Thú vị với “Khu phố Tây ở Hà Nội nửa đầu thế kỷ XX qua tư liệu địa chính”

“Khu phố Tây ở Hà Nội nửa đầu thế kỷ XX qua tư liệu địa chính” là công trình nghiên cứu công phu của PGS. TS Phan Phương Thảo. Bà hiện là Phó chủ nhiệm Bộ môn Lý luận Sử học, Khoa Lịch sử, Trường ĐH KHXH&NV (Đại học Quốc gia Hà Nội).

Công trình dày hơn 400 trang này còn có sự góp mặt của các học giả uy tín và tâm huyết với Hà Nội: PGS. TS Nguyễn Thừa Hỷ, TS Đào Thị Diến, TS Tạ Thị Hoàng Vân, ThS. Nguyễn Thị Bình.

Lý giải về kiến trúc Pháp cũng như khu phố Tây ở Hà Nội hồi đầu thế kỷ XX, cuôn sách viết: “Có thể nói, ảnh hưởng của kiến trúc Pháp ở Hà Nội diễn ra có quy luật, bộc lộ những giá trị tích cực nhất định, đi từ cưỡng bức, cộng sinh, chuyển hóa mềm mại và có đặc trưng phù hợp với đặc điểm tự nhiên và nhân văn Hà Nội, bao hàm cả tính khách quan của thời đại và tính chủ quan của các cá nhân.

Ảnh hưởng ấy bộc lộ rõ rệt qua sự kết hợp của phương pháp tư duy phân tích (nguồn gốc phương Tây) với phương pháp tư duy tổng hợp mang tính cân bằng dung hòa (nguồn gốc phương Đông), thể hiện trong mọi khía cạnh của quá trình tác nghiệp, tạo lập nên một công trình kiến trúc…

Các công trình kiến trúc Pháp như là những biểu tượng khá “mẫu mực” về phong cách kiến trúc thuộc địa, về sự hòa trộn, phối hợp và sáng tạo của những kiến trúc sư tài ba ở chính quốc và ở bản xứ sau này... trở thành những ‘cột mốc’ đánh dấu từng bước phát triển, mở rộng trong tiểu sử đô thị Hà Nội... Bên cạnh đó, hệ thống công trình công còn mang sức sống, hơi thở, sự vận động của đô thị Hà Nội trong quá khứ”.

Theo Philippe Papin, tác giả cuốn Lịch sử Hà Nội, những sách về lịch sử không hẳn cuốn nào cũng quan trọng. Nhiều cuốn trong số đó có lẽ không sống mãi cùng năm tháng - chúng chỉ tồn tại một thời gian ngắn ngủi, hoặc tuổi đời dài nhất của chúng cũng chỉ qua đuợc thời này, do phưong pháp tiếp cận thay đổi, trọng tâm của những mối quan tâm cũng khác truớc và do cả sự góp mặt của nhiều công bố mới. Nhưng cuốn sách của Phan Phương Thảo dường như sẽ không chung số phận kém may mắn ấy. Nó sẽ không nằm im lìm trên các giá sách thư viện mà ngược lại, luôn có sức hút đối với những ai quan tâm đến lịch sử Hà Nội nói riêng, lịch sử Việt Nam thời Pháp thuộc nói chung.

“Tác phẩm nổi bật ở độ chắc chắn về thông tin và sự khai thác triệt để các nguồn tài liệu. Với phương pháp nghiên cứu định lượng đầy sức mạnh, Phan Phương Thảo đã phân tích chuyên sâu hơn ba ngàn bằng khoán điền thổ của khu phố ‘Tây’ ở Hà Nội, giai đoạn 1940-1950. Cùng với sự tham gia hỗ trợ của một nhóm tác giả, chị đã nghiên cứu chi tiết và hệ thống về cấu trúc ngôi nhà, diện tích và chủ sở hữu của toàn bộ các thửa đất tại 74 phố Tây... Công trình là một đóng góp quan trọng trong các nghiên cứu về lịch sử của người Việt, bởi vì nên nhắc lại rằng có tới 80% dân cư ở ‘Khu phố Tây’ là người Việt”, Philippe Papin nhận xét.

Ngọc Hân