Báo chí - đòn bẩy phát triển công nghiệp văn hóa

Khơi nguồn sáng tạo văn hóa

Theo TS Nguyễn Anh Vũ - Tổng Biên tập báo Văn hóa, báo chí và truyền thông đại chúng giữ vai trò then chốt trong việc khơi nguồn sáng tạo văn hóa và lan tỏa khát vọng phát triển quốc gia. Thông qua truyền tải, tạo nên những làn sóngthông tin về các sự kiện văn hóa, nghệ thuật, giải trí đến công chúng, báo chí nâng cao nhận thức và tạo sự quan tâm đối với các hoạt động văn hóa.

Không chỉ quảng bá sản phẩm văn hóa, báo chí còn định hướng, giúp công chúng hiểu biết sâu sắc hơn về nền văn hóa dân tộc. Qua đó, truyền thông hình thành một cộng đồng văn hóa đa dạng, phong phú, nơi những ý tưởng sáng tạo mới được nuôi dưỡng và lan tỏa.

Báo chí thành cầu nối đồng thời cũng là động lực để các hoạt động phát triển công nghiệp văn hóa được lan tỏa

Báo chí truyền thông trở thành cầu nối gắn kết quá khứ với hiện tại, trong nước với quốc tế, truyền cảm hứng để toàn xã hội cùng chung tay xây dựng nền công nghiệp văn hóa sáng tạo, giàu bản sắc.

Báo chí được coi là mặt trận văn hóa - tư tưởng xung kích, đóng góp trực tiếp vào việc xây dựng môi trường thuận lợi cho công nghiệp văn hóa phát triển. Trước hết, báo chí là kênh thông tin thiết yếu đưa các giá trị văn hóa đến với đông đảo quần chúng.

Bên cạnh việc truyền bá tri thức và giá trị văn hóa, báo chí còn tạo diễn đàn thảo luận về các vấn đề văn hóa đương đại. Những tranh luận, phản biện trên mặt báo về bảo tồn di sản, phát triển điện ảnh, âm nhạc hay gìn giữ bản sắc trong hội nhập... giúp định hình dư luận xã hội theo hướng tích cực, cầu thị.

Tiếng nói từ báo chí góp phần thúc đẩy nhà quản lý lắng nghe ý kiến đa chiều, hoàn thiện chính sách văn hóa phù hợp thực tiễn.

Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội 2024 tạo thành sự kiện hấp dẫn một phần nhờ báo chí truyền thông lan tỏa mạnh mẽ

Đặc biệt, báo chí truyền thông góp phần khơi nguồn sáng tạo bằng cách tôn vinh các tài năng và ý tưởng mới. Việc thường xuyên đăng tải chân dung nghệ sĩ sáng tạo, nhà thiết kế khởi nghiệp, phim độc lập giành giải thưởng hay các sản phẩm âm nhạc đặc sắc... tạo động lực to lớn cho cộng đồng sáng tạo trẻ noi theo.

Những câu chuyện thành công được lan tỏa trên truyền hình và mạng xã hội nuôi dưỡng niềm tin rằng người Việt Nam có thể sáng tạo những sản phẩm văn hóa độc đáo, vươn ra thế giới. Đây chính là tiền đề để hình thành hệ sinh thái sáng tạo, nơi báo chí giữ vai trò kết nối các hạt nhân sáng tạo và thôi thúc những thử nghiệm, đổi mới trong nghệ thuật.

Nhà báo Nguyễn Anh Vũ lấy ví dụ: Với sự hỗ trợ của báo chí và truyền thông, 2 concert đình đám trong năm 2024 là “Anh trai say hi”, “Anh trai vượt ngàn chông gai” đã thu hút sự chú ý rộng rãi, góp phần định vị Việt Nam như một điểm đến âm nhạc tiềm năng trên bản đồ khu vực và thế giới.

"Anh trai vượt ngàn chông gai" góp phần định vị Việt Nam như một điểm đến âm nhạc tiềm năng trên bản đồ khu vực và thế giới

Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2024 vừa qua đã trở thành một sự kiện văn hóa nổi bật nhờ sự hỗ trợ đắc lực của báo chí và truyền thông. Với hơn 100 hoạt động sáng tạo thuộc 12 lĩnh vực công nghiệp văn hóa, lễ hội đã thu hút gần 300.000 lượt khách tham quan, góp phần lan tỏa tinh thần sáng tạo và đổi mới trong cộng đồng.

Các đợt truyền thông rầm rộ về những thành phố của Việt Nam tham gia Mạng lưới các thành phố sáng tạo toàn cầu của UNESCO cũng tạo hiệu ứng mạnh mẽ, thu hút hàng triệu lượt du khách mỗi năm đến với Hà Nội, Đà Lạt, Hội An để khám phá và trải nghiệm.

Tạo đà cho một nền công nghiệp văn hóa mang đặc trưng Việt Nam

Theo Nhà báo Nguyễn Bá: Trong dòng chảy mạnh mẽ của đổi mới sáng tạo và kinh tế tri thức, báo chí và công nghiệp văn hóa không còn đơn thuần là hai hệ sinh thái riêng biệt.

Đây là hai thành tố quan trọng của kinh tế sáng tạo và nếu được khai thác đúng cách, có thể hỗ trợ lẫn nhau một cách bền vững, tạo đà cho một nền công nghiệp văn hóa mang đặc trưng Việt Nam trong thời đại mới.

Báo chí góp phần giúp MV "Bắc Bling" của Hòa Minzy đạt số view kỉ lục

Tổng Biên tập báo VietNamNet nhận định với khả năng định hướng dư luận và lan tỏa thông tin, báo chí chính là cầu nối trung gian đưa sản phẩm văn hóa đến với công chúng. Vai trò này đã trở nên quan trọng hơn trong kỷ nguyên số, khi sự bão hòa thông tin đòi hỏi các sản phẩm văn hóa phải được truyền thông đầy đủ, hợp xu hướng, đúng ngữ cảnh.

Trong khi đó, công nghiệp văn hóa là kho chất liệu cho báo chí. Các chủ đề như điện ảnh, âm nhạc, văn học, thời trang, gameshow, sáng tác đương đại đều là những"mỏ vàng" nội dung giúp báo chí tăng tương tác và đổi mới tự nhiên.

Trong bối cảnh thông tin đầy rẫy và độc giả phân tán, báo chí rất cần hình thái linh hoạt những chặt chẽ của văn hóa để gắn kết với cộng đồng. Từ việc khai thác các cuộc thi âm nhạc, xu hướng thiết kế mới, cho đến các câu chuyện về di sản và bản sắc địa phương - tất cả đều tạo nên nguồn nguyên liệu quý báu cho báo chí phát triển đa nền tảng.

Các người mẫu trình diễn BST lấy cảm hứng từ dân ca quan họ Bắc Ninh và tín ngưỡng thờ Mẫu của NTK Cao Minh Tiến

Theo UNESCO, báo chí và công nghiệp văn hóa đều được xếp vào nhóm ngành công nghiệp sáng tạo, tức là những ngành tạo ra giá trị gia tăng thông qua sáng tạo trí tuệ, đổi mới nội dung và công nghệ.

Nền kinh tế này không chỉ dựa trên khai thác tài nguyên thiên nhiên hay lao động giá rẻ, mà lấy sáng tạo làm yếu tố trung tâm để thúc đẩy tăng trưởng. Đây chính là nền tảng cho hợp tác chiến lược giữa hai lĩnh vực, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang định hướng phát triển công nghiệp văn hóa thành ngành kinh tế mũi nhọn theo Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030.

Trong các các ví dụ về sự cộng sinh thành công giữa báo chí và công nghiệp văn hóa, nhà báo Nguyễn Bá đặc biệt nhắc đến trường hợp bộ phim "Địa đạo - Mặt trời trong bóng tối" của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên.

"Địa đạo - Mặt trời trong bóng tối" là ví dụ rõ nét về sự cộng sinh của báo chí và công nghiệp văn hóa

Ông phân tích: Ngay từ giai đoạn sản xuất, các tờ báo, trang tin tức đã liên tục đưa tin về dự án phim "Địa đạo". Những thông tin về đạo diễn Bùi Thạc Chuyên, đề tài lịch sử hấp dẫn, quá trình quay dựng công phu, dàn diễn viên thực lực (Thái Hòa, Quang Tuấn...) đã khơi gợi sự tò mò vàmong đợi từ khán giả.

Tiếp đó, báo chí đã tích cực đưa tin về các buổi họp báo, ra mắt trailer, poster và các sự kiện quảng bá khác của phim, giúp lan tỏa thông tin đến đông đảo công chúng.

Với các bài phản ánh và đánh giá sau khi công chiếu, các nhà phê bình điện ảnh trên báo chí đã đưa ra những phân tích, đánh giá chuyên sâu về nội dung, đạo diễn, diễn xuất, quay phim, âm nhạc và các yếu tố nghệ thuật khác của "Địa đạo". Những đánh giá này có vai trò quan trọng trong việc định hướng dư luận và giúp khán giả có cái nhìn khách quan về bộ phim.

Với đề tài chiến tranh và lịch sử, báo chí đã khai thác sâu hơn về bối cảnh lịch sử, ý nghĩa nhân văn và giá trị văn hóa mà bộ phim mang lại. Điều này giúp khán giả không chỉ xem phim giải trí mà còn có thêm kiến thức và sự suy ngẫm về quá khứ.

Thông qua việc truyền tải câu chuyện lịch sử một cách chân thực và xúc động, báo chí đã giúp bộ phim "Địa đạo" lan tỏa những giá trị lịch sử và văn hóa đến đông đảo khán giả, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Từ đó, nhà báo Nguyễn Bá chỉ ra thành công của "Địa đạo" với sự đồng hành mạnh mẽ của báo chí có thể tạo động lực và kinh nghiệm quý báu cho các nhà làm phim Việt Nam trong việc khai thác các đề tài lịch sử trong tương lai.

Như vậy, báo chí đã đóng một vai trò không thể thiếu trong việc tạo nên thành công của bộ phim "Địa đạo - Mặt trời trong bóng tối".

Từ giai đoạn chuẩn bị, quảng bá cho đến khi công chiếu và sau này, báo chí đã là cầu nối quan trọng giữa nhà làm phim và khán giả, góp phần lan tỏa giá trị nghệ thuật, lịch sử và văn hóa của bộ phim đến với công chúng. Đây là một ví dụ điển hình về sự hợp tác hiệu quả giữa báo chí và công nghiệp điện ảnh, một lĩnh vực quan trọng của công nghiệp văn hóa.