Sẵn sàng gỡ khó, phát triển giáo dục trong bối cảnh mới

Đây không chỉ là trách nhiệm giải trình với Bộ hay chính quyền, mà là trách nhiệm với Nhân dân, học sinh và đội ngũ nhà giáo. Bởi vậy, trong bối cảnh mới, toàn ngành Giáo dục cần giữ vững tinh thần đổi mới, trách nhiệm và đoàn kết để tiếp tục đạt được những kết quả thiết thực, bền vững.

Đây là những nội dung được lưu ý tại Hội nghị Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) năm 2025 trong ngày làm việc thứ 2 diễn ra 29/7 tại Quảng Ninh.

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn và Thứ trưởng Thường trực Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng chủ trì hội nghị.

Toàn cảnh hội nghị Giám đốc Sở GD&ĐT năm 2025

Tồn tại 6.477 phòng học nhờ, mượn

Báo cáo tại hội nghị, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tài chính Trần Thanh Đạm cho biết: Cả nước có 618.284 phòng học các cấp mầm non, phổ thông công lập; trong đó, số phòng học kiên cố 554.142 phòng, đạt tỷ lệ kiên cố hóa là 89,6%.

Về phòng học tại cấp học tiểu học, cơ bản đã đủ để đảm bảo dạy học 02 buổi/ngày. Tỷ lệ phòng học được kiên cố sau 10 năm, tăng từ 78,2% năm 2015 lên 87,1% năm 2025. Các công trình như nhà thư viện, phòng học bộ môn, nhà làm việc, nhà công vụ cho giáo viên, nhà ăn, nhà ở bán trú, công trình nhà vệ sinh, nước sạch, trang thiết bị dạy học... cũng đã được quan tâm đầu tư.

Bên cạnh đó, vẫn có hiện tượng thiếu phòng học cục bộ tại các khu vực có mật độ dân cư cao, các vùng miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn. Theo báo cáo của địa phương, tại cấp học mầm non, còn thiếu khoảng 27.953 phòng học và cấp tiểu học thiếu khoảng 7.491 phòng học để đạt tỷ lệ 1 lớp/phòng, đáp ứng yêu cầu học 02 buổi/ngày, chưa tính đến số lớp, phòng học để bảo đảm số học sinh/lớp theo quy định.

Ở khu vực điều kiện kinh tế đặc biệt khó khăn, vẫn còn tồn tại 6.477 phòng học nhờ, mượn, tập trung chủ yếu tại cấp học mầm non và tiểu học.

Các đại biểu tham dự hội nghị

Thành lập đường dây nóng hướng dẫn, giải đáp vướng mắc

Thông tin về công tác pháp chế, Vụ trưởng Vụ Pháp chế Mai Thị Anh cho biết: đến thời điểm này, Bộ GD&ĐT đã ban hành hoặc tham mưu ban hành các văn bản về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ GD&ĐT. Bộ cũng xây dựng kế hoạch tăng cường công tác tập huấn, hướng dẫn nghiệp vụ đối với các địa phương về các nội dung này.

Bộ GD&ĐT cũng đã thành lập đường dây nóng để hướng dẫn giải đáp các khó khăn, vướng mắc, bất cập trong lĩnh vực quản lý nhà nước; đồng thời, các đơn vị chuyên môn của Bộ GD&ĐT cũng thường trực tiếp nhận, hướng dẫn giải đáp các khó khăn, vướng mắc, đề xuất, kiến nghị của các cơ quan, đơn vị, địa phương về các lĩnh vực thuộc lĩnh vực quản lý.

Bộ GD&ĐT cũng ban hành Thông tư hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của sở GD&ĐT thuộc Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và lĩnh vực giáo dục và đào tạo của phòng chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân xã, phường, đặc khu thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Thông tin tại hội nghị, ông Trần Thế Cương, Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội cho biết: Năm học 2024 -2025, thành phố Hà Nội đã xây dựng được 43 trường học mới, bước đầu đáp ứng tình trạng thiếu trường học trên địa bàn.

Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội Trần Thế Cương cho biết: Hà Nội vừa xây mới 43 trường, bước đầu đáp ứng tình trạng thiếu trường học trên địa bàn

Đề cập đến Luật Nhà giáo, ông Cương đề xuất cần có những hướng dẫn, quy định cụ thể về thực hành sư phạm để làm căn cứ tuyển dụng giáo viên tại các địa phương. Đồng thời cần có giải pháp điều chỉnh thang, bậc lương nhà giáo để giáo viên có thể sống được bằng lương theo đúng mục tiêu của Luật Nhà giáo.

Là địa phương còn nhiều khó khăn về kinh tế, xã hội, trong bối cảnh mới, Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Đắk Lắk Lê Thị Thanh Xuân đề nghị Bộ GD&ĐT tiếp tục chỉ đạo hướng dẫn rà soát, đánh giá việc đảm bảo nguồn lực, tổ chức tập huấn, nhất là đội ngũ công chức cấp xã trong thực hiện chức năng quản lý nhà Nước về giáo dục và đào tạo khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp.

Tại hội nghị, Giám đốc Sở GD&ĐT TP Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Hiếu chia sẻ nhiều kinh nghiệm trong tổ chức, quản lí giáo dục sau sáp nhập địa giới hành chính. Thành phố hiện có quy mô hơn 2,6 triệu học sinh và đã chia thành 16 cụm chuyên môn theo địa bàn phường, xã để đảm bảo chỉ đạo và trao đổi chuyên môn hiệu quả.

Sau sáp nhập, việc xây dựng trường học tiếp tục được chú trọng, với mục tiêu 300 phòng học/10.000 dân số độ tuổi, góp phần giảm sĩ số lớp học. TP Hồ Chí Minh cũng tiên phong ứng dụng bản đồ GIS trong tuyển sinh, sắp xếp học sinh đầu cấp theo khoảng cách từ nhà đến trường, nhằm giảm áp lực giao thông.

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn và Thứ trưởng Thường trực Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng chủ trì hội nghị.

Về công tác đào tạo giáo viên, Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Nguyễn Đức Sơn cho biết: thời gian qua, nhà trường đã thực hiện khảo sát, đánh giá việc triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 để có những điều chỉnh phù hợp về đào tạo giáo viên.

Cùng với đó, nhà trường cũng tổ chức các khoá tập huấn bồi dưỡng cho giáo viên về các nội dung khó, vấn đề mới của Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Các khoá học bồi dưỡng cho giáo viên về STEM cũng được triển khai thường xuyên với mục tiêu phát triển đội ngũ.

Yêu cầu thích ứng và chủ động đổi mới

Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Thường trực Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng nhấn mạnh: giáo dục luôn chịu nhiều áp lực, cần sự đồng thuận toàn xã hội, nhưng trong lãnh đạo, chỉ đạo, để vượt qua áp lực và khối lượng công việc lớn, đội ngũ cán bộ quản lí cần tăng cường chia sẻ, kết nối với các ban ngành, đoàn thể, các thầy cô giáo, để tạo nên sức mạnh đoàn kết và lan tỏa tinh thần trách nhiệm.

Ghi nhận sự đổi mới, sáng tạo trong triển khai nhiệm vụ tại một số địa phương, Thứ trưởng cho rằng, trách nhiệm cuối cùng về chất lượng giáo dục vẫn thuộc về các sở GD&ĐT và người đứng đầu. Đây không chỉ là trách nhiệm giải trình với Bộ hay chính quyền, mà là trách nhiệm với nhân dân, học sinh và đội ngũ nhà giáo.

Về công tác xây dựng thể chế, Thứ trưởng cho biết, Bộ GD&ĐT đã chủ động xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật theo hướng tăng cường phân cấp, phân quyền. Trong quá trình xây dựng văn bản, Thứ trưởng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lấy ý kiến thực chất từ cơ sở, để đảm bảo các văn bản ban hành sát với thực tiễn và khả thi khi triển khai.

Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng nhấn mạnh, trong bối cảnh mới, toàn ngành Giáo dục cần giữ vững tinh thần đổi mới, trách nhiệm và đoàn kết để tiếp tục đạt được những kết quả thiết thực, bền vững.

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn phát biểu kết luận hội nghị

Ngành Giáo dục đang được kì vọng, phó thác rất lớn

Phát biểu kết luận hội nghị, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh: đây là hội nghị những “tướng lĩnh” của ngành Giáo dục tại địa phương, với đầy đủ ý nghĩa đặc biệt khi vừa kết thúc một năm học và chuẩn bị bắt đầu một năm học mới.

Theo Bộ trưởng, hội nghị năm nay được tổ chức trong thời điểm nhiều yếu tố đặc biệt khi nhân sự mới, sắp xếp, tổ chức bộ máy và vận hành chính quyền 2 cấp - là thời khắc, thời điểm của đất nước chuyển mình và ngành Giáo dục cũng vận hành cùng đất nước.

Bày tỏ niềm vui mừng trước những việc ngành Giáo dục đã làm được trong năm học vừa qua, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn gửi gắm tới lãnh đạo các sở GD&ĐT: “Các thầy cô, dù ở vị trí nào cũng tiếp tục dẫn dắt giáo dục địa phương phát triển, đóng góp với sự phát triển của toàn ngành. Dẫu ở vị trí nào thì quan trọng là chúng ta làm được gì cho ngành Giáo dục, đóng góp được gì trong giai đoạn mới. Đó mới là điều quan trọng nhất”.

Nhấn mạnh, chưa bao giờ giáo dục và đào tạo được quan tâm như thời điểm hiện nay, Bộ trưởng nhận định: ngành Giáo dục đang được đặt ra nhiều nhiệm vụ, được kỳ vọng, được phó thác rất lớn. Đất nước đứng trước sự đột phá thì không thể không phát triển giáo dục, đào tạo.

Khẳng định đó là tất yếu, Bộ trưởng nhấn mạnh: “Thách thức của chúng ta không phải chỉ là ứng phó với khó khăn, với cái nghèo mà là ứng phó trước thách thức của sự phát triển. Sứ mệnh của chúng ta rất lớn mà không phát triển được là có lỗi lớn”.

Đại biểu tham dự hội nghị

Cần làm tốt việc “quản trị sự thay đổi”

Nhìn lại một năm triển khai hoạt động toàn ngành, Bộ trưởng nhận định: “Ngành Giáo dục đã làm được nhiều việc lớn, việc khó”.

Đó là tiếp tục thực hiện Chương trình GDPT 2018 ở các lớp còn lại; hoàn thành tổ chức Kỳ thi tốt nghiệp THPT với nhiều áp lực, trong bối cảnh mới.

Đó là ban hành, triển khai Thông tư 29 về quản lý dạy thêm, học thêm ở các cấp học. “Điều chỉnh chuyện dạy thêm, học thêm là điều chỉnh lề lối, tư duy về giáo dục phổ thông. Nếu việc đó không làm được thì việc đổi mới giáo dục vẫn còn có giới hạn. Và việc này không được đánh trống bỏ dùi, phải làm thường xuyên”, Bộ trưởng đặc biệt lưu ý.

Đề cập đến những thay đổi về nhân sự lãnh đạo các sở GD&ĐT khi sắp xếp tổ chức bộ máy và vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, theo Bộ trưởng, tại thời điểm này, cần làm tốt việc “quản trị sự thay đổi”. Nếu không làm tốt việc này sẽ ảnh hưởng nhiều đến công việc ngành Giáo dục đang triển khai. “Chúng ta làm giáo dục là khuôn mẫu cho cả xã hội. Vì vậy, trong bối cảnh này, cần đoàn kết, chia sẻ, thực lòng, thực tâm với nhau”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Với những việc cần bắt đầu trong bối cảnh hiện nay, Bộ trưởng lưu ý, hệ thống cấp xã bắt đầu mô hình mới, là cấp nền tảng vận hành. Vì vậy, đội ngũ công chức quản lí nhà nước về giáo dục và đào tạo cấp xã cần được hỗ trợ, quan tâm, chú ý trong thời gian tới.

Bộ trưởng cũng lưu ý tháng 9 tới đây, ngành Giáo dục sẽ tổ chức kỷ niệm 80 năm thành lập Bộ Quốc gia Giáo dục (nay là Bộ GDĐT), các ngành, các sở sẽ tổ những hoạt động với tinh thần tiết kiệm, giản dị nhưng hiệu quả cho toàn ngành. Đây cũng là thời điểm tổ chức khai giảng năm học mới. Bộ trưởng cho rằng, trong bối cảnh mới cần phải được tổ chức hiệu quả, có ý nghĩa.

“Khai giảng năm học mới nhưng cũng là khai mở cho nền giáo dục bước vào kỷ nguyên mới. Đây cũng là thời điểm tổ chức kỉ niệm 80 năm ngành Giáo dục. Điều đó khẳng định, chúng ta không đứng bên ngoài, không đi bên rìa mà là bên trong, là mục tiêu phát triển đất nước”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Khẳng định, từ khoá cho năm học mới này là “triển khai” rất nhiều quyết sách lớn về giáo dục và đào tạo, Bộ trưởng lưu ý, trong quá trình thực hiện, các địa phương cố gắng hạn chế những lúng túng, nếu có vướng mắc phải cùng nhau khai thông. “Tin chắc rằng, đây là một năm bận rộn nhưng tích cực và có nhiều niềm vui”, Bộ trưởng bày tỏ.

Nhân tài cần đầu tư đặc biệt nhưng phải đảm bảo được công bằng

Đề cập đến việc xây dựng, triển khai thực hiện 4 đạo luật quan trọng trong thời gian tới (Luật Nhà giáo, Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học sửa đổi và Luật Giáo dục nghề nghiệp sửa đổi), Bộ trưởng đề nghị các địa phương cần chủ động, nắm trước, nắm sâu các vấn đề về thể chế để vận hành hiệu quả.

Bộ trưởng cũng lưu ý việc thực hiện các nghị quyết mới được ban hành và dự kiến được ban hành trong thời gian tới về hiện đại hoá giáo dục và đào tạo, miễn học phí, phổ cập giáo dục mầm non cho trên 3-5 tuổi...; cùng với đó là triển khai đánh giá chu trình đầu tiên thực hiện Chương trình GDPT 2018; trong đó, nhấn mạnh đánh giá, triển khai chiều sâu về chất lượng, các biện pháp kiểm tra, đánh giá, đội ngũ nhà giáo, triển khai dạy học 2 buổi/ngày, quan tâm, phát triển các môn học phát triển năng lực, phẩm chất toàn diện cho học sinh…

Trong triển khai Chương trình, Bộ trưởng cũng nhấn mạnh đến việc tăng cường giáo dục STEM. “Việc tăng cường giáo dục STEM cần được hiểu đúng, hiểu đủ. Không phải ở mấy phòng học, mấy con robot mà đó là một phương pháp, lấy kiến thức để giải quyết các vấn đề trong học tập và đời sống. Phải có tư duy, giáo dục như vậy, nếu không chỉ tốn tiền mà vô nghĩa. Đó là trao cơ hội cho các em học thật và phải kiên trì với hướng đó”, Bộ trưởng nói.

Đối với nhiệm vụ xây dựng 248 trường cho các xã biên giới, Bộ trưởng nhấn mạnh: “đây nhiệm vụ chính trị, cần thực hiện nhanh”. Bộ trưởng đề nghị các địa phương phải đồng lòng, phối hợp. Giám đốc Sở GD&ĐT 22 tỉnh biên giới phải làm tốt công tác tham mưu để có trường nội trú tốt nhất, xây dựng một cách hợp lý, gần gũi với học sinh, trường tốt nhưng cần đảm bảo các điều kiện, thiết thực.

Bộ trưởng cũng lưu ý về thực hiện công bằng giáo dục. “Sự đầu tư không công bằng trong một số trường công lập cũng có thể tạo nên sự không công bằng trong giáo dục. Nhân tài cần đầu tư đặc biệt nhưng phải đảm bảo được công bằng”, Bộ trưởng khẳng định.

Ngọc Minh