Tiểu thuyết khoa học viễn tưởng kinh điển của Pierre Boulle ra mắt độc giả Việt Nam

Xuất bản lần đầu năm 1963, trai qua hơn nửa thế kỷ, cuốn tiểu thuyết khoa học viễn tưởng kinh điển của nhà văn Pháp Pierre Boulle (sinh năm 1922) đã rất nổi tiếng trên toàn thế giới. "Hành tinh khỉ" vừa chính thức được Công ty sách Tao Đàn và NXB Hội nhà văn ra mắt bản tiếng Việt, với sự chuyển ngữ của dịch giả Vĩnh An.

Trong Hành tinh khỉ, người đọc được theo chân người kể chuyện là nhà báo Ulysse Mérou cùng hai nhà khoa học lỗi lạc của nhân loại năm 2500 là Antelle và Levain đến khám phá một hành tinh mới có bầu sinh quyển hoàn toàn giống Địa Cầu.

Tại nơi đây, họ sững sờ chứng kiến một thế giới hoàn toàn đảo lộn: con người không còn giữ vị trí thượng đẳng nữa mà bị giáng cấp trở thành những loài động vật không tri giác; trong khi đó, loài khỉ lên nắm quyền thống trị thế giới, với những thiết bị máy móc, cơ sở hạ tầng và một nền văn minh giống y hệt con người. Ở nơi ấy, loài khỉ cũng có ngôn ngữ riêng và hệ thống phân chia giai cấp riêng, cũng có nghề nghiệp và hành xử y hệt con người. Trong quá trình khám phá hành tinh mới mẻ đó, Ulysse cùng những người bạn của mình bị hiểu nhầm là những sinh vật hạ đẳng và rồi cuốn vào một cuộc hành trình giải thoát bản thân đầy chông gai và nguy hiểm.

Sự phân chia chủng tộc của cộng đồng khỉ thành ba giống loài: đười ươi, tinh tinh, khỉ đột mang những ẩn dụ của Pierre Boulle về văn minh nhân loại. Đặt trong bối cảnh những năm 60 - 70 của thế kỷ XX, trước sự thắng thế của hành loạt các phong trào giải phóng dân tộc và thuộc địa, nền văn minh châu Âu trước đây vốn vẫn tự xem mình là trung tâm nay đã phải chấp nhận về mặt pháp lý quyền bình đẳng chủng tộc.

Ngay tại nước Pháp từ sau Đại chiến Thế giới lần thứ hai, nước Pháp đã tiếp nhận rất nhiều dân di cư đến từ các nước châu Phi, châu Âu và châu Á. Nhưng thực tế, vẫn có những sự phân biệt đẳng cấp còn còn tồn tại trong xã hội. Điều đó giống như việc loài đười ươi trong tác phẩm mặc dù được đánh giá là kém thông minh và sáng tạo hơn loài tinh tinh nhưng vẫn luôn có một chỗ đứng trong xã hội, chỉ đơn giản vì chúng luôn tự cho chúng là những người giữ vị trí quan trọng nhất trong xã hội loài khỉ.

Nhà văn Pháp Pierre Boulle cùng tiểu thuyết Hành tinh khỉ của mình đã tạo nên một làn sóng trên thế giới thông qua việc giải thiêng những ảo tưởng về văn minh nhân loại. Con người có thật là chủ nhân của thế giới và là sinh vật duy nhất có trí tuệ? Cùng với sự phát triển và tiến hóa không ngừng, trong tương lai liệu nhân loại có thể trở nên bất tử hay rồi sẽ bị diệt chủng như các loài khác?

Cũng giống như những tiểu thuyết khoa học viễn tưởng khác về viễn cảnh tương lai như Cỗ máy thời gian của H.G.Wells hay R.U.R của Karel Čapek, Hành tinh khỉ khơi gợi trong tâm trí người đọc về tương lai của loài người. Sự thắng thế của loài khỉ trước loài người sẽ là một điều tất yếu, nếu chúng ta quá ỷ vào sự phát triển của khoa học kỹ thuật và để sự lười biếng, thụ động và ưa hưởng thủ lên ngôi. Con người ở hành tinh Soror lúc này cũng giống như loài Eloi trong xã hội tương lai của H.G.Wells, chỉ là những sinh vật mang hình hài con người nhưng mọi hành động và suy nghĩ không khác con vật là bao nhiêu. Còn loài khỉ ham bắt chước, chịu động não, sẽ dần dần trở thành chủ nhân của xã hội văn minh tương lai.

Tiểu thuyết được kể dưới dạng một bức thông điệp cảnh báo tương lai nhân loại, gửi trong chiếc chai trôi dạt trên vũ trụ. Trớ trêu thay, thông qua kẻ nhặt chiếc chai đó, chúng ta thấy được sự diệt vong của tương lai nhân loại. Tất cả nên văn minh nhân loại rồi sẽ một ngày tan biến thành tro bụi, trở thành một câu chuyện hài tiếu lâm hay một kịch bản bịa đặt không hơn không kém trước giống loài mới. Sẽ ra sao nếu chúng ta không còn giữ vị trí thượng đẳng? Sẽ ra khi chính chúng ta trở thành loài vật và bị đe dọa bởi bàn tay loài vật khác?

Có thể nói, Hành tinh khỉ là cuốn sách quan trọng nhất trong đời cầm bút của Pierre Boulle. Không chỉ bán được hàng triệu bản, tiểu thuyết còn là tiền đề và nguồn cảm hứng bất tận cho các nhà làm phim sau này.

Cuốn tiểu thuyết đã được chuyển thể hai seri phim truyền hình trong năm 1974 và 1975 và vô số các loạt truyện tranh.

Bên cạnh đó, tiểu thuyết cũng được điện ảnh Mỹ chuyển thể và phục dựng chín lần. Năm 2017 cũng được biết tới với sự trở lại của hành tinh khỉ trong bộ phim mới War for Planet of the Apes (Đại chiến hành tinh khỉ), điều này chứng tỏ sức sống tiềm tàng của Hành tinh khỉ, xứng đáng với vai trò một tiểu thuyết kinh điển của nền khoa học viễn tưởng.