Đổi mới hoạt động giám sát để phát huy hiệu quả mô hình chính quyền đô thị

Mở rộng về thành phần và phạm vi giám sát

Nhiệm kỳ 2021-2026, thành phố Hà Nội thực hiện Nghị quyết số 97/2019/QH14 của Quốc hội về thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị. Đồng thời, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 160/2021/QH14 về thí điểm bố trí chức danh đại biểu hoạt động chuyên trách của HĐND TP Hà Nội. Việc thực hiện các nội dung này đã tạo điều kiện thuận lợi trong hoạt động nhưng cũng đòi hỏi HĐND TP cần tiếp tục đổi mới, nâng cao hoạt động giám sát khi không còn rổ chức HĐND cấp phường.

HĐND TP đã tăng cường giám sát trực tiếp, theo từng nhóm đối tượng với thành phần tham gia giám sát được mở rộng (Ảnh minh họa)

Xác định rõ yêu cầu đó, ngay từ đầu nhiệm kỳ 2021-2026, Đảng đoàn, Thường trực HĐND TP Hà Nội đã tham mưu Ban Thường vụ Thành ủy ban hành Đề án “Nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của HĐND các cấp thành phố Hà Nội giai đoạn 2021-2026 gắn với thực hiện thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị và củng cố chính quyền nông thôn tại thành phố Hà Nội”.

Nội dung Đề án bao gồm các chỉ tiêu cụ thể và các giải pháp nhằm đổi mới và nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND các cấp thành phố Hà Nội, trong đó rất chú trọng việc phát huy vai trò của đội ngũ đại biểu chuyên trách HĐND TP và tăng cường hoạt động giám sát của HĐND tại các địa phương không tổ chức HĐND phường.

Thường trực HĐND, các Ban HĐND, các Tổ đại biểu HĐND và đại biểu HĐND xây dựng kế hoạch giám sát ngay từ đầu năm, xác định rõ nội dung giám sát chuyên đề, nội dung chất vấn, nội dung giải trình, thời gian thực hiện, đối tượng giám sát; Lựa chọn đúng và trúng các nội dung là những vấn đề dân sinh bức xúc hoặc những tồn tại, hạn chế trong các lĩnh vực quản lý Nhà nước được đông đảo dư luận cử tri Nhân dân quan tâm...

Hình thức giám sát được thực hiện theo hướng linh hoạt và đa dạng, phù hợp với tình hình phòng chống dịch: Tăng cường giám sát chuyên đề, kết hợp giám sát trực tiếp và qua báo cáo, giám sát thường kỳ và đột xuất, tổ chức giám sát theo từng nhóm đối tượng.

Để tăng hiệu quả các cuộc giám sát, thành phần mời dự được mở rộng, gồm đại diện cơ quan cấp trên, các cơ quan chuyên môn, các chuyên gia, nhà khoa học.

Đặc biệt, trong điều kiện Hà Nội thực hiện Nghị quyết số 97 của Quốc hội, Thường trực HĐND tiếp tục chỉ đạo thực hiện nhiều đổi mới nhằm nâng cao chất lượng và mở rộng hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực HĐND, các Ban HĐND, các Tổ đại biểu HĐND TP xuống tới cơ sở, nhất là ở các địa bàn không tổ chức HĐND phường.

Cụ thể: Đẩy mạnh phối hợp hoạt động giám sát giữa Đoàn ĐBQH Hà Nội và Thường trực HĐND TP, giữa các Ban HĐND, giữa Tổ đại biểu và Thường trực HĐND quận, thị xã đối với các lĩnh vực có cùng đối tượng giám sát; Đẩy mạnh việc tổ chức giám sát tới tận thôn, tổ dân phố, trực tiếp tới từng công trình, dự án cụ thể; Kết luận của nhiều cuộc giám sát, khảo sát được sử dụng làm căn cứ để Thường trực HĐND tổ chức chất vấn, giải trình, làm rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân. Từ đó yêu cầu các cơ quan, chính quyền phải xác định những giải pháp, lộ trình khắc phục, xử lý tồn tại, hạn chế, vướng mắc.

Trong năm 2021, HĐND TP đã tổ chức 3 đoàn giám sát chuyên đề; Thường trực HĐND đã tổ chức 3 đoàn giám sát; Các Ban HĐND TP đã triển khai 12 cuộc giám sát, khảo sát các lĩnh vực được phụ trách.

Đặc biệt ngay sau khi Nghị quyết về chính sách hỗ trợ các đối tượng bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh COVID-19 được ban hành, các Tổ đại biểu HĐND TP phối hợp, tập trung giám sát ngay việc thực hiện Nghị quyết để đảm bảo Nghị quyết được áp dụng kịp thời, tích cực và hiệu quả. Thường trực HĐND đã giám sát công tác giải quyết khiếu nại tố cáo, tiếp công dân trên địa bàn để nâng cao hiệu quả trả lời khiếu nại tố cáo, chỉ ra những bất cập, tồn tại và các ý kiến trả lời cử tri chưa rõ địa chỉ, chưa đúng nội dung và khắc phục tình trạng trả lời không rõ trách nhiệm.

Phát huy vai trò của đại biểu chuyên trách

Đáng lưu ý, trong kết quả hoạt động giám sát của HĐND TP Hà Nội có dấu ấn và vai trò của đội ngũ đại biểu chuyên trách.

Theo Phó Chủ tịch Thường trực HĐND TP Phùng Thị Hồng Hà, nhiệm kỳ 2021-2026, thực hiện Nghị quyết 160 của Quốc hội, đội ngũ 19 đại biểu chuyên trách HĐND TP đảm bảo về số lượng và chất lượng là điều kiện thuận lợi cho việc triển khai các hoạt động nói chung và hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực HĐND, các ban của HĐND TP.

Là thành phần nòng cốt trong các cuộc giám sát, làm việc tại cơ sở, trước và trong các cuộc giám sát, các đại biểu chuyên trách đều nghiên cứu, tìm hiểu kỹ nội dung giám sát, thu thập các thông tin cần thiết. Vì vậy, các nhận định, đánh giá, các câu hỏi giám sát của đại biểu chuyên trách đều cụ thể, khách quan, chỉ rõ được những hạn chế, tồn tại trong việc thực hiện nhiệm vụ của đối tượng giám sát, từ đó góp phần tháo gỡ khó khăn cho đơn vị.

Tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn, các đại biểu chuyên trách đã thể hiện rõ năng lực, trách nhiệm, bản lĩnh của người đại biểu Nhân dân; Đặt câu hỏi ngắn gọn, cụ thể và tranh luận đến cùng vấn đề. 2/3 số câu hỏi chất vấn, tái chất vấn trên nghị trường đến từ các đại biểu chuyên trách. Bên cạnh đó, để giúp đại biểu có thêm cái nhìn khách quan từ cơ sở, Thường trực HĐND TP phân công các đại biểu chuyên trách theo dõi, tham dự các kỳ họp, các phiên giải trình của HĐND quận, huyện, thị xã; Tham dự đầy đủ các cuộc tiếp xúc cử tri và tiếp công dân theo lịch.

“Các đại biểu chuyên trách có vai trò rất lớn và đóng góp quan trọng trong việc nâng cao chất lượng, hiệu quả giám sát của HĐND thành phố Hà Nội. Số lượng đại biểu chuyên trách được bố trí như hiện nay, cùng với việc phân công, bố trí từng đại biểu chuyên trách theo dõi từng nhóm nội dung với từng lĩnh vực cụ thể đã giúp hoạt động giám sát bảo đảm sâu, rộng, cụ thể, chuyên nghiệp hơn, theo đến tận cùng vấn đề” - Phó Chủ tịch Thường trực HĐND TP Phùng Thị Hồng Hà nhấn mạnh và cho biết, nhiệm kỳ 2021-2026, HĐND TP Hà Nội tiếp tục đề xuất Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội quan tâm, chỉ đạo để bố trí tối đa số lượng đại biểu chuyên trách HĐND quận, huyện, thị xã theo quy định của Luật.

Cũng theo Phó Chủ tịch Thường trực HĐND TP, để hoạt động giám sát của HĐND thực sự phát huy hiệu quả hơn nữa, thể hiện được tính đặc thù của mô hình chính quyền đô thị, Thường trực HĐND TP Hà Nội đã kiến nghị Quốc hội ban hành các quy định, hướng dẫn cụ thể về cơ chế giám sát, cũng như quy định rõ các hình thức giám sát của HĐND TP, HĐND quận, thị xã với UBND phường khi thực hiện mô hình chính quyền đô thị; Đồng thời ban hành các quy định về chế tài sau giám sát, quy định về trách nhiệm của người đứng đầu đơn vị được giám sát trong việc thực hiện các kết luận giám sát của HĐND TP, quận, huyện, thị xã...Tránh trường hợp chủ quan, lơ là trong hoạt động khi không có HĐND phường giám sát.