Bài 84: Tạo đột phá bằng nông nghiệp công nghệ cao

>> Thanh niên với vấn đề hội nhập - Khát vọng vươn xa
Bài 83: Bản lĩnh, tỉnh táo khi ra… “biển lớn”

Thế hệ trẻ - trung tâm đổi mới sáng tạo

Sau hơn 30 năm đổi mới, nền nông nghiệp nước ta đã có những bước phát triển mạnh mẽ và đạt được những kết quả to lớn. Cụ thể, xuất khẩu cả nước đạt doanh thu hơn 30 tỷ USD/năm, cung cấp sinh kế cho hơn 10 triệu hộ nông dân, chiếm hơn 68% dân số, đóng góp khoảng 22% GDP cho nền kinh tế và đến 35% giá trị xuất khẩu. Qua đó, đời sống của nông dân ngày càng nâng cao và bộ mặt nông thôn từng bước thay đổi hiện đại.

Con số hơn 30 tỷ USD/năm là kỉ lục của ngành nông nghiệp nhưng thực tế vẫn còn nhiều băn khoăn cho người làm chính sách. Bởi vì, hàng nông sản Việt Nam phần lớn vẫn xuất khẩu dưới dạng thô. “Đáng lẽ Việt Nam phải thu được ngoại tệ nhiều hơn thế, nếu các sản phẩm được sơ chế, bảo quản theo đúng quy trình mà thị trường yêu cầu”, GS Võ Tòng Xuân, trường ĐH Đà Lạt chia sẻ.

Câu chuyện “giải cứu” trái thanh long, dưa hấu, hành tím… và gần dây là thịt lợn không còn mới mẻ nhưng ngành nông nghiệp Việt Nam vẫn chưa có chính sách cải thiện. Bỏ qua thực tế, nhiều doanh nghiệp vẫn “liều” đầu tư mạnh vào nông nghiệp để tạo thành chuỗi liên kết từ nhà vườn đến khâu tiêu thụ. Tuy nhiên, giao thương hàng hóa chủ yếu vẫn là mua đứt bán đoạn, ăn xổi ở thì, thông qua các thương lái… cuối cùng nông sản xuất khẩu quanh quẩn vẫn chỉ là hàng thô.

Phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nâng cao đời sống cho nông dân và xây dựng nông thôn mới mới là đích phát triển bền vững. Tuy nhiên, hội nhập sẽ tạo ra một thị trường rộng lớn, nông sản Việt Nam đứng trước không ít khó khăn do cạnh tranh thị phần. “Nếu cứ duy trì như hiện nay, sản phẩm nông nghiệp Việt Nam sẽ thua ngay trên sân nhà. Khi nông sản từ Thái Lan, Philippines tràn vào ồ ạt vào thị trường trong nước, dù giá đắt nhưng người tiêu dùng vẫn chấp nhận vì sản phẩm của họ tươi, ngon, trồng và chế biến đúng quy trình” - anh Nguyễn Thế Tài, một nông dân ở Thường Tín (Hà Nội) lo lắng.

Xác định phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao là xu hướng chủ đạo và tất yếu trong quá trình hội nhập, là giải pháp mạnh mẽ, hiệu quả trong cơ cấu lại nông nghiệp, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Quốc Doanh cho rằng: Phải lấy đoàn viên, thanh niên, doanh nghiệp làm trung tâm đổi mới sáng tạo; Xây dựng, triển khai các cơ chế, chính sách, ứng dụng khoa học công nghệ, nâng cao hiệu quả của hoạt động sản xuất kinh doanh và phát triển thương hiệu. Đồng thời, phát triển doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao thông qua thúc đẩy phát triển các cơ sở ươm tạo công nghệ, ươm tạo doanh nghiệp, khởi nghiệp sáng tạo. Chỉ có như vậy mới hình thành nông nghiệp tập trung, hàng nông sản mới ra thế giới được.

Tập trung cho 3 trục sản phẩm

Theo đánh giá của các nhà quản lý nông nghiệp, tốc độ tăng trưởng của nông nghiệp nước ta đang chậm lại và chậm hơn so với hầu hết các nước có cùng trình độ phát triển trong khu vực. Sự chênh lệch lớn xuất phát từ những nguyên nhân như: Sản xuất manh mún, quy mô nhỏ lẻ; việc ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất, chế biến nông, lâm, thủy sản chưa cao, do vậy cả năng suất lao động lẫn thu nhập đều thấp; sản xuất bấp bênh và giá trị gia tăng còn hạn chế; tác động của sự cạnh tranh gay gắt do hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng; vấn đề ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu và vệ sinh an toàn thực phẩm... Để khắc phục những hạn chế trên, theo các nhà khoa học, chúng ta phải tận dụng cơ hội đến từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Cuộc cách mạng này đã và đang được đặt lên vai thế hệ trẻ hôm nay. Vì thế, ngay từ bây giờ, thế hệ trẻ phải không ngừng học tập nghiêm túc, có chất lượng, thường xuyên rèn luyện, phát triển các kỹ năng để làm việc và xử lý các vấn đề đặt ra với hiệu quả cao nhất.

Bên cạnh sự nỗ lực của thế hệ trẻ, tất cả các Bộ, Ngành, các cấp, cộng đồng doanh nghiệp và cả xã hội phải trực tiếp vào cuộc. Trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã rất quan tâm chỉ đạo và ban hành nhiều cơ chế, chính sách đặc thù, để thu hút đầu tư vào sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Đặc biệt, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo huy động gói tín dụng thương mại 100 nghìn tỷ đồng, khuyến khích phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sạch, với lãi suất cho vay thấp hơn từ 0,5% đến 1,5% mỗi năm so với mức lãi suất cho vay thông thường cùng kỳ hạn.

Hiện, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang tập trung tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng ưu tiên tập trung ba trục sản phẩm, gồm: Nhóm sản phẩm chủ lực quốc gia (những sản phẩm chủ lực có kim ngạch xuất khẩu từ 1 tỷ USD trở lên và thịt lợn; rà soát điều chỉnh quy hoạch; xây dựng vùng sản xuất hàng hóa tập trung, quy mô lớn; tổ chức hợp tác, liên kết theo chuỗi giá trị và ứng dụng giống mới, quy trình sản xuất tiên tiến, ứng dụng công nghệ cao); nhóm sản phẩm chủ lực cấp tỉnh, thành phố (căn cứ lợi thế và điều kiện cụ thể, lựa chọn nhóm sản phẩm chủ lực của địa phương để quy hoạch và phát triển theo hướng như sản phẩm quốc gia nhưng quy mô cấp địa phương); nhóm sản phẩm vùng, miền (những đặc sản có quy mô nhỏ, được xây dựng và phát triển gắn với xây dựng nông thôn mới ở xã theo mô hình "Mỗi làng, xã một sản phẩm").

Để tạo được chuyển biến rõ nét trong thực tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho rằng, cần triển khai đồng bộ các giải pháp, trọng tâm là hoàn thiện cơ chế chính sách, tăng cường nghiên cứu chuyển giao, ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới, phát triển các hình thức tổ chức sản xuất, để tạo “đột phá” trong cơ cấu lại nông nghiệp.

Với sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là sự chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng Chính phủ, sự vào cuộc của các Bộ, Ngành trung ương và các địa phương, Thứ trưởng Lê Quốc Doanh tiếp tục khẳng định, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao là khâu then chốt tạo sự đột phá, góp phần thực hiện thành công Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới, phục vụ phát triển bền vững trong bối cảnh biến đổi khí hậu và hội nhập quốc tế.

(còn nữa)