Một bài ca sâu lắng về "Thủ đô gió ngàn"

Văn học 26/08/2021 18:00

Lê Quang Vinh

Theo dõi tuoitrethudo.vn trên

TTTĐ - “HƯƠNG CHÈ” - Đó là ca từ. Không, đầu tiên vẫn là bài thơ mới nhất của Thi - nhạc sĩ - Nhà báo Tào Khánh Hưng, viết về đất chè - nơi chốn vốn đã, đang là “danh bất hư truyền” của loài cây đặc sản ẩm thực (đồ uống) số 1 cả nước, cũng là “Thủ đô kháng chiến” - “Thủ đô gió ngàn” thời 9 năm đánh Pháp.

Sau vài lần nghe ca khúc “Hương Chè” qua giọng ca của nữ ca sĩ Hoài Phương - Giảng viên Khoa Thanh nhạc, Trường Đại học Sư phạm nghệ thuật Trung ương (Bộ GD & ĐT); thực sự đã lôi cuốn tôi bởi hai thứ cốt lõi nhất trong một bài hát - là “tứ thơ” kết hợp với “tứ nhạc” không thể nhuần nhị hơn, hay nói cách khác “như hình với bóng” của bài ca này. Sự ăn nhập đó, đúc thành “hình tượng âm nhạc” (tư duy trừu tượng của nhạc sĩ, thông qua cảm xúc thẩm mỹ để đến với người nghe) trong một tác phẩm âm nhạc vốn là sở trường của Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn - Người nhạc sĩ tài hoa, trọn đời chỉ có thể phổ nhạc trên chính các ca từ do mình đặt - thực chất là những bài thơ độc lập do ông sáng tạo nên. Thế nên, Trịnh Công Sơn gần như không phổ thơ người khác khi làm ca khúc. Trong cả kho tàng nhạc sĩ để lại (hiện chưa có thống kê chính xác về số tác phẩm), ước đoán không dưới 600 ca khúc; tuy nhiên số ca khúc của ông được công chúng biết đến rộng rãi đã là 236 ca khúc (cả lời và nhạc). Điều này lý giải được phần nào, tại sao tác phẩm để đời của những tác giả vừa là “thi” vừa là “nhạc”, luôn dễ dàng lay động hàng triệu người nghe, trở thành những bài ca “đi cùng năm tháng”.

Tào Khánh Hưng chưa và còn lâu nữa mới trở thành một tác gia âm nhạc. Nhưng con đường thơ - nhạc anh đang khai phá, bước đầu phải nói là khá thành công. Chỉ trong một thời gian ngắn, Thi - nhạc - nhà báo này đã có một chùm ca khúc đáng nể trọng: “Trường Sa yêu thương”, “Tự hào cô giáo trẻ”, “Về Hà Nam anh nhé”, “Cha ở đâu?”, “Mường Tè quê em”…

Nhà báo Lê Quang Vinh (bên trái) trao đổi với Phó TBT Báo Xây dựng Tào Khánh Hưng về ý tưởng và nội dung ca khúc Hương chè

Nghề báo đã cho anh nhiều cơ hội của những chuyến đi đến với nhiều vùng miền trên đất nước. Ở đâu từng in dấu chân anh, cũng để lại nhiều ấn tượng được thể hiện khá sâu đậm trong các tác phẩm báo chí đăng ở báo trung ương lẫn địa phương. Tào Khánh Hưng đi để cảm nhận, nhập tâm; cũng là dịp để chắt lọc chất liệu cho những ca từ, hình ảnh thơ sau này trong các bài hát.

“Trường Sa yêu thương” là ca khúc viết ngay sau chuyến đi công tác hơn mười ngày trên quần đảo Trường Sa cùng Nhà giàn ĐK1 giữa đại dương. Cảm xúc từ lời ca đến nét nhạc trong đó thật dạt dào, lắng đọng, lại quá gần gũi với đời sống của người chiến sĩ Hải quân ngày đêm kiên cường nơi đầu sóng ngọn gió trước sự rình rập của kẻ thù. Bài hát từng được vang lên trong một chương trình của Kênh truyền hình Quốc hội, thu hút hàng triệu người nghe, khẳng định chủ quyền Trường Sa, Hoàng Sa là của Việt Nam; gửi gắm đến các chiến sĩ Trường Sa, Hoàng Sa nỗi lòng tác giả cũng như mọi người dân Việt: những người lính biển khơi luôn trong trái tim đồng bào; đồng bào cả nước luôn hướng về Trường Sa, Hoàng Sa: “Trường Sa quần đảo linh thiêng/ Em biết không có máu xương bao người/ Em ơi ra đảo một lần/ Để lòng ta thấy thêm gần Trường Sa…”.

Bài hát “Cha ở đâu?”, là cảm xúc của Tào Khánh Hưng sau chuyến cùng TBT Báo Xây dựng Nguyễn Anh Dũng, TBT Tạp chí Hòa nhập Nguyễn Ngọc Quyết vào Nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Trường Sơn, Nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Đường 9 ở Quảng trị trong dịp tháng 7/2019. Tại đây, hơn 2 ngày Phó TBT Báo Xây dựng Tào Khánh Hưng cùng đoàn công tác đã dâng hương hoa, lễ vật tri ân các Anh hùng - Liệt sĩ, tặng quà bà con một số xã ở huyện Hướng Hoá; thăm những địa danh nổi tiếng như Tà Cơn, Khe Sanh, Làng vây, Thành cổ Quảng trị. Sau chuyến đi, Tào Khánh Hưng viết bài thơ “Cha ở đâu?”, kịp gửi đi tham dự cuộc thi sáng tác thơ với chủ đề “Tri ân chiến sĩ” do Trung tâm thơ ca Việt Nam tổ chức.

Bài thơ có những câu khi đọc lên, khiến lay lắt lắt cả cõi lòng: “Tiếng con gọi cha trời đất cũng rưng rưng/ Nghĩa trang Trường Sơn hào quang sáng bừng hàng mộ/ Con thắp nén hương thơm, hương chia đều theo gió/ Vòng hoa con dâng linh hồn cha bay cao, trường tồn”.

Không ngẫu nhiên, bài thơ “Cha ở đâu? ” đã vượt lên hàng nghìn bài thơ để đoạt giải Ba. Tứ thơ là cả câu chuyện có thật về người cha liệt sĩ của chính vợ mình; cộng hưởng cùng cảm xúc khi chứng kiến hàng hàng lớp lớp các ngôi mộ vô danh (chưa biết tên) tại Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn, Nghĩa trang liệt sĩ Đường 9 đang hiện hữu trước mắt tác giả.

Bài thơ sau vài ngày ra đời, được Tào Khánh Hưng phổ thành ca khúc cùng tên. Nó cũng lập tức được tuyển chọn để trình diễn trong chương trình đặc biệt “Những ca khúc bất hủ đi cùng năm tháng”, phát sóng lúc 9 giờ đến 9 giờ 30 phút sáng ngày 27/7/2021 - đúng dịp Kỷ niệm 74 năm “Ngày Thương binh - Liệt sĩ” trên sóng VOV (Đài tiếng nói VN).

Sự kiện âm nhạc đặc biệt này có tất cả 5 ca khúc, thì “Cha ở đâu?” là ca khúc mới toanh, vinh dự được cất lên cùng giọng ca opera của ca sĩ Tường Lâm (Học viện Âm nhạc quốc gia VN), bên cạnh 4 ca khúc đã rất nổi tiếng suốt mấy chục năm nay, gồm: “Màu hoa đỏ” (của Nhạc sĩ Thuận Yến), “Cỏ non thanh cổ” (của Nhạc sĩ Tân Huyền), “Bài ca không quên” (của Nhạc sĩ Phạm Minh Tuấn), “Miền Xa thẳm” (của Nhạc sĩ Đức Trịnh).

Rồi một ca khúc khác, “Về Hà Nam anh nhé!”. Với ca từ giản dị, chất nhạc chủ đạo là dân ca đồng bằng Bắc bộ mượt mà, sâu lắng; bài hát đã giới thiệu với nhân dân cả nước quê hương nhà cách mạng tiền bối Nguyễn Hữu Tiến – người con của mảnh đất truyền thống Núi Đọi, Sông Châu (Duy Tiên, Hà Nam) - tác giả Quốc kỳ nước ta (người vẽ lá cờ Tổ quốc). Bài hát được hát vang trong chương trình ca nhạc đặc biệt của Đài tiếng nói Việt Nam chào mừng Khai mạc Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng (sáng 26/1/2021 tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia Hà Nội). Chương trình phát sóng trước 1 ngày, lúc 11h 30 phút trưa ngày 25/1/ 2021.

Trở lại bài thơ - lời ca khúc “Hương chè”.

Mở đầu là những câu thơ hào sảng nhưng không kém phần trữ tình thường thấy trong các trường ca viết về đất nước - đề tài rộng lớn, trùm lên cả những giai đoạn lịch sử: “Câu hát then, tiếng đàn tính/ Đưa anh về - về quê em bát ngát đồi chè”; “Dòng sông Công mơ màng, con đò ai đứng đợi/ Núi Cốc chung tình vời vợi chờ mong”...

Khổ thơ tiếp theo, vẫn trên nền của tinh thần niềm tự hào vùng đất “danh bất hư truyền” về cây chè, nhưng được đẩy lên cao trào mang tính thời đại - thứ mà trong truyền thống, dù đã rất đẹp rồi (“Đẹp vô cùng, Tổ quốc ta ơi/ Rừng cọ đồi chè, đồng xanh ngào ngạt/ Nắng chói sông Lô, hò ô tiếng hát/ Chuyến phà dào dạt bến nước Bình Ca…” - bài thơ “Ta đi tới” của Tố Hữu); nhưng chưa bao giờ có: “Thành phố lung linh ánh thép rực hồng/ Nhà máy vào ca xanh màu xanh áo thợ/ Núi rừng trập trùng nhớ chiến khu xưa/ Còn in bóng Bác Thủ đô gió ngàn”.

(Tác giả cực kỳ khôn khéo, khi đang cao hứng miêu tả hiện thực ập ùa trong trái tim, thì lập tức gợi lại trọng trách đặc biệt được lịch sử giao pho của quê hương Thái Nguyên đã từng là trái tim của chiến khu Việt Bắc - vinh dự không một miền quê nào có: “Núi rừng trập trùng nhớ chiến khu xưa/ Còn in bóng Bác Thủ đô gió ngàn”).

“Anh qua sông Cầu dạt dào câu hát

Khúc dân ca lời khoan nhặt ngọt ngào

Thái Nguyên ơi… thơm, ngọt hương chè

Câu sli, câu hát lượn mời người về thăm

Thái Nguyên ơi... thấp thoáng bóng áo chàm

Xanh ngát đồi chè, xanh nương lúa, nương ngô

Nón lá nghiêng nghiêng tay em nâng búp chè

Đón anh về, về Thái Nguyên quê hương em”.

Đây là hai khổ thơ hay nhất, trữ tình nhất, đáng yêu nhất khó có thể viết hay hơn về Thái Nguyên - “Thủ đô gió ngàn” của “thì hiện tại”.

Có lẽ bài thơ và sau đó là nét nhạc vừa trữ tình vừa hào sảng, lại rất sâu lắng của nhạc phẩm, Tào Khánh Hưng đã “đo ván” các Ban biên tập âm nhạc Đài phát thanh - Truyền hình cấp tỉnh cũng như trung ương, để bài hát ngay sau khi ra đời chỉ vài ngày, đã được phủ sóng toàn quốc - thời điểm cả nước chuẩn bị mừng Quốc khánh 2/9 lần thứ 76 (2/9/1945 - 2/9/2021) trong hoàn cảnh toàn Đảng toàn dân quyết tâm cao nhất, bằng mọi giá khống chế - kiểm soát dịch ngay trong tháng 9 này - tháng từng mở đầu kỷ nguyên mới của đất nước, Tổ quốc Việt Nam thân yêu cách đây hơn 3/4 thế kỷ./.

Tình người Hà Nội

TTTĐ - Những ngày này, Hà Nội đẹp lạ lùng, bởi đây là thời khắc sắp giao mùa sang thu. Nhưng Hà Nội lại đang ...

Thương Anh!

Sinh năm 1964, hiện sống và làm việc tại Hà Nội. Hội viên Hội Nhà báo Việt Nam. Hiện ông đang là Phó Tổng Biên ...

Trở về nơi nguồn sáng – Vinh danh người lao động xây dựng Việt Nam

TTTĐ - Ca khúc mới ngợi ca người lao động ngành Xây dựng Việt Nam; ca khúc có tựa đề TRỞ VỀ NƠI NGUỒN SÁNG...

Lý Nhân quê mình

Đầu xuân năm 2021, Nhà báo Tào Khánh Hưng - Phó Tổng biên tập Báo Xây dựng đã có chuyến công tác về huyện Lý ...

Nhà báo sáng tác ca khúc

TTTĐ - Lời tòa soạn: Nhà báo Tào Khánh Hưng - Phó Tổng biên tập Báo Xây dựng,anh vốn xuất thân từ người thợ trên ...

Lê Quang Vinh

Tags:

Hà Nội Yên Bái Tây Bắc

Tin liên quan

Chung tay lưu giữ và lan tỏa giá trị di sản ẩm thực

“Chìa khóa vàng” cho phát triển văn hóa ẩm thực Hà Nội

Bức tranh đa sắc về tinh túy ẩm thực Hà Nội

Cùng chuyên mục

Vẻ đẹp lấp lánh của tình bạn qua sách tranh thiếu nhi

Thi ca kết nối lương tri và nuôi dưỡng khát vọng hòa bình

Thơ ca kết nối nguồn cội, lan tỏa những giá trị nhân văn

Nhà thơ Lữ Mai mang mùa xuân từ đảo xa về với đất liền

Nguyễn Phan Quế Mai hồi hộp khi mang "Đời gió bụi" về quê hương

Đọc thêm

Văn học

Ra mắt ấn bản “Truyện Kiều” kỉ niệm 260 năm ngày sinh Nguyễn Du

TTTĐ - Nhân dịp kỉ niệm 260 năm ngày sinh (1765 - 2025), tưởng niệm 205 năm ngày mất (1820 - 2025) của Đại thi hào Nguyễn Du, Nhà xuất bản Kim Đồng ra mắt ấn bản “Truyện Kiều” do họa sĩ Nguyễn Công Hoan vẽ minh họa.

Văn học

Niềm đam mê cống hiến cho nghệ thuật của tác giả Nguyễn Tất Thọ

TTTĐ - Bộ sách "Người hùng không cầm súng" của tác giả Nguyễn Tất Thọ gửi gắm thông điệp về khát vọng sống có ý nghĩa và niềm đam mê cống hiến hết mình cho cuộc sống tiến bộ, tươi đẹp, nhân ái của những người lao động bình dị, đời thường.

Văn học

Công bố 50 tác phẩm văn học, nghệ thuật biểu diễn xuất sắc sau nửa thế kỷ sáng tạo

TTTĐ - Ngày 30/11, tại Hà Nội, Cục Nghệ thuật biểu diễn, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (Bộ VHTTDL) đã long trọng tổ chức công bố bình chọn “50 tác phẩm văn học, nghệ thuật biểu diễn Việt Nam tiêu biểu, xuất sắc sau ngày đất nước thống nhất (1975 - 2025)”.

Văn học

Phát động sáng tác tác phẩm văn học nghệ thuật “Sống mãi với thời gian”

TTTĐ - Ngày 30/11, tại Hà Nội, Cục Nghệ thuật biểu diễn, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (Bộ VHTTDL) đã long trọng tổ chức Công bố bình chọn “50 tác phẩm văn học, nghệ thuật biểu diễn Việt Nam tiêu biểu, xuất sắc sau ngày đất nước thống nhất (1975 - 2025)” đồng thời phát động sáng tác các tác phẩm văn học nghệ thuật “Sống mãi với thời gian” giai đoạn 2026 - 2030.

Văn học

Phát động sáng tác văn học nghệ thuật "Sống mãi với thời gian"

TTTĐ - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa ban hành Quyết định số 4437/QĐ-BVHTTDL về việc Tổ chức Phát động sáng tác tác phẩm văn học nghệ thuật "Sống mãi với thời gian" giai đoạn 2026 - 2030.

Văn học

Hai tác phẩm nổi tiếng của nhà văn Mạc Ngôn trở lại

TTTĐ - Hai tác phẩm nổi tiếng của nhà văn Mạc Ngôn gồm "Báu vật của đời" và "Đàn hương hình" đã trở lại với độc giả Việt Nam qua phần chuyển ngữ của dịch giả Trần Đình Hiến.

Văn học

Khi giới trẻ viết tiếp “học thuyết tình thương” trong kỷ nguyên AI...

TTTĐ - Trong thời đại mà trí tuệ nhân tạo (AI) đang len vào từng nhịp sống, từ cách ta học tập, làm việc đến cách ta cảm nhận thế giới, người trẻ đứng trước một câu hỏi lớn: Điều gì làm nên giá trị thật sự của con người?

Văn học

Bộ sách tương tác về động vật giúp trẻ khám phá thế giới

TTTĐ - Các bạn nhỏ đang tò mò về thiên nhiên, luôn có hàng trăm câu hỏi như vịt bơi thế nào, thỏ ăn gì, bươm bướm có phải biến ra từ sâu...? Bộ sách tương tác đặc biệt "Thế giới nhỏ động đậy" sẽ giải đáp những câu hỏi ấy đồng thời giúp trẻ thêm yêu thích và khám phá những điều tuyệt vời từ thiên nhiên.

Văn học

“Ngọn lửa tri thức xanh”: Bài ca tri ân những người gieo mầm tương lai

TTTĐ - Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 luôn là thời khắc đặc biệt để xã hội gửi lời tri ân đến những người thầy, người cô - những người đã lặng lẽ dạy dỗ, dẫn dắt và truyền cảm hứng cho bao thế hệ. Hòa trong không khí ấy, ca khúc “Ngọn lửa tri thức xanh” của nhà báo - nhạc sĩ Tào Khánh Hưng được ra đời như một món quà tinh thần ý nghĩa, lan tỏa thông điệp nhân văn về nghề giáo, về sự tận tâm và lòng nhiệt huyết của những người đang ngày đêm “gieo mùa tri thức” giữa đời thường.

Văn học

Lan tỏa văn hóa đọc, khuyến khích tinh thần học tập của sinh viên

TTTĐ - Ngày 15/11, Sàn Văn hóa Học và Đọc Việt Nam (Hocdoc.vn) phối hợp Viện Khoa học Giáo dục và Môi trường đồng hành và đồng tài trợ cho chuỗi hoạt động tri ân, kết nối và phát triển cộng đồng cựu sinh viên, khuyến khích tinh thần học tập nghiên cứu và phát triển văn hóa đọc trong môi trường đại học.

Xem thêm