Bài 2: Mở lối tiếp cận nguồn lực cho startup trẻ

Phá bỏ rào cản

Với vai trò Giám đốc (General Partner) của Quỹ đầu tư IDGX Capital, đầu tư cho các startup về Blockchain, AI và công nghệ mới, anh David Trần chỉ ra 2 rào cản lớn đối với việc tiếp cận nguồn vốn của startup. Từ phía startup trẻ, anh nhận thấy thường các bạn rất đam mê ý tưởng của mình nhưng tư duy chưa đủ kỹ về bài toán kinh doanh, cứ nghĩ là mở ra là sẽ thành công rồi có khó khăn gì tính sau. Các bạn thiếu tư duy chiến lược, đặc biệt là chưa chỉ ra được điều gì là lợi thế của mình mà không một đối thủ cạnh tranh nào có thể làm được. Đây là một rào cản startup tự đặt cho mình khi gọi đầu tư.

Từ phía các nhà quản lý: Nhà nước đang rất ưu tiên phát triển các hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, trong đó có nhiều kênh hỗ trợ vốn khởi nghiệp. Tuy nhiên, việc giải ngân vẫn còn khó khăn, đòi hỏi startup phải đi qua nhiều bước và ràng buộc. Đó là chưa nói tới số tiền giải ngân thường là rất nhỏ và chưa đủ sức để thúc đẩy startup.

Giám đốc Quỹ Đầu tư IDGX Capital, GS Khoa học Máy tính tại Đại học Massachusetts (Mỹ) David (Đức) Trần

Từ những điều này dẫn tới việc nhiều startup phải phụ thuộc vào vốn cá nhân hoặc vay mượn từ gia đình, bạn bè, làm giảm khả năng phát triển bền vững. Trong khi đó các Quỹ nước ngoài (Mỹ, Nhật, Hàn Quốc, Trung Quốc...) có những nguồn vốn dồi dào và sẵn sàng nhảy vào thị trường Việt Nam nhưng thủ tục hành chính FDI cho startup vẫn còn rườm rà và thiếu minh bạch. Quy định về đầu tư nước ngoài thường xuyên thay đổi, làm chậm quá trình gọi vốn và giảm niềm tin của các nhà đầu tư nước ngoài.

“Nghị quyết 57 - NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là một quyết định sáng suốt, đúng thời điểm, mạnh mẽ, đột phá và tôi nghĩ là sẽ giải quyết được rào cản lớn nêu trên. Thứ nhất, số tiền đầu tư từ các kênh vốn Nhà nước cho đột phá khoa học công nghệ đã tăng lên đáng kể. Điều này đặc biệt có ý nghĩa trong việc thúc đẩy các startup trẻ, nhất là trong giai đoạn đầu. Thứ hai, việc giải ngân sẽ dễ dàng hơn và sẽ không còn nhiều ràng buộc hành chính”, anh David Trần phân tích.

Ưu tiên công nghệ chiến lược và hướng đi sáng tạo

Nghị quyết 57 không chỉ tháo gỡ rào cản về tiếp cận nguồn vốn mà còn nhấn mạnh việc làm chủ một số công nghệ chiến lược như AI, Big Data, bán dẫn, năng lượng sạch…

Giám đốc Quỹ Đầu tư IDGX Capital, GS Khoa học Máy tính tại Đại học Massachusetts (Mỹ) David (Đức) Trần (bên phải) t trao giải cho Công ty startup trẻ Việt Nam trong cuộc thi Fintech Innovation 2024

Theo anh David Trần, mỗi quốc gia chỉ cần làm chủ một đến hai công nghệ chiến lược đã là rất xuất sắc. Việt Nam nên dành tài nguyên để ưu tiên tập trung vào những hoạt động đáp ứng hai tiêu chí: Cùng chung xuất phát điểm với các nước tiên tiến và có những tài nguyên, đặc biệt là con người, với khả năng thực thi tốt nhất.

Về AI: Mặc dù chúng ta đang đi sau trong cuộc đua AI về sự thông minh và chính xác, anh David Trần cho rằng Việt Nam nên ưu tiên hướng AI Scaling – giải pháp thiết kế năng lực tính toán để giảm chi phí. Anh David Trần giải thích: “Thuật toán AI rất thông minh nhưng đòi hỏi rất nhiều tài nguyên tính toán, đây là rào cản. Thực tế đây là rào cản lớn nhất của Việt Nam nếu chúng ta muốn một phiên bản AI nội địa.”

Anh cũng chỉ ra rằng việc phát triển một Data Center với nhiều máy tính Nvidia để phục vụ tính toán AI chỉ là một giải pháp tốn kém và thiếu tính sáng tạo. Thay vào đó, một hướng đi sáng tạo là xây dựng mạng lưới tính toán với nhiều máy tính thông thường, giá rẻ, phân tán ở nhiều nơi, do nhiều người, tổ chức đóng góp, mà vẫn thực thi được các nhiệm vụ tính toán AI. Việt Nam nên ưu tiên phát triển các giải pháp năng lực tính toán cho AI, thay vì chỉ tập trung làm cho AI thông minh hơn.

Trong lĩnh vực sáng tạo bán dẫn, Việt Nam đang ở vị trí rất xa. Nếu đi theo hướng này, chúng ta sẽ trở thành các công xưởng sản xuất. Từ góc độ Quỹ, anh David Trần cho rằng các quỹ sẽ ưu tiên các startup Việt Nam làm về R&D thiết kế bán dẫn.

Các bạn trẻ tham quan triển lãm về các sản phẩm khoa học, công nghệ

Về Blockchain, anh David Trần khẳng định công nghệ Blockchain nên là một ưu tiên quốc gia của Việt Nam. Anh cho rằng tiềm năng và ảnh hưởng của Blockchain là không thể phủ nhận và lĩnh vực này đạt được cả hai tiêu chí đã nêu. Việt Nam đang chung xuất phát điểm với thế giới và sở hữu đội ngũ công nghệ blockchain thuộc top dẫn đầu toàn cầu. Nếu Việt Nam làm chủ được công nghệ Blockchain, đặc biệt trong các giải pháp cung cấp hạ tầng số dữ liệu, hạ tầng số tài chính, hạ tầng số dịch vụ cho quốc gia, địa phương, các tổ chức nhà nước và doanh nghiệp, thì Việt Nam sẽ không hề thua kém Mỹ và Trung Quốc trong lĩnh vực này.

Tự tin hiện thực hóa giấc mơ đổi mới sáng tạo

Anh David Trần tin rằng Nghị quyết 57 sẽ tác động tích cực đến sự phát triển của hệ sinh thái startup nói chung và khởi nghiệp ở người trẻ nói riêng. Anh nhận định Nghị quyết đặt niềm tin rất lớn vào các cá nhân tạo sự đột phá, với tư duy rằng đầu tư cho đổi mới sáng tạo phải là một sự đầu tư mạo hiểm. Điều này giúp các nhà sáng lập startup tự tin tập trung thời gian và trí óc vào việc sáng tạo và vận hành kinh doanh.

Anh cũng chia sẻ kinh nghiệm từ Mỹ: “Cá nhân tôi đã sống ở Mỹ nhiều năm trong môi trường khoa học và thương mại công nghệ, tôi thấy được nhiều điểm tương đồng ở tư tưởng tư duy và chiến lược của Nghị quyết 57". Ở Mỹ, các Quỹ của quốc gia hỗ trợ và đầu tư vốn cho nghiên cứu và thương mại hóa đổi mới sáng tạo. Việc giải ngân rất nhanh chóng, ít thủ tục và không ràng buộc KPI, thể hiện tư duy đầu tư mạo hiểm, đặt niềm tin tuyệt đối vào các nhà sáng lập. Chỉ cần 10% trong số 100 nhà sáng lập thành công lớn (dù 90 người kia thất bại) thì giá trị thu về cho Quỹ, quốc gia và xã hội cũng đã là quá thành công.

Triển lãm trưng bày các sản phẩm khoa học công nghệ của sinh viên Thủ đô

“Nghị quyết 57 mở ra cánh cửa rộng lớn, chào đón và tăng thêm hy vọng cho các startup trẻ Việt Nam tự tin hiện thực hóa giấc mơ đổi mới sáng tạo và kinh doanh của mình”, anh David Trần chia sẻ.

Về cơ chế hợp tác giữa các quỹ đầu tư, doanh nghiệp lớn và cơ quan nhà nước để tối ưu hóa nguồn lực cho startup, anh David Trần đề xuất một hướng cụ thể và dễ thực hiện nhất: Lập ra một Quỹ kiểu "Y Combinator (YC)" – vườn ươm khởi nghiệp của Việt Nam.

Anh giải thích YC là một chương trình tăng tốc khởi nghiệp tại Thung lũng Silicon, Mỹ, cung cấp cho các startup giai đoạn đầu vốn đầu tư (thường là 500.000 USD), cố vấn và nguồn lực trong ba tháng, đổi lấy 7% cổ phần. Chương trình kết thúc bằng Ngày Demo, nơi các startup trình bày ý tưởng trước các nhà đầu tư. YC đã hỗ trợ hơn 5000 startup thành công như Airbnb, Dropbox, Stripe và Reddit, với tổng giá trị định giá vượt 600 tỷ USD.

Một chương trình YC của Việt Nam sẽ là sự hợp tác của các quỹ đầu tư, doanh nghiệp lớn và cơ quan Nhà nước. Nguồn vốn sẽ đến từ cả ba bên, nhưng mỗi bên sẽ có những thế mạnh hỗ trợ riêng. Anh David Trần cho biết, ý tưởng này được nghe chia sẻ từ anh Trần Quang Hưng, Ủy viên Hiệp hội Dữ liệu số Quốc gia và Chủ tịch Hub Network (mạng lưới sinh viên đổi mới sáng tạo). Anh David Trần ủng hộ ý tưởng này và tin rằng Việt Nam có thể thực hiện được.

(Còn nữa)

Nguyễn Dũng