Buồn nôn, tiêu chảy, suy gan thận sau khi ăn nấm "lạ"

Liên tiếp các ca ngộ độc do ăn các loại nấm "lạ"

Trường hợp đầu tiên là bệnh nhân nam (37 tuổi, ở Lâm Bình, Tuyên Quang). Trước khi vào BV Bạch Mai khoảng 10 ngày, bệnh nhân cùng 3 người khác đi phát cây ở trong rừng, thấy nấm nên hái nấm về nấu canh ăn.

Sau khoảng 8 - 9 giờ đồng hồ (8h tối đến khoảng 4 - 5h sáng hôm sau) bệnh nhân cùng 2 người khác xuất hiện triệu chứng đau bụng, hoa mắt chóng mặt, buồn nôn và nôn, đi ngoài phân lỏng nhiều lần.

Hình ảnh nấm bệnh nhân hái về ăn. Ảnh: BNCC.

Ba người này được người nhà đưa đến bệnh viện địa phương điều trị. Hai trường hợp khác đã khỏi và được xuất viện, riêng bệnh nhân thì xuất hiện tình trạng vàng da, vàng mắt, mệt nhiều nên được chuyển đến Trung tâm chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) để tiếp tục điều trị.

Tại Bệnh viện Bạch Mai, bệnh nhân tỉnh, nói nhảm, da và củng mạc mắt vàng, niêm mạc kém hồng. Bệnh nhân vẫn có các triệu chứng chóng mặt, buồn nôn, đau bụng âm ỉ vùng thượng vị.

Khai thác tiền sử bệnh, bệnh nhân này thường có thói quen hái các loại nấm về ăn khi đi phát cây rừng nhưng chưa bao giờ gặp phải tình trạng tương tự. Chỉ riêng lần này, sau khi ăn loại nấm lạ (hình dáng giống chiếc ô, cao khoảng 15 - 20 cm, chân nấm to bằng ngón tay, màu trắng), thì xuất hiện các triệu chứng ngộ độc như trên.

Bệnh nhân cho biết, hiện anh vẫn ăn uống kém, chán ăn, chỉ trong khoảng 10 ngày đã sút tầm 4 - 5kg.

Bệnh nhân thứ hai là nữ (57 tuổi, Ngân Sơn, Bắc Kạn), ngày 11/3, vào rừng hái được một nắm nấm màu trắng, sau đó mang về nấu canh ăn một mình. Sau khi ăn khoảng 13 giờ đồng hồ (từ 8h tối hôm trước đến 9h sáng hôm sau) bệnh nhân xuất hiện tình trạng nôn kèm đau bụng, đại tiện phân lỏng nhiều lần.

Bệnh nhân được người nhà đưa vào bệnh viện địa phương để điều trị. Tại đây, bệnh nhân được chẩn đoán: Ngộ độc nấm, chỉ định truyền dịch sau đó chuyển đến Bệnh viện Bạch Mai.

Tại Bệnh viện Bạch Mai bệnh nhân tỉnh, vẫn có các triệu chứng buồn nôn, đau bụng quanh rốn, đại tiện phân lỏng 8 - 10 lần. Xét nghiệm cũng cho thấy bệnh nhân bị viêm gan rất nặng, suy gan cấp. Bệnh nhân được điều trị cấp cứu bằng thuốc giải độc và thay huyết tương.

Theo lời nữ bệnh nhân, loại nấm bệnh nhân tự hái có màu trắng, hình dáng giống chiếc ô, dài như ngón tay, đầu nấm hơi tròn. Bệnh nhân cũng có thói quen thường xuyên hái các loại nấm trên rừng về ăn nhưng chưa lần nào gặp phải tình trạng tương tự.

Kết quả kiểm tra, xét nghiệm máu của hai bệnh nhân nêu trên cho thấy nhiều chỉ số bất thường. Hiện các bệnh nhân có tình trạng bị suy gan, suy thận, phải lọc máu hỗ trợ gan và dùng các thuốc giải độc.

Trước đó, ngày 6/3/2025, Trung tâm Chống độc cũng tiếp nhận hai vợ chồng ở Thanh Hóa bị ngộ độc do ăn nấm tự hái trên rừng. Tuy nhiên, hai bệnh nhân này đã không thể qua khỏi do suy đa tạng nặng.

Khó nhận dạng các loại nấm có độc

Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai), các loại nấm tự nhiên đều khó nhận dạng bằng mắt thường là có độc hay không, trừ mộc nhĩ.

Trong tự nhiên có hàng nghìn loại nấm, số nấm độc không quá nhiều nhưng rất dễ nhầm lẫn. Đặc biệt, một số nấm trông rất đẹp mắt nhưng lại chứa chất độc như amatoxin khiến rất nhiều bệnh nhân tử vong khi ăn phải những loại nấm này.

Bác sĩ thăm khám cho nam bệnh nhân bị ngộ độc nấm. Ảnh: BVCC

Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, nguyên nhân tất cả các trường hợp ngộ độc nấm là do người dân đi hái các nấm mọc hoang dại và hái phải nấm độc về ăn. Mỗi một loại nấm độc khi ăn phải có những dấu hiệu riêng. Các loại nấm độc hiện nay xếp làm 2 nhóm, nhóm các nấm gây ngộ độc sớm và nhóm các nấm gây độc muộn.

Nhóm các nấm gây ngộ độc sớm thì các biểu hiện ngộ độc xuất hiện sớm trong vòng 6 giờ sau khi ăn. Hình thức nấm ít bắt mắt hoặc có màu sắc rực rỡ. Khi ăn phải những loại nấm này bệnh nhân sẽ có triệu chứng nôn, đau bụng, ỉa chảy, hay các triệu chứng thần kinh, tâm thần, có thể có triệu chứng tim mạch.

Với nhóm các nấm gây ngộ độc sớm, nếu người dân tới cơ sở y tế cấp cứu kịp thời thì hầu hết sẽ không tử vong.

Với nhóm nấm gây ngộ độc muộn, thường có màu trắng, trông rất ngon. Đây là các nấm độc tán trắng (Amanita verna) hoặc nấm độc trắng hình nón (Amanita virosa). Biểu hiện ngộ độc xuất hiện sau ăn quá 6 giờ, với biểu hiện qua 3 giai đoạn.

Giai đoạn 1: Bệnh nhân đau bụng, nôn, tiêu chảy rất nhiều xuất hiện muộn, kéo dài khoảng 1 ngày; Giai đoạn 2: Bệnh nhân đau bụng, nôn, tiêu chảy đỡ, có thể hết trong 1 ngày; Giai đoạn 3: Viêm gan, suy gan, suy thận, tổn thương/suy đa cơ quan và tử vong.

Tính nguy hiểm của các nấm gây ngộ độc muộn là xuất hiện muộn nên khi phát hiện ra thì chất độc đã hấp thu hết vào cơ thể. Lúc này biểu hiện ngộ độc với gan rất nặng, ồ ạt, thậm chí gây ảnh hưởng nặng đến nhiều cơ quan khác. Tỷ lệ tử vong rất cao, tới 50%, kể cả khi áp dụng các biện pháp cấp cứu, hồi sức, giải độc tích cực.

Nguy hiểm hơn, ở giai đoạn 2 của bệnh với biểu hiện yên tĩnh, nhưng thực tế gan đang bị tổn thương âm thầm. Nếu bệnh nhân không được điều trị tại các cơ sở khám chữa bệnh uy tín, bác sĩ có thể cho bệnh nhân ra viện sớm, sau đó bệnh nhân lại phải quay lại bệnh viện với tình trạng nặng hơn.

"Thời điểm mùa xuân là thời gian ở miền Bắc, miền Trung mưa ẩm trở lại, các loài nấm mọc lên, trong đó có nhiều nấm độc. Người dân tuyệt đối không hái các nấm mọc hoang dại về ăn", TS.BS Nguyễn Trung Nguyên khuyến cáo.