Nỗi lo hụt hẫng và những kỳ vọng

Một năm của thể thao Việt Nam kết thúc với kết quả không như mong đợi của đội tuyển bóng đá nam tại AFF Cup 2020. Bên cạnh việc thầy trò huấn luyện viên Park Hang-seo dừng chân ở bán kết, thể thao Việt Nam còn chứng kiến thất bại tại Olympic Tokyo khi không giành được huy chương như mục tiêu đề ra, hay việc các giải bóng đá trong nước bị hủy vì COVID-19… nhưng thất bại cũng là lý do để các bên liên quan có cơ hội nhìn lại, rút kinh nghiệm và hướng đến năm 2022 với những sự kiện rất được chờ đợi.

Đội tuyển bóng đá Việt Nam tiếp tục là niềm hy vọng

Thiếu hụt lực lượng kế cận...

Nhà vô địch Olympic - xạ thủ Hoàng Xuân Vinh giã từ sự nghiệp VĐV đỉnh cao khi bước sang tuổi 48 nhưng chưa thấy một đàn em nào có thể gánh vác được trọng trách mà anh để lại. Nguyễn Thị Ánh Viên quyết định chia tay đội tuyển bơi lội quốc gia ở tuổi 25 mà phía sau cô chưa nhìn thấy một VĐV trẻ nào có tiềm năng để thay thế xứng đáng. Đội bóng đá U23 Việt Nam mới chỉ là cái bóng của lứa U23 đàn anh khi chơi nhạt nhòa tại vòng loại U23 Châu Á 2022.

Ba ví dụ điển hình ở 3 môn thể thao hoàn toàn khác nhau trên đây dường như đã nói lên một phần nào đó nỗi bất an của thể thao Việt Nam nói chung. Thể thao Việt Nam đang thiếu sự phát triển bền vững, ổn định bởi ở nhiều môn trọng điểm chưa tạo được các làn sóng nối tiếp nhau. Vậy phải làm thế nào để thể thao Việt Nam có được nhiều tài năng hơn, lứa sau phải bằng hoặc giỏi hơn lứa trước?

Ông Nguyễn Hồng Minh, nguyên Vụ trưởng Vụ Thể thao thành tích cao, Ủy ban TDTT (tiền thân của Tổng cục TDTT), nhấn mạnh: “Sau Xuân Vinh (bắn súng), Thạch Kim Tuấn, Hoàng Thị Duyên (cử tạ), Nguyễn Tiến Minh (cầu lông), Ánh Viên (bơi) sẽ là những ai? Chúng ta chưa thấy có lớp kế cận. Thực tế đang chứng minh thể thao Việt Nam đang hụt hẫng thế hệ kế cận mà một số nguyên nhân chính là việc tuyển chọn VĐV không được thực hiện kỹ lưỡng, không được đầu tư xứng đáng. Từ năm 2019 - 2020, rất nhiều đội tuyển trẻ bị giải tán vì kinh phí chỉ đủ để đầu tư cho đội tuyển quốc gia, mà đáng lẽ ở mỗi môn thể thao, đội tuyển và đội trẻ phải được tập trung song song. Ở các địa phương, tuyến trẻ rất èo uột, không một tỉnh nào thuê chuyên gia ngoại cho tuyến trẻ”.

Sân vận động quốc gia Mỹ Đình

Quy trình đào tạo một VĐV có thể đạt trình độ Châu Á và thế giới là cực kỳ vất vả tuy nhiên quy trình đó đang bị ảnh hưởng rất lớn bởi kinh phí mỏng, dẫn tới việc đào tạo trong nước và tập huấn cọ xát nâng cao trình độ chuyên môn gặp nhiều khó khăn. Chế độ đãi ngộ cho VĐV, HLV tuy đã được cải thiện nhưng chưa có bước đột phá. Cơ sở vật chất phục vụ cho thể thao thành tích cao còn rất thiếu, lạc hậu, xuống cấp, không đáp ứng yêu cầu đào tạo VĐV.

Kinh phí đầu tư cho các VĐV trọng điểm đi tập huấn và thi đấu nước ngoài cũng chưa đáp ứng được nhu cầu. Việt Nam hiện đã có chiến lược phát triển thể thao, trong đó dành một phần cho đào tạo VĐV trẻ, VĐV tài năng nhưng khâu tổ chức thực hiện rất kém, với nhiều nguyên nhân. Trong đó nguyên nhân cơ bản là lĩnh vực thể thao, ngành thể thao tuy mang lại nhiều vinh quang cho đất nước nhưng vẫn bị coi là ngành lệ thuộc, ngành đi xin kinh phí, nên không được coi trọng đúng mức. Phải có kinh phí thì sau khi phát hiện sớm các tài năng thể thao, ngành thể thao mới lên được kế hoạch đào tạo tập trung, dài hạn tại các cơ sở đào tạo VĐV tốt nhất trong nước và cử đi tập huấn dài hạn tại nước ngoài.

Xạ thủ Hoàng Xuân Vinh

Những thực trạng nêu trên đã được minh chứng bằng những số liệu. Theo dự toán ngân sách Nhà nước phân bổ cho các bộ ngành được công bố công khai hằng năm, lĩnh vực thể thao được đầu tư rất khiêm tốn. Năm 2019, ngân sách nhà nước chi cho thể thao là 572 tỷ đồng, năm 2020 là 780 tỉ đồng, năm 2021 là 857 tỷ đồng (không tính khoản chi ở các địa phương mà đây là khoản chi rót xuống cho Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch). Từ khoản ngân sách eo hẹp này, ngành thể thao cũng phải “liệu cơm gắp mắm” để phân bổ lại cho các đội tuyển và dĩ nhiên chưa bao giờ đủ. Các môn thể thao trọng điểm luôn bị rơi vào cảnh “giật gấu vá vai”.

Hầu hết các quốc gia đều có xu hướng gia tăng đầu tư cho thể thao thành tích cao. Vì thế thể thao Việt Nam vốn không có nhiều lợi thế cạnh tranh về thành tích (liên quan tới tố chất con người, yếu tố đầu tư…), lại càng gặp bất lợi. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Hồng Minh, vẫn có cách giải quyết, tìm hướng ra cho thể thao Việt Nam nếu nhà nước và Chính phủ vào cuộc một cách quyết liệt. Đặc biệt, các nhà quản lý thể thao không thể để tư duy nhiệm kỳ trở thành một thói quen xấu.

Cầu thủ bóng đá Quang Hải

Theo bà Bùi Thị An, nguyên đại biểu Quốc hội, nguyên Ủy viên Ủy ban Khoa học - Công nghệ và Môi trường của Quốc hội khóa 13, nếu kinh phí đầu tư chưa thể được tăng cao đột biến thì nhà nước và ngành thể thao cần tính toán, chọn lựa những nhân tố trẻ nổi bật nhất để có hướng đầu tư chuyên sâu và việc làm này cần phải được duy trì liên tục. Ngành thể thao cần xây dựng được cơ chế phối hợp hiệu quả giữa trung tâm đào tạo VĐV cấp tỉnh với trường phổ thông năng khiếu thể thao trong đào tạo VĐV năng khiếu tập trung; Ban hành các cơ chế chính sách ưu đãi, khuyến khích trong đào tạo, bồi dưỡng năng khiếu thể thao trong trường học, cộng đồng. Phân cấp đào tạo VĐV trẻ, liên thông và gắn kết trách nhiệm đào tạo giữa Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và các ngành Quân đội, Công an, Giáo dục và Đào tạo, các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Khuyến khích, tạo điều kiện thành lập các cơ sở đào tạo VĐV Việt Nam năng khiếu, VĐV trẻ vận hành theo cơ chế chuyên nghiệp của doanh nghiệp, tư nhân.

Những kỳ vọng trong năm mới

SEA Games 31 được chờ đợi với những hứa hẹn về sự thay đổi trong tư duy của thể thao Việt Nam và khu vực.

Với thể thao Việt Nam trong năm 2022, đáng chú ý nhất là SEA Games 31 diễn ra trên sân nhà. Đây sẽ là một sự kiện đặc biệt, không chỉ bởi sau 19 năm, Việt Nam mới lại đăng cai một kỳ Đại hội thể thao của khu vực Đông Nam Á. Đó là người hâm mộ chờ đợi vào lời hứa của các Bộ trưởng thể thao ASEAN trong tuyên bố chung về việc ưu tiên các môn Olympic và ASIAD, hướng đến việc phát triển thể thao trong khu vực thay vì câu chuyện “phân chia huy chương” như thường thấy trước đây.

SEA Games 31 mang tới nhiều kỳ vọng cho thể thao nước nhà

SEA Games 31, với 40 môn thi đấu, diễn ra vào tháng 5 cũng sẽ là câu trả lời cho việc tư duy đặt nặng thành tích có được xóa bỏ với thể thao Việt Nam nói riêng và khu vực nói chung.

Bên cạnh đó, sau 4 năm, ngày hội thể thao lớn nhất của các vận động viên trong nước sẽ trở lại vào tháng 11. Quảng Ninh là đơn vị đăng cai, với dự kiến đưa 40 môn thể thao, gồm các nhóm môn và môn thể thao Olympic, ASIAD, SEA Games và các môn thể thao dân tộc, giải trí vào chương trình tranh tài. Đại hội thể thao toàn quốc là ngày hội cho các vận động viên trong cả nước tranh tài và kiểm tra phong độ.

Với diễn biến của dịch COVID-19, các địa phương gặp nhiều khó khăn trong việc tổ chức Đại hội. Thông qua Đại hội thể thao các cấp, các địa phương sẽ tuyển chọn vận động viên dự Đại hội toàn quốc và phải hoàn thành trước tháng 10. Diễn ra vào cuối năm, Đại hội thể thao toàn quốc lần thứ IX là thời điểm đánh giá lại phong độ của các vận động viên sau 1 năm tập luyện, thi đấu.

Kình ngư Nguyễn Thị Ánh Viên

Một sự kiện khác theo chu kỳ 4 năm với cấp độ Châu Á. Cũng giống như Olympic, ASIAD đòi hỏi thể thao Việt Nam phải có sự đầu tư dài hơi của ngành và sự nỗ lực của các vận động viên. Năm 2018, thể thao Việt Nam giành 4 huy chương vàng, 16 huy chương bạc và 18 huy chương đồng. Lãnh đạo ngành có đặt ra chỉ tiêu tương tự sau khi thể thao Việt Nam đã thất bại ở kỳ Olympic ở Nhật Bản mới đây? ASIAD 2022 diễn ra vào tháng 9, tại Hàng Châu.

Bên cạnh các sự kiện thể thao chung, bóng đá vẫn là mối quan tâm lớn và sẽ bắt đầu ngay từ tháng 1. Đội tuyển bóng đá nam sẽ tiếp tục hành trình vòng loại thứ ba World Cup 2022 đến tháng 3, trong khi đội tuyển nữ dự Asian Cup 2022 từ cuối tháng 1 đến đầu tháng 2.

Đến tháng 5, đội U22 nam sẽ hướng đến mục tiêu giành huy chương ở SEA Games, trong khi đội nữ làm nhiệm vụ bảo vệ ngôi hậu.

Sau SEA Games, vào đầu tháng 6, đội U23 nam sẽ tham dự Vòng chung kết U23 Châu Á tại Uzbekistan. Đây là giải đấu mà 3 năm trước, thầy trò huấn luyện viên Park Hang-seo đã gây tiếng vang lớn với vị trí Á quân.

Cầu thủ bóng đá Quang Hải

Cuối cùng, đội tuyển quốc gia sẽ có cơ hội làm lại tại AFF Cup 2022. Hiện tại, Liên đoàn bóng đá Đông Nam Á vẫn chưa chốt thời điểm nhưng rất có thể sẽ tiếp tục tổ chức trước hoặc sau khi World Cup 2022 diễn ra.

Với bóng đá nội, V-League và các hạng đấu sẽ khởi tranh mùa giải 2022 từ giữa tháng 2 và dự kiến kết thúc vào đầu tháng 9.

Vũ Hiển