Tiếng “mìn” vẫn nổ giữa Truông Bồn

Dự án Xây dựng công trình bảo tồn, tôn tạo Khu di tích lịch sử Truông Bồn, xã Mỹ Sơn (Đô Lương - Nghệ An) được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt nhằm xây dựng nơi đây thành một khu di tích quốc gia, thể hiện sự tri ân sâu sắc với những gì Truông Bồn đã ghi dấu ấn vào lịch sử. Thế nhưng khi dự án đang trong quá trình “thai ngén” thì khu di tích này lại luôn là nỗi ám ảnh thường trực bởi những tiếng nổ mìn, tiếng ầm ào nhức óc suốt ngày đêm của một mỏ khai thác đá gần đó vài trăm mét.

Tượng đài Truông Bồn và Mô hình dự án xây dựng công trình bảo tồn, tôn tạo khu di tích lịch sử Truông Bồn (Mỹ Sơn – Đô Lương – Nghệ An) có tổng mức đầu tư trên 757,7 tỷ đồng.

Truông Bồn “kêu cứu”, lòng dân phấn nộ

Đã bao lần nghe “đồn” về Truông Bồn vẫn còn chiến tranh nhưng chúng tôi chẳng thể tin được. Thế nhưng vào một ngày đẹp trời, dưới cái nắng dịu nhẹ đầu xuân Ất Mùi, chúng tôi ghé về Truông Bồn bỗng “hoảng hốt” khi chứng kiến các con đường nhánh trong khu vực của khu di tích “được” cày đến “nát” bởi một “đội quân” xe tải chở đá. Bắt đầu đoạn đường dài từ dốc U Bò chạy qua xã Mỹ Sơn đến khu di tích Truông Bồn bốc bụi mù mịt đến nghẹt thở. Bụi tỏa ra từ xưởng khai thác đá, bụi cuốn lên từ những chiếc xe trọng tải nặng chở đá từ mỏ khai thác...

Khi chúng tôi dừng chân tại khu Đài tưởng niệm các liệt sĩ Truông Bồn, niềm vui được về thăm phần mộ 13 chiến sỹ anh dũng ngã xuống vì độc lập tự do của dân tộc đang tràn về thì bất ngờ một loạt những tiếng nổ chói tai vang lên, tiếng đất đá rơi rào rào từ khu mỏ khai thác đá đến hoảng sợ. Định thần trở lại, chúng tôi ngỡ như mình đang đi vào một công trường bừa bộn chứ không phải đến thăm một khu di tích lịch sử tôn nghiêm, mang tầm vóc quốc gia.

Một cụ lão vào tuổi “gần đất xa trời” tại xóm 9, xã Mỹ Sơn lau nước mắt sẻ chia: “Ngày đêm nghe tiếng nổ sát bên tai, tôi lại giật mình lầm tưởng mình đang sống trong thời chiến tranh loạn lạc. Không biết linh hồn của các anh chị ở Truông Bồn nằm xuống có được yên nghỉ không...”! Thế rồi, ở cái tuổi “xưa nay hiếm” như cụ lại phải “di cư” đến nhà một người con trai cách đó vài trăm mét để ở với hi vọng được sống yên ổn những ngày còn lại.

Để xác minh thông tin, PV báo TTTĐ đã có mặt tại địa phương ghi nhận. Theo quan sát của PV: Công trường khai thác đá gây sự phấn nộ trên là của Công ty TTHH Phả Ngọc. Mặc dù cư dân ở xã Mỹ Sơn đã phản ánh nhiều nhưng công ty này vẫn đang hoạt động, hàng ngày những đội quân “xe tải” vẫn ầm ầm qua lại. Điều này không chỉ gây nên những tiếng ồn mà hoạt động của công trường còn khiến khói bụi bao phủ cuộc sống của người dân, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Một số con đường xe qua lại nhiều đã bắt đầu xuống cấp, nghiêm trọng hơn là công tác nổ mìn, đằng sau mỗi tiếng nổ rung trời là một lần khói bụi cuốn lên nghi ngút, kèm theo đó là đất, đá văng tung tóe lên mái nhà dân khiến cuộc sống người dân xã Mỹ Sơn bị đảo loạn...

Đáng nói, khoảng cách từ công trường khai thác đá đến nơi hộ dân sinh sống cách chưa đầy 100m. Ngăn cách duy nhất giữa cuộc sống dân sinh và công trường khai thác chỉ là một bờ rào bằng mấy cành củi tre mỏng manh.

Trao đổi với PV, một người dân tại địa phương cho biết: Mỗi lần mìn nổ là chúng tôi lại nơm nớp trong lo sợ, trẻ con chui vào gầm giường tránh nạn. Sau khi nổ mìn xong, đất nhà rung chuyển giống như có động đất, đất đá bay vào đến tận vườn. Ngày nắng thì cảnh khói bụi bủa vây, còn ngày mưa nước ứ đọng gây ngập úng, nguồn nước váng đầy dầu nhớt của máy móc khai thác khiến cho việc đi lại cũng như sinh hoạt hàng ngày của chúng tôi gặp nhiều khó khăn”...

Mỏ khai thác đá Phả Ngọc khiến nhà dân phải bọc nilong tránh bụi và nguồn nước ô nhiễm trầm trọng do vãng đầy dầu nhớt từ cơ sở khai thác chảy ra.

Bà P.T.T, hộ dân gần gần mỏ đá phàn ánh: “Có ở đây ít ngày các chú mới cảm nhận được nỗi khổ của dân chúng tôi. Có hôm đang ngồi ăn cơm, mìn nổ, đá văng trên mái nhà rồi văng vào giữa mâm cơm. Cả nhà lại ngậm ngùi chảy nước mắt. Nhà có trẻ nhỏ, đứa lớn thì chẳng thể học bài, đứa nhỏ thì khóc do tiếng động lớn vang lên suốt ngày đêm”.

Được biết, Cty TNHH Phả Ngọc đi vào khai khai thác đá trên địa bàn bắt đầu từ năm 2012, từ ngày mỏ đá hoạt động, các hộ dân thuộc xóm 8, xóm 9 và một số xóm khác thuộc xã Mỹ Sơn (Đô Lương) ngày ngày phải gánh chịu cảnh khói bụi và tiếng nổ mìn từ công trường khai thác đá... Mặc dù đã có nhiều phản ánh, tuy nhiên phía Cty chưa đưa ra được một hướng giải quyết nào thỏa đáng.

Ai chịu trách nhiệm?

Hiện dự án nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 15A có tổng mức đầu tư trên 757,7 tỷ đồng, ngoài ý nghĩa lịch sử quan trọng còn góp phần hoàn chỉnh mạng lưới đường bộ, thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội, bảo đảm an ninh quốc phòng; cũng là công trình thí điểm của Bộ Giao thông vận tải về xây dựng kết cấu mặt đường bằng bê tông xi măng ở Việt Nam.

Về vấn đề khai thác đá và mức độ ảnh hưởng đến trực tiếp đến cuộc sống người dân, và khu di tích Truông Bồn những hộ dân ở đây cũng đã gửi đơn phản ánh nhiều lần lên cấp chính quyền UBND huyện Đô Lương (Nghệ An). Anh H.V.H, một trong những người dân gửi nhiều đơn phản ánh búc xúc nói: “Trong đơn chúng tôi nêu rõ việc khai thác đá của công ty TNHH Phả Ngọc tại xã Mỹ Sơn đang gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến di tích lịch sử Truông Bồn và ảnh hưởng đến tính mạng của nhân dân quanh khu vực. Tuy nhiên, đơn gửi đi nhiều rồi đơn đi mãi.

Mỗi ngày có hàng chục chiếc xe tải chở hàng trăm chuyến đá từ mỏ ra nên nhà cửa chúng tôi phải bịt bao bóng nilong tránh bụi, nguồn nước sinh hoạt không đảm bảo, đường đi lại xe tải chở đá rơi xuống nhiều gây nỗi lo sợ mỗi khi ra đường, mìn nổ ngày đêm gây các trận động đất thường xuyên, nhà cửa được xây dựng kiên cố còn rạn nứt huống chi là phần mộ của các chiến sỹ nằm dưới lòng Truông Bồn”.

Mỏ khai thác đá của công ty TNHH Phả Ngọc tại xã Mỹ Sơn đang gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khu di tích lịch sử Truông Bồn và đời sống, tính mạng của nhân dân quanh khu vực.

Trao đổi với ông Nguyễn Duy Nhật (Phó trưởng phòng khoáng sản, Sở Tài nguyên - Môi trường) trả lời về vấn đề này rất chung chung: “Việc khai thác mỏ đá của công ty Phả Ngọc tại vùng Mỹ Sơn đã được cấp phép dựa vào quy định về cấp phép mỏ đá xây dựng.

Trước khi cấp phép đã tiến hành lấy ý kiến của Sở Văn hóa - Thể thao - Du lịch và đã được sở cho ý kiến là không xâm hại đến di tích. Nếu thực tế hiện nay, việc khai thác đá của các doanh nghiệp gây ảnh hưởng đến di tích thì Sở TN-MT sẽ phối hợp cùng với Sở VH-TT-DL kiểm tra thực địa và trình UBND tỉnh có hướng giải quyết”.

Về phía Sở Văn hóa - Thể thao - Du lịch tỉnh Nghệ An, khi được trao đổi về vấn đề trên, bà Đỗ Thị Nụ (Phó trưởng phòng Quản Lý Di Sản) bối rỗi: “Về vấn đề này chúng tôi không nắm rõ vì không trực tiếp quản lý mà thuộc quản lý của Tỉnh Đoàn Nghệ An”.

Trực tiếp gặp đại diện phát ngôn báo chí của Tỉnh Đoàn Nghệ An với hy vọng sẽ có được câu trả lời trọn vẹn. Tuy nhiên, chúng tôi lại nhận được câu trả lời: Do trụ sở Tỉnh đoàn ở tp Vinh, không trực tiếp khảo sát thường xuyên nên vấn đề này trả lời sẽ không thực tế và chính xác.

Không nản chí trước sự bối rối của “câu hỏi chưa có đáp án”, chúng tôi tìm đến gặp gỡ và trao đổi với ông Chu Vĩnh Hiệp, giám đốc Ban quản lý Khu Di tích Lịch Sử Truông Bồn, Ông cho biết: “Hiện tại tôi cũng không nghe ai phản ánh về vấn đề trên cả. Còn việc xe tải đi lại vận chuyển đất đá, khói bụi. Dự án đang làm cũng có xe tải, tôi làm sao biết được xe nào làm đường, xe nào từ mỏ đá đi ra. Vả lại, tôi cũng không cấm họ đi lại được do đường quốc lộ 15A là đường liên thông đi lại của người dân trong tỉnh, không ai cấm được khi không có chỉ đạo từ tỉnh”.

Hiện sự quan tâm đến khu di tích Truông Bồn của các cấp là vậy, tình trạng khai thác mỏ đá của công ty TNHH Phả Ngọc là vậy. Một điều chắc chắn rằng, khi dự án xây dựng Khu di tích Truông Bồn của UBND tỉnh Nghệ An hoàn tất, thì với mức hoạt động mỏ đá khai thác “cấp tốc” và rầm rộ như vậy, chỉ trong thời gian ngắn, ngoài việc môi trường bị ảnh hưởng nghiêm trọng, cuộc sống người dân đảo lộn, nỗi lo về hư hỏng nhà cửa và đá vụn văng ra có thể gây tai nạn cho người dân thường xuyên cũng luôn là nỗi lo thường trực in hằn lên gương mặt người dân Mỹ Sơn. Bên cạnh đó, vấn đề trên còn gây ảnh hưởng đến cảnh quan của khu di tích và quan niệm tâm linh trong suy nghĩ của người dân. Và nơi đây cũng chỉ còn là một khu vực hoang tàn, trơ trụi. Nếu không có biện pháp quản lý chặt chẽ, hoạt động khai thác đá sẽ còn gây ra những hiểm họa khó lường.

Trong lúc “mỏi mòn chờ đợi” những giải pháp triệt để, thì cuộc sống của người dân xã Mỹ Sơn vẫn đang treo lơ lửng đằng sau những tiếng nổ mìn khai thác đá gây ra. 13 thanh niên xung phong thuộc Tiểu đội 2, Đại đội 317, Đội 6, Tổng đội Thanh niên xung phong Nghệ An ngã xuống ở Truông Bồn vẫn chưa lặng khỏi tiếng “bom”.

Đình Nguyên – Nhật Minh