gồm: Được bồi thường bằng đất có cùng mục đích với đất bị thu hồi, bằng tiền, bằng đất khác, bằng nhà ở.

Luật cũng mở rộng thành phần Hội đồng bồi thường, hỗ trợ, tái định cư với sự tham gia của đại diện Hội đồng Nhân dân, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp, đại diện của người sử dụng đất có đất bị thu hồi… để đảm bảo sự khách quan, minh bạch, sự tham gia của các bên liên quan.

Đặc biệt, Luật quy định bồi thường, hỗ trợ đối với chủ sở hữu tài sản mà không đồng thời là chủ sử dụng đất, người bị ảnh hưởng bởi việc thu hồi đất.

Bên cạnh đó, về hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm việc làm cho hộ gia đình, cá nhân khi Nhà nước thu hồi đất, Luật quy định hỗ trợ bằng tiền không quá 5 lần giá đất nông nghiệp cùng loại trong bảng giá đất của địa phương đối với toàn bộ diện tích đất nông nghiệp thu hồi nhưng không vượt quá hạn mức giao đất nông nghiệp tại địa phương; hỗ trợ bằng hình thức đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm; hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất ở kết hợp kinh doanh dịch vụ được vay vốn tín dụng ưu đãi để phát triển sản xuất, kinh doanh…

Để hướng dẫn những quy định này, Nghị định số 88/2024/NĐ-CP đã quy định chi tiết về bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất gồm: Bồi thường bằng đất có mục đích sử dụng khác với loại đất thu hồi hoặc bằng nhà ở khi Nhà nước thu hồi đất; UBND cấp tỉnh quy định tỷ lệ quy đổi, điều kiện bồi thường bằng đất có mục đích sử dụng khác với loại đất thu hồi hoặc bằng nhà ở để bồi thường…; hỗ trợ ổn định đời sống; hỗ trợ ổn định sản xuất, kinh doanh; hỗ trợ di dời vật nuôi; hỗ trợ để tháo dỡ, phá dỡ, di dời tài sản gắn liền với đất; hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm cho hộ gia đình, cá nhân; hỗ trợ tái định cư…

Sau một thời gian triển khai thi hành Luật Đất đai, bước đầu cho thấy các chính sách mới đã mang lại hiệu quả như việc thực hiện quyền của người sử dụng đất, công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, xác định giá đất, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất… đã tạo được sự đồng thuận của đa số người dân, cộng đồng doanh nghiệp và sự thống nhất của các cơ quan từ Trung ương đến địa phương, góp phần giải phóng nguồn lực đất đai cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.