Đề xuất cải tạo sông Tô Lịch thành công viên lịch sử - văn hóa - tâm linh: Còn nhiều băn khoăn

Đề xuất cải tạo sông Tô Lịch của Công ty JVE

Mới đây, Công ty Cổ phần Tập đoàn Môi trường Nhật Việt (JVE) đã gửi tới Thành ủy, UBND thành phố Hà Nội đề xuất giải pháp tổng thể, cải tạo sông Tô Lịch trở thành “Công viên lịch sử - văn hóa - tâm linh” bằng nguồn vốn từ phía Nhật Bản.

JVE cho rằng, theo các chuyên gia Nhật Bản, việc xây cống bao thu gom nước thải dọc sông mặc dù có ý nghĩa lớn trong việc thu gom nước thải không cho chảy vào sông Tô Lịch, giải quyết được vấn đề không làm gia tăng trạng thái ô nhiễm nhưng mới chỉ giải quyết được phần ô nhiễm nước thải ở bên ngoài, còn phần bên trong lòng sông thì chưa xử lý được. Đơn vị này cho rằng, có 3 vấn đề chưa được xử lý.

Thứ nhất, mùi hôi thối do tầng bùn đáy vẫn chưa được xử lý triệt để. Thứ hai, tầng bùn đáy tích tụ trong lòng sông dù nạo vét cơ học cũng chưa xử lý được tận gốc vấn đề và vẫn có nguy cơ bị tái ô nhiễm. Thứ ba, nước trong lòng sông đã và đang bị ô nhiễm thì chưa xử lý được tận gốc.

Mô hình “Công viên lịch sử - văn hóa - tâm linh” do Công ty JVE đưa ra (Ảnh: JVE)

Ngoài ra, JVE cũng dẫn ý kiến chuyên gia Nhật Bản lo ngại về việc bổ cập cấp nước cho sông Tô Lịch sau khi đã thu gom hết nước thải. Theo đơn vị này, khi đó, nước trong sông Tô Lịch sẽ không được lưu thông, tù túng, từ đó phát sinh ô nhiễm và biến thành một "hồ tù" nếu không có giải pháp như áp dụng công nghệ sục khí nano Nhật Bản để phân hủy tận gốc toàn bộ chất hữu cơ ô nhiễm, bùn hữu cơ ở đáy sông. Như thế, khó xử lý được tận gốc triệt để hết được ô nhiễm trong lòng sông.

Theo phương án của JVE, sông Tô Lịch sẽ kè thẳng đứng và kè đáy (mở rộng mặt cắt lòng sông, bỏ mái cỏ hiện nay). Dọc hai bên sông là hàng cây, đường đi dạo với không khí trong lành. Sông Tô Lịch sẽ được "hồi sinh" với nước trong ngần, cá bơi lội tung tăng, hai bên bờ là những thảm thực vật, những hàng cây đầy hoa lá hương thơm ngào ngạt.

Trên sông là dịch vụ thuyền rồng du lịch chở khách thăm quan, chiêm ngưỡng vẻ đẹp đầy sắc màu. Suốt dọc hai bên sông luôn là những nơi sạch nhất, đẹp nhất, nghỉ ngơi, vui chơi giải trí của mọi người dân Hà Nội và khách du lịch trong và ngoài nước. Dọc theo bờ sông dài 15km, công sẽ tái hiện chiều dài lịch sử Việt Nam…

Còn nhiều băn khoăn

Nhiều chuyên gia cho rằng, đề xuất cải tạo sông Tô Lịch thành công viên lịch sử - văn hóa - tâm linh của Công ty Cổ phần tập đoàn Môi trường Nhật Việt (JVE) cần được nghiên cứu kỹ lưỡng hơn nữa.

Ông Phạm Văn Khánh, nguyên Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội đánh giá, muốn hồi sinh sông Tô Lịch, việc cần làm là thu gom nước thải, xử lý ô nhiễm lòng sông và làm cho sông chảy. Ông Khánh cho rằng, không nên kè đáy dòng sông, vì như thế sông sẽ giống như một mương thoát nước.

“Lòng sông nên để nguyên, không nên kè đáy. Kè hai bên bờ cũng phải là kè hở. Như thế mới thuận lợi cho việc xử lý ô nhiễm”, ông Khánh nói.

Trong khi đó, một chuyên gia lĩnh vực thoát nước ở Hà Nội cũng đồng ý với quan điểm cho rằng, không được kè đáy sông, bởi nếu thế sẽ làm dòng chảy nhanh hơn, sông sẽ giống như một cống, mương thoát nước; Ngăn cản việc hình thành nước ngầm, gây nguy cơ lún, sụt trong tương lai… Chuyên gia này cho biết thêm: “Mục tiêu lớn nhất là phục vụ thoát nước Hà Nội, cải thiện môi trường, xử lý ô nhiễm. Sau đó mới tính tới việc phục vụ các việc khác như du lịch, giao thông… Do đó, dự án hồi sinh sông Tô Lịch phải đặt trong mối liên hệ giữa sông Tô Lịch và các dòng sông khác ở Hà Nội nằm trong dự án thoát nước thành phố.

PGS. TS Đào Trọng Tứ, Trưởng ban điều hành Mạng lưới sông ngòi Việt Nam (Trung tâm Phát triển bền vững tài nguyên nước và thích nghi biến đổi khí hậu) thì cho rằng, giải pháp làm sạch sông hiện nay không có một công nghệ nào có thể làm sạch được một cách tức thời, ngay trong một vài tháng sau khi triển khai. Làm sạch sông vẫn phải thực hiện theo các bước cơ bản, đó là thu gom nước thải, xử lý rồi tìm nguồn nước bổ cập cho sông để tạo ra dòng chảy. Có thế, sông mới từ từ sống lại được.

“Với sông Tô Lịch, nếu bây giờ làm thì chúng ta có nhiều thuận lợi hơn. Hiện tuyến sông đã có mặt bằng sạch, người dân cũng đang khát khao nhìn thấy một dòng sông trong lành, xanh mát. Hơn nữa, cũng có những doanh nghiệp họ muốn kết hợp để làm. Nếu vậy thì phải tính toán các giải pháp làm sao để lợi ích đảm bảo hài hòa. Đừng có sợ doanh nghiệp nhảy vào”, TS Tứ chia sẻ thêm.

Thời gian vừa qua, những thông tin về các dự án làm sạch sông Tô Lịch của Hà Nội được rất nhiều người dân chú ý.

Người Hà Nội vẫn luôn mong mỏi sớm được chứng kiến dòng Tô Lịch được "hồi sinh", không phải chịu đựng tình trạng ô nhiễm trầm trọng của dòng sông này. Tuy nhiên, rõ ràng, từ những gì đã diễn ra, các đề án “hồi sinh” sông Tô Lịch cần phải được bàn bạc kỹ, có ý kiến tham gia của các chuyên gia, nhà khoa học, vì ngoài ảnh hưởng lớn đến việc thoát nước của Hà Nội, sông còn mang yếu tố văn hóa, lịch sử thành phố nghìn năm văn hiến.

Ánh Dương