Bài 85: Làng nghề truyền thống Bát Tràng trước cơ hội vươn xa

>> Thanh niên với vấn đề hội nhập - Khát vọng vươn xa
Bài 84: Tạo đột phá bằng nông nghiệp công nghệ cao

Cạnh tranh để giữ thương hiệu

Bát Tràng được nhiều người dân trong nước và du khách quốc tế biết đến là làng nghề gốm cổ truyền. Chính vì vậy, các hộ sản xuất kinh doanh (SXKD) gốm sứ tại Bát Tràng luôn ý thức việc phải bảo vệ thương hiệu trong thời kỳ hội nhập. Cùng với sự phát triển, gốm Bát Tràng đã trở thành thương hiệu nổi tiếng với nhiều sản phẩm độc đáo, riêng có như: men ngọc, hoa nâu, men rạn, hoa lam... Cũng chính từ những sản phẩm độc đáo này đã giúp Bát Tràng trở thành làng nghề đầu tiên trong số hơn 2.000 làng nghề ở Việt Nam được đăng ký thương hiệu.

Nhìn nhận về thị trường SXKD gốm sứ tại làng nghề Bát Tràng trong thời kỳ hội nhập, anh Vũ Tá Phong, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ gốm sứ Nhật Minh cho biết: "Hiện tại, ở Bát Tràng lượng sản phẩm gốm sứ sản xuất cung ứng nội địa chiếm khoảng 85% và xuất khẩu 15%. Thị trường xuất khẩu chủ yếu là Hàn Quốc, Nhật Bản, Đan Mạch, Hà Lan, Pháp, Đức, Tây Ban Nha… Khi nền kinh tế thị trường tạo ra xu hướng hội nhập, gốm Bát Tràng cũng là một trong những mặt hàng tham gia vào cuộc cạnh tranh mạnh mẽ với gốm sứ đến từ các nước khác, đặc biệt là gốm sứ Trung Quốc. Trong nước, gốm Bát Tràng tuy đã có mặt ở rất nhiều tỉnh thành song vẫn chưa thực sự chiếm lĩnh thị trường. Các loại hàng gốm sứ Trung Quốc phổ biến với giá rẻ, nhiều mẫu mã đã len lỏi vào từng phân khúc thị trường trong nước khiến gốm sứ trong nước bị cạnh tranh mạnh mẽ. Tuy nhiên, gốm sứ Trung Quốc không thể có độ bền cao về men hay chất gốm bằng hàng sản xuất tại Bát Tràng".

Để gìn giữ thương hiệu truyền thống và nâng cao năng lực cạnh tranh, các cơ sở SXKD gốm sứ tại Bát Tràng đã không ngừng sáng tạo mẫu mã, kiểu dáng, màu sắc phù hợp với xu hướng thị trường và nhu cầu tiêu dùng của khách hàng. Bên cạnh các sản phẩm truyền thống, tại chợ gốm cổ Bát Tràng còn bày bán rất nhiều đồ gốm gia dụng và gốm trang trí cao cấp như sản phẩm sơn mài trên gốm, tranh gốm, chuông gió, các hình con vật, đồ chơi bằng gốm… Các cơ sở SXKD gốm cũng nhận sản xuất theo đơn đặt hàng của khách hàng trong nước và quốc tế. Đặc biệt, các mặt hàng gốm tâm linh, phục cổ cũng được khách hàng quan tâm và đặt rất nhiều.

“Trước hết, sản phẩm cần đáp ứng được nhu cầu của người tiêu dùng, sau đó các nghệ nhân gốm cần nghiên cứu, sáng tạo, kết hợp giữa nghệ thuật đương đại với nghệ thuật truyền thống vào khâu sản xuất sản phẩm. Bên cạnh đó, những nghệ nhân, thợ gốm Bát Tràng cũng không ngừng học hỏi, áp dụng những tiến bộ trong khoa học kỹ thuật hiện nay vào khâu sản xuất, quảng bá, phát triển thương hiệu cho làng nghề. Nói một cách cụ thể hơn, gốm sứ Bát Tràng phải đặc biệt chú trọng tới khâu thiết kế mẫu mã sản phẩm giúp thị trường dễ dàng nhận diện sản phẩm của làng nghề. Đồng thời, thúc đẩy việc ứng dụng các thành tựu của công nghệ thông tin và truyền thông vào hỗ trợ cho khâu lưu thông sản phẩm. Làm được như vậy, thị trường gốm sứ Bát Tràng mới đủ sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế rộng mở hiện nay”, anh Vũ Tá Phong nhận định.

Phát huy giá trị truyền thống

Hiện tại, gốm sứ Bát Tràng đã có vị thế cao trên thị trường trong nước và quốc tế. Với xu thế hội nhập kinh tế quốc tế như hiện nay, gốm sứ Bát Tràng luôn phải cạnh tranh quyết liệt với các sản phẩm gốm sứ từ các nước khác. Chính vì vậy, các doanh nghiệp gốm sứ phải có những chuyển đổi mạnh mẽ để thích nghi và phát triển.

Theo đại diện cơ sở gốm “Nghệ nhân Bạch Long”, men gốm hiện nay có độ dày và trong, tạo độ sâu, bóng hơn men gốm của khoảng 20 năm trước. Để giữ gìn và phát triển thương hiệu, năm 2016 làng nghề Bát Tràng đã phối hợp với Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội, Hội gốm sứ Bát Tràng cùng các doanh nghiệp, chính quyền xã tuyển dụng, đào tạo con em trong xã học tập và nâng cao tay nghề. Ngoài việc học kinh nghiệm từ các nghệ nhân trong nước, làng nghề còn tổ chức các tour du lịch, tham quan học hỏi kinh nghiệm nghề gốm và phát triển thị trường tại các nước láng giềng như Đài Loan, Singapore…

Nghệ nhân Hà Văn Lâm, Đại diện Hiệp hội làng nghề truyền thống Bát Tràng cho biết: “Để làm ra một sản phẩm, công nhân phải trải qua quy trình tỉ mỉ, từ khâu luyện đất tạo dáng, trang trí hoa văn, tráng men, đến xếp vào lò nung… Nhờ bàn thay khéo léo và sáng tạo, nghệ nhân gốm Bát Tràng đã tạo ra ngày càng nhiều sản phẩm đa dạng mẫu mã, với các loại hình hoa văn, họa tiết dân gian đặc sắc như: mục đồng chăn trâu thổi sáo, phong cảnh đất nước, thi phú… Nhờ đó, gốm sứ Bát Tràng nói riêng cũng như gốm sứ Việt Nam nói chung đã trở thành một loại hình nghệ thuật đặc sắc, mang đậm nét tinh hoa dân tộc Việt”.

Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, các nghệ nhân cùng doanh nghiệp SXKD gốm sứ Bát Tràng vẫn còn nhiều trăn trở. Do đặc thù truyền thống lâu đời, nhà xưởng thường gắn với nhà ở nên hạn chế mở rộng sản xuất cũng như việc trưng bày, lưu trữ bảo quản các sản phẩm gốm sứ.

Để tiếp tục phát triển thương hiệu trong thời gian tới, ông Hà Văn Lâm cho biết Bát Tràng đã đưa ra lộ trình cụ thể. Trước tiên, làng nghề tập trung đào tạo lao động trẻ, tiếp nhận chuyển giao công nghệ nâng cao chất lượng sương đất, sương men, sau đó sẽ chuyển đổi từ lò hộp nung than sang lò ga nhằm giảm thời gian nung đốt, bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó, làng nghề gốm sứ Bát Tràng cũng tiếp tục nâng cao chất lượng sản phẩm, làm tốt khâu bao bì, giúp sản phẩm bắt mắt hơn để quảng bá sản phẩm một cách tốt nhất.

(còn nữa)