Xử lý nghiêm người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật

Không gian mạng - quyền lực và rủi ro song hành

Thời gian gần đây, nhiều người sử dụng mạng xã hội - đặc biệt là các KOLs, Influencers (người có sức ảnh hưởng) - đang đối diện với nguy cơ bị xử lý hình sự do quảng cáo sai sự thật về sản phẩm, trong đó có thực phẩm chức năng, mỹ phẩm hoặc các hàng hóa ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng.

Mới đây nhất là vụ việc liên quan đến sản phẩm kẹo rau củ Kera của Công ty CP Tập đoàn Chị Em Rọt được Hoa hậu Nguyễn Thúc Thủy Tiên, Nguyễn Thị Thái Hằng (Hằng Du Mục) và Phạm Quang Linh (Quang Ling Vlogs) quảng cáo sai sự thật trên các nền tảng mạng xã hội, gây bức xúc dư luận, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi người tiêu dùng.

Cơ quan điều tra tống đạt các quyết định tố tụng với Nguyễn Thị Thái Hằng (Hằng Du Mục) và ông Phạm Quang Linh (Quang Ling Vlogs)

Sau khi vào cuộc điều tra, Cơ quan CSĐT Bộ Công an xác định: Sản phẩm Thực phẩm bổ sung kera SuperGreens Gummies (Thường được gọi là kẹo Kera) là sản phẩm của Công ty CP Tập đoàn Chị Em Rọt, do Công ty Cp Asia life sản xuất là "hàng giả" và đã được Công ty CP Tập đoàn Chị Em Rọt bán ra thị trường 135.325 hộp trong thời gian từ 12/12/2024 đến ngày 19/3/2025, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi người tiêu dùng.

Ngày 3/4/2025, Cơ quan CSĐT Bộ Công an (C01) đã ra Quyết định khởi tố vụ án hình sự “Sản xuất hàng giả là thực phẩm và Lừa dối khách hàng" quy định tại Điều 193, 198 BLHS năm 2015, liên quan đến Công ty CP Asia Life và Công ty CP Tập đoàn Chị Em Rọt và một số công ty, xảy ra tại TP Hồ Chí Minh và tỉnh Đắk Lắk.

Cùng ngày, Cơ quan CSĐT Bộ Công an đã ra Quyết định khởi tố bị can, áp dụng biện pháp tạm giam đối với: Nguyễn Phong, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Asia Life về tội “Sản xuất hàng giả là thực phẩm", quy định tại khoản 4 Điều 193 Bộ luật Hình sự năm 2015.

4 bị can bị khởi tố về tội “Lừa dối khách hàng" quy định tại khoản 2 Điều 198 Bộ luật Hình sự năm 2015 là: Nguyễn Thị Thái Hằng (Hằng Du Mục), Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tập đoàn Chị Em Rọt; Lê Tuấn Linh, Giám đốc Công ty CP Tập đoàn Chị Em Rọt; Phạm Quang Linh (Quang Linh Vlogs) là cổ đông, thành viên HĐQT Công ty CP Tập đoàn Chị Em Rọt; Lê Thành Công là cổ đông, thành viên HĐQT Công ty CP Tập đoàn Chị Em Rọt.

Sau khi Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao phê chuẩn các quyết định tố tụng nêu trên, Cơ quan CSĐT Bộ Công an đã tiến hành các biện pháp tố tụng, tuân thủ theo đúng quy định của pháp luật. Hiện, Cơ quan CSĐT Bộ Công an (C01) đang tiến hành điều tra mở rộng vụ án, làm rõ toàn bộ sai phạm của các cá nhân có liên quan để xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

Liên quan đến vụ kẹo rau Kera, Công an tỉnh Đắk Lắk cũng đã ra quyết định tạm hoãn xuất cảnh đối với hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên. Quyết định tạm hoãn xuất cảnh từ ngày 15/3 đến ngày 15/5 đối với hoa hậu Thùy Tiên nhằm để xác minh làm rõ liên quan đến vụ kẹo rau củ Kera.

Trước đó, Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử đã ban hành 2 quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Hằng Du Mục và Quang Ling Vlogs do có vi phạm trong hoạt động quảng cáo

Trước đó Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đã ban hành hai quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với bà Nguyễn Thị Thái Hằng (Hằng Du Mục) và ông Phạm Quang Linh (Quang Linh Vlogs), do có sai phạm trong hoạt động quảng cáo.

Quang Linh và Hằng Du mục bị phạt theo khoản 5 Điều 34 Nghị định số 38/2021/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa và quảng cáo, được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 129/2021/NĐ-CP ngày 30/12/2021 của Chính phủ, do có hành vi quảng cáo không đúng, gây nhầm lẫn về chất lượng đã được công bố.

Số tiền xử phạt áp dụng cho hành vi trên là 70 triệu đồng với mỗi cá nhân. Đồng thời, Quang Linh, Hằng Du mục phải thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả là buộc cải chính thông tin đối với hành vi vi phạm.

Không ai được miễn vì… không biết luật

Trao đổi với PV báo Tuổi trẻ Thủ đô về vụ những vụ việc người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật khiến dư luận xôn xao trong thời gian qua, luật sư Trương Anh Tú, Chủ tịch Công ty Luật TAT cho biết: Hành vi quảng cáo sai sự thật có thể bị xử phạt hành chính theo Điều 8 Luật Quảng cáo. Tuy nhiên, trong các trường hợp nghiêm trọng, gây nhầm lẫn, ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng người tiêu dùng thì trách nhiệm hình sự hoàn toàn có thể được đặt ra.

Cụ thể, hành vi này có thể bị xem xét dưới các tội danh như: Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm, thực phẩm chức năng; hoặc Tội lừa dối khách hàng theo Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017). Điều đáng lo ngại là người bị xử lý không nhất thiết phải là nhà sản xuất, phân phối sản phẩm, mà có thể là cá nhân trực tiếp quảng cáo - kể cả khi họ chỉ “chia sẻ” thông tin theo hợp đồng.

Trong kỷ nguyên số, bất cứ ai cũng có thể trở thành người truyền thông. Một bài đăng, một video, một lời kêu gọi dùng thử sản phẩm tưởng chừng vô hại nhưng có thể trở thành căn cứ buộc tội trong quá trình điều tra nếu có dấu hiệu vi phạm pháp luật.

“Nhiều người cho rằng mình “không biết”, “bị gài”, “chỉ chia sẻ theo hợp đồng”. Tuy nhiên, nguyên tắc cơ bản trong pháp luật là: Không ai được miễn trách nhiệm chỉ vì không biết luật. Việc nhận tiền quảng cáo mà không kiểm chứng thông tin sản phẩm, không xác minh giấy phép, hoặc bỏ qua cảnh báo từ cơ quan chuyên môn có thể bị xem là hành vi thiếu trách nhiệm nghiêm trọng, thậm chí cấu thành lỗi vô ý hoặc cố ý gián tiếp”, luật sư Trương Anh Tú nhấn mạnh.

Luật sư Trương Anh Tú, Chủ tịch Công ty Luật TAT

Cũng theo vị Chủ tịch Công ty Luật TAT, hiện nay, mức xử phạt hành chính đối với hành vi quảng cáo sai sự thật dao động từ 10 triệu đến hàng trăm triệu đồng. Tuy nhiên, hành vi tái phạm, gây hậu quả nghiêm trọng hoặc có tổ chức có thể bị khởi tố hình sự. Đây là ngưỡng rủi ro mà không ít cá nhân và doanh nghiệp chưa nhận thức đầy đủ.

Để phòng ngừa rủi ro pháp lý, cả bên thuê quảng cáo và người nhận quảng cáo cần có hợp đồng rõ ràng, trong đó quy định trách nhiệm kiểm chứng nội dung, nghĩa vụ kiểm tra giấy tờ pháp lý của sản phẩm, cũng như xử lý hậu quả nếu có sai phạm.

Đặc biệt, các KOLs và Influencers với lượng người theo dõi lớn càng cần phải ý thức rằng ảnh hưởng truyền thông càng lớn thì trách nhiệm pháp lý càng cao. Trong nhiều vụ việc, chỉ cần một phát ngôn sai lệch cũng đủ để trở thành đầu mối điều tra hình sự nếu sản phẩm được quảng bá là hàng hóa cấm, không rõ nguồn gốc, hoặc gây hậu quả nghiêm trọng cho người tiêu dùng.

Việc các doanh nghiệp sử dụng KOLs để quảng bá sản phẩm đang là xu hướng tất yếu trong thương mại hiện đại. Tuy nhiên, nếu thiếu sự kiểm soát nội dung và quy trình pháp lý chặt chẽ, doanh nghiệp có thể phải chịu trách nhiệm liên đới trong các vụ việc hình sự.

Vì vậy các doanh nghiệp cần rà soát nội dung trước khi phát hành; kiểm tra kỹ giấy phép, công bố chất lượng, nguồn gốc sản phẩm; tham vấn luật sư trước các chiến dịch truyền thông có yếu tố thương mại; tăng cường đào tạo pháp lý nội bộ cho bộ phận marketing và truyền thông.

Từ vụ việc của một số nhân vật nổi tiếng trên mạng xã hội bị khởi tố, bắt giam do quảng cáo sai sự thật, có thể thấy rõ rằng mạng xã hội đã trở thành một không gian có độ rủi ro pháp lý cao. Đây không còn là “sân chơi tự do tuyệt đối” mà đang chịu sự giám sát chặt chẽ từ hệ thống pháp luật.

Việc xây dựng một môi trường truyền thông lành mạnh đòi hỏi không chỉ từ phía cơ quan quản lý, mà còn từ chính người sử dụng mạng xã hội. Sự cẩn trọng trong lời nói, sự trung thực trong truyền thông và sự chủ động trong tìm hiểu pháp luật sẽ là “tấm khiên” vững chắc giúp mỗi cá nhân, doanh nghiệp tự bảo vệ mình khỏi những hệ lụy pháp lý không mong muốn.