Một bài ca sâu lắng về "Thủ đô gió ngàn"

Văn học 26/08/2021 18:00

Lê Quang Vinh

Theo dõi tuoitrethudo.vn trên

TTTĐ - “HƯƠNG CHÈ” - Đó là ca từ. Không, đầu tiên vẫn là bài thơ mới nhất của Thi - nhạc sĩ - Nhà báo Tào Khánh Hưng, viết về đất chè - nơi chốn vốn đã, đang là “danh bất hư truyền” của loài cây đặc sản ẩm thực (đồ uống) số 1 cả nước, cũng là “Thủ đô kháng chiến” - “Thủ đô gió ngàn” thời 9 năm đánh Pháp.

Sau vài lần nghe ca khúc “Hương Chè” qua giọng ca của nữ ca sĩ Hoài Phương - Giảng viên Khoa Thanh nhạc, Trường Đại học Sư phạm nghệ thuật Trung ương (Bộ GD & ĐT); thực sự đã lôi cuốn tôi bởi hai thứ cốt lõi nhất trong một bài hát - là “tứ thơ” kết hợp với “tứ nhạc” không thể nhuần nhị hơn, hay nói cách khác “như hình với bóng” của bài ca này. Sự ăn nhập đó, đúc thành “hình tượng âm nhạc” (tư duy trừu tượng của nhạc sĩ, thông qua cảm xúc thẩm mỹ để đến với người nghe) trong một tác phẩm âm nhạc vốn là sở trường của Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn - Người nhạc sĩ tài hoa, trọn đời chỉ có thể phổ nhạc trên chính các ca từ do mình đặt - thực chất là những bài thơ độc lập do ông sáng tạo nên. Thế nên, Trịnh Công Sơn gần như không phổ thơ người khác khi làm ca khúc. Trong cả kho tàng nhạc sĩ để lại (hiện chưa có thống kê chính xác về số tác phẩm), ước đoán không dưới 600 ca khúc; tuy nhiên số ca khúc của ông được công chúng biết đến rộng rãi đã là 236 ca khúc (cả lời và nhạc). Điều này lý giải được phần nào, tại sao tác phẩm để đời của những tác giả vừa là “thi” vừa là “nhạc”, luôn dễ dàng lay động hàng triệu người nghe, trở thành những bài ca “đi cùng năm tháng”.

Tào Khánh Hưng chưa và còn lâu nữa mới trở thành một tác gia âm nhạc. Nhưng con đường thơ - nhạc anh đang khai phá, bước đầu phải nói là khá thành công. Chỉ trong một thời gian ngắn, Thi - nhạc - nhà báo này đã có một chùm ca khúc đáng nể trọng: “Trường Sa yêu thương”, “Tự hào cô giáo trẻ”, “Về Hà Nam anh nhé”, “Cha ở đâu?”, “Mường Tè quê em”…

Nhà báo Lê Quang Vinh (bên trái) trao đổi với Phó TBT Báo Xây dựng Tào Khánh Hưng về ý tưởng và nội dung ca khúc Hương chè

Nghề báo đã cho anh nhiều cơ hội của những chuyến đi đến với nhiều vùng miền trên đất nước. Ở đâu từng in dấu chân anh, cũng để lại nhiều ấn tượng được thể hiện khá sâu đậm trong các tác phẩm báo chí đăng ở báo trung ương lẫn địa phương. Tào Khánh Hưng đi để cảm nhận, nhập tâm; cũng là dịp để chắt lọc chất liệu cho những ca từ, hình ảnh thơ sau này trong các bài hát.

“Trường Sa yêu thương” là ca khúc viết ngay sau chuyến đi công tác hơn mười ngày trên quần đảo Trường Sa cùng Nhà giàn ĐK1 giữa đại dương. Cảm xúc từ lời ca đến nét nhạc trong đó thật dạt dào, lắng đọng, lại quá gần gũi với đời sống của người chiến sĩ Hải quân ngày đêm kiên cường nơi đầu sóng ngọn gió trước sự rình rập của kẻ thù. Bài hát từng được vang lên trong một chương trình của Kênh truyền hình Quốc hội, thu hút hàng triệu người nghe, khẳng định chủ quyền Trường Sa, Hoàng Sa là của Việt Nam; gửi gắm đến các chiến sĩ Trường Sa, Hoàng Sa nỗi lòng tác giả cũng như mọi người dân Việt: những người lính biển khơi luôn trong trái tim đồng bào; đồng bào cả nước luôn hướng về Trường Sa, Hoàng Sa: “Trường Sa quần đảo linh thiêng/ Em biết không có máu xương bao người/ Em ơi ra đảo một lần/ Để lòng ta thấy thêm gần Trường Sa…”.

Bài hát “Cha ở đâu?”, là cảm xúc của Tào Khánh Hưng sau chuyến cùng TBT Báo Xây dựng Nguyễn Anh Dũng, TBT Tạp chí Hòa nhập Nguyễn Ngọc Quyết vào Nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Trường Sơn, Nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Đường 9 ở Quảng trị trong dịp tháng 7/2019. Tại đây, hơn 2 ngày Phó TBT Báo Xây dựng Tào Khánh Hưng cùng đoàn công tác đã dâng hương hoa, lễ vật tri ân các Anh hùng - Liệt sĩ, tặng quà bà con một số xã ở huyện Hướng Hoá; thăm những địa danh nổi tiếng như Tà Cơn, Khe Sanh, Làng vây, Thành cổ Quảng trị. Sau chuyến đi, Tào Khánh Hưng viết bài thơ “Cha ở đâu?”, kịp gửi đi tham dự cuộc thi sáng tác thơ với chủ đề “Tri ân chiến sĩ” do Trung tâm thơ ca Việt Nam tổ chức.

Bài thơ có những câu khi đọc lên, khiến lay lắt lắt cả cõi lòng: “Tiếng con gọi cha trời đất cũng rưng rưng/ Nghĩa trang Trường Sơn hào quang sáng bừng hàng mộ/ Con thắp nén hương thơm, hương chia đều theo gió/ Vòng hoa con dâng linh hồn cha bay cao, trường tồn”.

Không ngẫu nhiên, bài thơ “Cha ở đâu? ” đã vượt lên hàng nghìn bài thơ để đoạt giải Ba. Tứ thơ là cả câu chuyện có thật về người cha liệt sĩ của chính vợ mình; cộng hưởng cùng cảm xúc khi chứng kiến hàng hàng lớp lớp các ngôi mộ vô danh (chưa biết tên) tại Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn, Nghĩa trang liệt sĩ Đường 9 đang hiện hữu trước mắt tác giả.

Bài thơ sau vài ngày ra đời, được Tào Khánh Hưng phổ thành ca khúc cùng tên. Nó cũng lập tức được tuyển chọn để trình diễn trong chương trình đặc biệt “Những ca khúc bất hủ đi cùng năm tháng”, phát sóng lúc 9 giờ đến 9 giờ 30 phút sáng ngày 27/7/2021 - đúng dịp Kỷ niệm 74 năm “Ngày Thương binh - Liệt sĩ” trên sóng VOV (Đài tiếng nói VN).

Sự kiện âm nhạc đặc biệt này có tất cả 5 ca khúc, thì “Cha ở đâu?” là ca khúc mới toanh, vinh dự được cất lên cùng giọng ca opera của ca sĩ Tường Lâm (Học viện Âm nhạc quốc gia VN), bên cạnh 4 ca khúc đã rất nổi tiếng suốt mấy chục năm nay, gồm: “Màu hoa đỏ” (của Nhạc sĩ Thuận Yến), “Cỏ non thanh cổ” (của Nhạc sĩ Tân Huyền), “Bài ca không quên” (của Nhạc sĩ Phạm Minh Tuấn), “Miền Xa thẳm” (của Nhạc sĩ Đức Trịnh).

Rồi một ca khúc khác, “Về Hà Nam anh nhé!”. Với ca từ giản dị, chất nhạc chủ đạo là dân ca đồng bằng Bắc bộ mượt mà, sâu lắng; bài hát đã giới thiệu với nhân dân cả nước quê hương nhà cách mạng tiền bối Nguyễn Hữu Tiến – người con của mảnh đất truyền thống Núi Đọi, Sông Châu (Duy Tiên, Hà Nam) - tác giả Quốc kỳ nước ta (người vẽ lá cờ Tổ quốc). Bài hát được hát vang trong chương trình ca nhạc đặc biệt của Đài tiếng nói Việt Nam chào mừng Khai mạc Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng (sáng 26/1/2021 tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia Hà Nội). Chương trình phát sóng trước 1 ngày, lúc 11h 30 phút trưa ngày 25/1/ 2021.

Trở lại bài thơ - lời ca khúc “Hương chè”.

Mở đầu là những câu thơ hào sảng nhưng không kém phần trữ tình thường thấy trong các trường ca viết về đất nước - đề tài rộng lớn, trùm lên cả những giai đoạn lịch sử: “Câu hát then, tiếng đàn tính/ Đưa anh về - về quê em bát ngát đồi chè”; “Dòng sông Công mơ màng, con đò ai đứng đợi/ Núi Cốc chung tình vời vợi chờ mong”...

Khổ thơ tiếp theo, vẫn trên nền của tinh thần niềm tự hào vùng đất “danh bất hư truyền” về cây chè, nhưng được đẩy lên cao trào mang tính thời đại - thứ mà trong truyền thống, dù đã rất đẹp rồi (“Đẹp vô cùng, Tổ quốc ta ơi/ Rừng cọ đồi chè, đồng xanh ngào ngạt/ Nắng chói sông Lô, hò ô tiếng hát/ Chuyến phà dào dạt bến nước Bình Ca…” - bài thơ “Ta đi tới” của Tố Hữu); nhưng chưa bao giờ có: “Thành phố lung linh ánh thép rực hồng/ Nhà máy vào ca xanh màu xanh áo thợ/ Núi rừng trập trùng nhớ chiến khu xưa/ Còn in bóng Bác Thủ đô gió ngàn”.

(Tác giả cực kỳ khôn khéo, khi đang cao hứng miêu tả hiện thực ập ùa trong trái tim, thì lập tức gợi lại trọng trách đặc biệt được lịch sử giao pho của quê hương Thái Nguyên đã từng là trái tim của chiến khu Việt Bắc - vinh dự không một miền quê nào có: “Núi rừng trập trùng nhớ chiến khu xưa/ Còn in bóng Bác Thủ đô gió ngàn”).

“Anh qua sông Cầu dạt dào câu hát

Khúc dân ca lời khoan nhặt ngọt ngào

Thái Nguyên ơi… thơm, ngọt hương chè

Câu sli, câu hát lượn mời người về thăm

Thái Nguyên ơi... thấp thoáng bóng áo chàm

Xanh ngát đồi chè, xanh nương lúa, nương ngô

Nón lá nghiêng nghiêng tay em nâng búp chè

Đón anh về, về Thái Nguyên quê hương em”.

Đây là hai khổ thơ hay nhất, trữ tình nhất, đáng yêu nhất khó có thể viết hay hơn về Thái Nguyên - “Thủ đô gió ngàn” của “thì hiện tại”.

Có lẽ bài thơ và sau đó là nét nhạc vừa trữ tình vừa hào sảng, lại rất sâu lắng của nhạc phẩm, Tào Khánh Hưng đã “đo ván” các Ban biên tập âm nhạc Đài phát thanh - Truyền hình cấp tỉnh cũng như trung ương, để bài hát ngay sau khi ra đời chỉ vài ngày, đã được phủ sóng toàn quốc - thời điểm cả nước chuẩn bị mừng Quốc khánh 2/9 lần thứ 76 (2/9/1945 - 2/9/2021) trong hoàn cảnh toàn Đảng toàn dân quyết tâm cao nhất, bằng mọi giá khống chế - kiểm soát dịch ngay trong tháng 9 này - tháng từng mở đầu kỷ nguyên mới của đất nước, Tổ quốc Việt Nam thân yêu cách đây hơn 3/4 thế kỷ./.

Tình người Hà Nội

TTTĐ - Những ngày này, Hà Nội đẹp lạ lùng, bởi đây là thời khắc sắp giao mùa sang thu. Nhưng Hà Nội lại đang ...

Thương Anh!

Sinh năm 1964, hiện sống và làm việc tại Hà Nội. Hội viên Hội Nhà báo Việt Nam. Hiện ông đang là Phó Tổng Biên ...

Trở về nơi nguồn sáng – Vinh danh người lao động xây dựng Việt Nam

TTTĐ - Ca khúc mới ngợi ca người lao động ngành Xây dựng Việt Nam; ca khúc có tựa đề TRỞ VỀ NƠI NGUỒN SÁNG...

Lý Nhân quê mình

Đầu xuân năm 2021, Nhà báo Tào Khánh Hưng - Phó Tổng biên tập Báo Xây dựng đã có chuyến công tác về huyện Lý ...

Nhà báo sáng tác ca khúc

TTTĐ - Lời tòa soạn: Nhà báo Tào Khánh Hưng - Phó Tổng biên tập Báo Xây dựng,anh vốn xuất thân từ người thợ trên ...

Lê Quang Vinh

Tags:

Hà Nội Yên Bái Tây Bắc

Tin liên quan

Tưng bừng khai mạc liên hoan “Thôn, tổ dân phố văn hóa tiêu biểu”

Đồng chí Phùng Xuân Dương làm Phó Trưởng ban Nội chính Thành ủy Hà Nội

Thông qua phương án đơn giản hóa 44 TTHC lĩnh vực Nội vụ

Cùng chuyên mục

Trao giải cuộc thi “Lan tỏa tri thức, bước tới Con đường tương lai"

Khẳng định bản sắc và tầm vóc thành phố sáng tạo

TP Hồ Chí Minh: Trao tặng không gian “Cây tri thức” và 126.000 quyển sách

"Để con ôm mẹ nhé!" lan tỏa thông điệp nhân văn

“Lá chắn giữa bão giông” - bản hùng ca giữa mùa lũ

Đọc thêm

Văn học

Bộ sách chứa đựng tâm hồn đầy rung cảm và cộng hưởng của nhà thơ Lê Xuân Sơn

TTTĐ - Bộ ba cuốn sách vừa gửi tới độc giả của nhà báo, nhà thơ Lê Xuân Sơn (nguyên Tổng Biên tập báo Tiền Phong) cho thấy một tâm hồn dễ rung cảm và cộng hưởng của người viết để thông qua lăng kính của văn hóa, lịch sử và gạn lọc trở thành những tác phẩm gây xúc động lòng người.

Văn học

Những áng "Văn mới" đa phong cách, nhiều màu sắc

TTTĐ - “Văn mới 10 năm 2015 - 2025” là tập thứ tư trong bộ tuyển tập "Văn mới" được xuất bản định kỳ năm năm một lần. Ấn bản là sự tuyển chọn những tác phẩm đa phong cách, nhiều màu sắc, mang đến cho bạn đọc cái nhìn đa chiều về văn chương Việt Nam hiện đại.

Văn học

Tìm hiểu ngoại ngữ để đến gần hơn với văn hóa thế giới

TTTĐ - Hai sự kiện do NXB Phụ nữ Việt Nam tổ chức tại Hội sách Hà Nội năm 2025 mang đến cho độc giả những thông tin vô cùng thú vị. Điểm chung của hai sự kiện là các tác phẩm sách được giới thiệu đều liên quan đến những môn ngoại ngữ - điều rất cần thiết để đến gần hơn với văn hóa thế giới.

Văn học

Dòng chảy lịch sử của tình yêu nước và trách nhiệm với non sông

TTTĐ - Ngày 4/10, trong khuôn khổ Hội Sách Hà Nội lần thứ X - năm 2025, Công ty Cổ phần Sách Omega Việt Nam (Omega+) tổ chức buổi tọa đàm giới thiệu bộ sách "Gia đình tướng Thanh - tướng Vịnh: Hai thế hệ tướng lĩnh - Một dòng chảy lịch sử”.

Văn học

Cuốn sách tôn vinh tình thân, tình bạn và tình yêu thương

TTTĐ - Trong khuôn khổ Hội sách Hà Nội 2025, tối 4/10, Nhà xuất bản Kim Đồng phối hợp Câu lạc bộ Đọc sách cùng con tổ chức chương trình Booktalk "Xứ sở Sương Mù - Cuộc truy tầm Keo Dán Kí Ức: Khi gia đình là phép màu".

Văn học

Trung thu - Khi ký ức trở thành nhịp cầu nối thế hệ

TTTĐ - Trung thu năm nay, những cuốn sách viết về gia đình như lời nhắc dịu dàng, như nhịp cầu, đưa ta trở về với những điều giản dị nhưng bền lâu - nơi đoàn viên không phải nghi thức, mà là hơi ấm để mỗi người cảm thấy mình thật sự thuộc về.

Văn học

Nhiều ấn phẩm mới, các hoạt động đọc sách thú vị

TTTĐ - Chào đón Trung thu và Hội sách Hà Nội lần thứ X - năm 2025, Nhà xuất bản Kim Đồng ra mắt độc giả nhiều tựa sách mới, các hoạt động đọc sách thú vị cùng nhiều quà tặng trong chương trình “Cùng Kim Đồng đón Trăng lên” tại Hệ thống Nhà sách Kim Đồng.

Văn học

Hội sách Hà Nội 2025 lan tỏa tri thức và văn hóa đọc

TTTĐ - Hội Sách Hà Nội lần thứ X - năm 2025 với chủ đề “Thăng Long - Hà Nội - Khát vọng vươn mình” diễn ra trong 4 ngày, từ ngày 2 - 5/10 tại không gian đi bộ hồ Hoàn Kiếm (Đinh Tiên Hoàng, phường Hoàn Kiếm, Hà Nội). Khai mạc lúc 20h ngày 3/10, Hội sách là hoạt động tiếp nối hành trình lan tỏa tri thức và niềm đam mê văn hóa đọc tới Nhân dân Thủ đô.

Văn học

Tình yêu của nhà văn Tô Hoài với Hà Nội qua trang sách

TTTĐ - Nhân kỉ niệm 105 năm Ngày sinh của nhà văn Tô Hoài (27/9/1920 - 27/9/2025), chuẩn kị kỉ niệm 71 năm Ngày Giải phóng Thủ đô, Nhà xuất bản Kim Đồng trân trọng giới thiệu đến độc giả ba tiểu thuyết đặc sắc: "Kẻ cướp bến Bỏi", "Mẹ mìn bố mìn" và "Những ngõ phố". Đây là những tác phẩm tiêu biểu cho khả năng quan sát sắc sảo tưởng tượng phong phú, bút pháp hiện thực và tình yêu sâu nặng của Tô Hoài dành cho Hà Nội.

Văn học

"Chuyện của mặt trời" khơi gợi niềm tin vào ánh sáng thiện lương

TTTĐ - “Chuyện của mặt trời” của tác giả Ngọc Trần là câu chuyện của ánh sáng và bóng tối, của những tranh đấu thiện ác trong lòng mỗi người. Thông qua cuốn tiểu thuyết đầu tay này, tác giả gửi gắm thông điệp: "Hãy để trái tim và sự thiện lương là ánh mặt trời soi rọi cho cuộc đời bạn. Đời này có ai không sai chứ? Nếu bạn giữ lại được ánh sáng, bạn còn có thứ soi đường để trở về".

Xem thêm