Dự thảo Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi) còn nhiều điểm cần hoàn thiện

Bộ trưởng Bộ Công an, Thượng tướng Tô Lâm trình bày Tờ trình về dự án Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi)

Thừa ủy quyền Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình về dự án Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm cho biết, Luật Thi hành án hình sự năm 2010 được Quốc hội khóa XII thông qua ngày 17/6/2010 tại Kỳ họp thứ 7, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2011. Sau hơn 8 năm thi hành Luật Thi hành án hình sự năm 2010, công tác thi hành án hình sự đã được tổ chức thực hiện đạt hiệu quả cao, bảo đảm sự nghiêm minh của pháp luật và thực hiện chính sách khoan hồng, nhân đạo của Đảng và Nhà nước ta trong giáo dục, cải tạo người phạm tội.

Bên cạnh kết quả đạt được, Luật Thi hành án hình sự năm 2010 đã bộc lộ những bất cập, hạn chế, một số quy định đã không còn phù hợp với tình hình thực tiễn; đặc biệt, từ năm 2013 đến nay, Quốc hội đã thông qua Hiến pháp mới và nhiều bộ luật, luật có nội dung liên quan đến thi hành án hình sự nên các quy định của Luật Thi hành án hình sự hiện hành không bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất với quy định của Hiến pháp và pháp luật có liên quan. Trong tình hình hiện nay, việc sửa đổi Luật Thi hành án hình sự năm 2010 là yêu cầu cấp thiết.

Việc sửa đổi các quy định của Luật Thi hành án hình sự để cụ thể hóa các quy định Hiến pháp năm 2013 nhằm bảo đảm thực thi quyền của người đang chấp hành án. Cùng với đó, việc Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi năm 2017) và Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 đã bổ sung các quy định về trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại; quy định về tha tù trước thời hạn có điều kiện; sửa đổi quy định liên quan đến hình phạt cải tạo không giam giữ, án treo, biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn. Do vậy, cần bổ sung các quy định về việc thi hành các bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật đối với pháp nhân thương mại phạm tội; quy định về thi hành Quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện của Tòa án và các quy định khác có liên quan trong việc quản lý người được tha tù trước thời hạn có điều kiện; về nghĩa vụ của người chấp hành án cải tạo không giam giữ, người được hưởng án treo; việc lao động phục vụ cộng đồng của người chấp hành án cải tạo không giam giữ; thi hành biện pháp tư pháp đối với người dưới 18 tuổi trong Luật Thi hành án hình sự để bảo đảm tính thống nhất của Luật Thi hành án hình sự với hệ thống pháp luật của Nhà nước ta.

Mặt khác, Luật Thi hành án hình sự hiện hành cũng bộc lộ một số bất cập như chưa quy định cụ thể về quyền và nghĩa vụ của phạm nhân; chưa quy định cụ thể về đồ vật cấm mang vào Trại giam; còn thiếu quy định về tiêu chuẩn chế độ ăn, mặc đối với con dưới 36 tháng tuổi, chế độ chăm sóc, khám chữa bệnh cho đối tượng này; vướng mắc trong công tác bố trí giam giữ riêng đối với những đối tượng đặc biệt như người đồng tính, người chuyển giới, người chưa xác định được giới tính... Vì vậy cũng cần sửa đổi Luật để đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi).

Sau khi nghe trình bày Tờ trình, Quốc hội nghe Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi).

Trong đó, Uỷ ban Tư pháp đánh giá Chính phủ đã rất cố gắng tiếp thu ý kiến của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội và Ủy ban Tư pháp để chỉnh lý hồ sơ dự án Luật và gửi Quốc hội đúng thời gian quy định.

“Về hình thức, hồ sơ cơ bản đủ điều kiện trình Quốc hội”, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga nói.

Tuy nhiên, về nội dung của dự án luật, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp cho rằng, để đảm bảo chất lượng của dự án luật này vẫn còn nhiều vấn đề cần hoàn thiện thêm.

Thứ nhất, theo Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp, báo cáo đánh giá tác động đã được bổ sung nhưng nhìn chung vẫn sơ sài, chưa đánh giá đầy đủ, kỹ lưỡng tác động của nhiều chính sách, nội dung mới, quan trọng, cơ bản của dự án Luật như trình tự, thủ tục thi hành án hình sự (THAHS) đối với pháp nhân thương mại (PNTM).

Ngoài ra, Uỷ ban Tư pháp cho rằng, dự án Luật chưa cụ thể hoá quy định Hiến pháp về bảo đảm quyền con người, quyền công dân đối với phạm nhân.

Đáng lưu ý, dự thảo Luật đã bổ sung quy định về thi hành án hình sự đối với pháp nhân thương mại. Đây là quy định mới, ở nước ta chưa có tiền lệ, chưa có kinh nghiệm thực tiễn, nhưng trong báo cáo đánh giá tác động, Cơ quan soạn thảo chỉ đưa ra 2 phương án để lựa chọn là: Có quy định hay không quy định thành một Chương trong Luật mà chưa đánh giá cụ thể về tính khả thi của việc thi hành từng loại hoạt động phạt đối với pháp nhân thương mại.

“Đề nghị Chính phủ hoàn thiện Báo cáo đánh giá tác động về những nội dung nêu trên”, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp kiến nghị.

Tiếp đó, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp cho biết, dự thảo Luật vẫn còn tới 13 điều giao Chính phủ quy định chi tiết. Theo Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp, hồ sơ dự án Luật đã bổ sung một số dự thảo văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn.

“Tuy nhiên, về cơ bản, các dự thảo này còn hình thức, nội dung chưa đáp ứng được yêu cầu. Đặc biệt, có dự thảo văn bản hướng dẫn nội dung không phù hợp với phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật”, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp chỉ rõ.

Riêng về tài liệu về kinh nghiệm quốc tế trong hồ sơ dự án Luật, theo bà Nga là còn hình thức, chưa sát với nội dung, còn thiếu nhiều thông tin cần tham khảo liên quan đến các nội dung mới đưa vào dự thảo Luật.

“Do đó, Uỷ ban Tư pháp đề nghị Chính phủ tiếp tục nghiên cứu, bổ sung tài liệu, kinh nghiệm quốc tế đối với các nội dung lớn được sửa đổi, bổ sung của dự án Luật”, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp kiến nghị.