Trưng bày hai tác phẩm sắp đặt tại Viện Goethe

Triển lãm được xem như là một cuộc gặp gỡ giữa hiệu ứng doppler hạ âm và tương tác xã hội toán học. Hai mô hình được gắn trên trần phòng triển lãm, hoạt động luân phiên nhau, nhằm diễn giải cho khách tham quan hiểu về chuyển động vòng tròn theo những dạng thức khác nhau.

Với mô hình “aura calculata”, âm thanh được khuếch tán từ 23 “Sound Pixels” (loa ống) phát sáng, gắn trên khung dạng vòng. Hoạt động của mô hình cũng như âm lượng sóng bị chi phối bởi một nguyên tắc tự vận hành đơn giản: mỗi loa ống đơn lẻ đều gắng phản ứng tương thích với hai loa lắp bên cạnh - kiểu nguyên tắc tạo ra "làn sóng La Ola“ thường thấy ở sân vận động.

Cơ chế ẩn đằng sau, giúp quân bình hoạt động của toàn bộ các loa ống lắp trên hệ thống, theo cách nào đó có thể được mô tả như một hiệu ứng tương tác xã hội theo kiểu toán học.


Chỉ cần những loa bên cạnh vận hành khách đi, sự tương tác sẽ tạo ra những phiên bản âm thanh mang cấu trúc không gian-thời gian khác nhau: một tiếng dao động, một thanh âm quen thuộc, hay đơn giản chỉ là tiếng ồn ào vọng ra.

Sau nhiều năm ròng rã nghiên cứu quy trình hoạt động của hệ thống tối giản này, Tim Otto Roth đã phát hiện ra rằng: một vài loa ống ít nhiều có xu hướng phản ứng bén nhạy hơn. Âm lượng lên xuống và màu sắc của các loa ống mô tả khá rõ xu hướng nói trên, đồng thời chính các nhân tố ấy giúp hình thành nên một bản hợp âm biến thiên không ngừng.

Roth còn mày mò thêm một số phương thức đặt hợp âm mới với những gam vi âm, nhằm tạo ra kiểu âm giai 31 hoặc 51, từng được Huygens hay Mercator phát triển cách đây hàng trăm năm.

Mô hình “Deep Doppler“ mô tả chuyển động vòng tròn theo cách thức cơ học hơn. Mô hình này bao gồm sáu lõi trụ phát sáng với chiều dài khác nhau, gắn cố định vào một loa bass đa kênh hình lục giác, quay với tốc độ chậm ở vị trí trên đầu khách tham quan.

Cấu trúc theo kiểu tù và của hệ thống loa cho phép tạo ra những luồng sóng âm hoàn chỉnh, mang tần số thay đổi mỗi khi nguồn phát sóng chuyển động tương đối với người quan sát.

Hiện tượng vật lý này được biết đến dưới cái tên “Hiệu ứng Doppler“. Nhờ vào chuyển động của vòng quay và việc bật tắt các sóng âm mà ta dễ dàng nhận biết dựa vào hệ thống đèn màu, một bản hòa tấu âm thanh sống động sẽ được khuếch đại khắp khán phòng, đủ sức lay động toàn bộ quan khách.

Trong buổi khai mạc triển lãm lúc 18g ngày 12/10, Tim Otto Roth đã soạn riêng cho “aura calculata” một bản phối âm làm nền cho video đồ họa, diễn giải quá trình hình thành mô hình. Quá trình bao gồm hàng trăm bước chuẩn bị này cũng sẽ được in trên một dải giấy dán dài 13m, đính xuyên suốt mảng tường dài nhất phòng triển lãm.

Một số bản in phác thảo - vốn là nguồn cảm hứng cho những bản nhạc của Roth, đồng thời miêu tả toàn bộ động năng và tính phức tạp của các hệ thống mang cơ chế tự vận hành - cũng sẽ được trưng bày trong hộp kính.

Nhạc sĩ, nghệ sỹ ý niệm Tim Otto Roth sinh năm 1974 tại Oppenau, Schwarzwald, Đức. Ở các tác phẩm của anh, nghệ thuật và khoa học tự nhiên tương tác với nhau theo cách mới mẻ. Cùng với một số viện nghiên cứu hàng đầu như Hubble Space Teleskop, anh đã hợp tác thực hiện nhiều triển lãm mang tầm quốc tế.

Trong tuần san chuyên ngành “Nature“, Giáo sư lịch sử nghệ thuật Martin Kemp của đại học Oxford từng tổng kết như sau về những tác phẩm của anh: “Một kiểu nghệ thuật mới đang định hình ra một dạng thức khoa học mới“.

Không chỉ hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật, Tim Otto Roth còn là một nhà nghiên cứu lịch sử và nghệ thuật nói chung, bản luận án tiến sĩ của anh “Hình thể-Hình chiếu-Ảnh. Một câu chuyện văn hóa về bóng hình“ được Nhà xuất bản Wilhelm Fink ấn hành năm 2015. Triển lãm được tổ chức nhân dịp 20 năm Viện Goeth được thành lập.

Phương Thu