Hà Nội nỗ lực giảm phát thải, kiến tạo giao thông xanh

Tham dự với buổi tọa đàm có các khách mời: Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Đào Việt Long; Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Anh Quân; Trưởng phòng Tài chính - Đầu tư Sở Xây dựng Hà Nội Phan Trường Thành; Trưởng phòng Tài chính - Đầu tư Sở Xây dựng Hà Nội Lưu Thị Thanh Chi; đại diện diễn đàn Otofun Nguyễn Đại Hoàng.

Tại buổi tọa đàm, các khách mời cùng phân tích, trao đổi về thực trạng, những định hướng lớn, giải pháp trong tiến trình đổi mới hệ thống giao thông Hà Nội nhằm góp phần cải thiện tình trạng ô nhiễm.

Hành trình hướng tới một đô thị xanh và bền vững

Thành phố Hà Nội hiện có khoảng 6,9 triệu xe máy đang lưu hành và khoảng 1,5 triệu xe máy từ các tỉnh thành khác thường xuyên hoạt động trên địa bàn. Số lượng xe máy chạy bằng xăng dầu không đạt tiêu chuẩn khí thải hiện hành rất lớn làm gia tăng mức phát thải ô nhiễm.

Bên cạnh đó, tốc độ gia tăng phương tiện của Hà Nội khoảng 4-5%/năm, gấp nhiều lần tốc độ mở rộng đường sá. Hoạt động giao thông với lượng phương tiện chạy bằng xăng dầu lớn, đây là một trong những nguồn gây ô nhiễm không khí ở Hà Nội.

Quang cảnh buổi tọa đàm

Ngày 12/7, Thủ tướng Chính phủ đã có Chỉ thị số 20/CT-TTg về một số nhiệm vụ, giải pháp cấp bách bảo vệ môi trường, cải thiện chất lượng không khí tại các đô thị lớn.

Theo đó, Thủ tướng yêu cầu thành phố Hà Nội thực hiện các giải pháp, biện pháp để các tổ chức, cá nhân chuyển đổi phương tiện, lộ trình đến ngày 1/7/2026 không có xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong Vành đai 1. Từ ngày 1/1/2028, Hà Nội không có xe mô tô, xe gắn máy, hạn chế xe ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong đường Vành đai 1, Vành đai 2; từ năm 2030 tiếp tục mở rộng thực hiện trong đường Vành đai 3, theo yêu cầu của Thủ tướng.

Hà Nội đã giao các cơ quan liên quan nghiên cứu những cơ chế, chính sách để hỗ trợ người dân chuyển đổi phương tiện cũng như đầu tư hạ tầng để sớm thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng.

Trao đổi tại buổi tọa đàm, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Đào Việt Long cho biết các nghiên cứu thống kê đã chỉ rõ rằng xe máy là nguồn phát thải chính tại đô thị. Cụ thể, xe máy gây ra 94% lượng hydrocarbon (HC), 87% khí CO, 57% NOx và 33% bụi mịn PM10 từ giao thông. Kết quả phân tích trên cho thấy nguồn gây ô nhiễm không khí chủ yếu ở Hà Nội là phát thải từ phương tiện giao thông đường bộ, theo thống kê chiếm 58-74% tùy từng thời điểm.

Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Đào Việt Long chia sẻ tại buổi tạo đàm

Theo tính toán của Viện Khoa học và Công nghệ giao thông vận tải, lượng phát thải từ xe máy là rất lớn, với khoảng 470.000 tấn CO/năm và 38.000 tấn HC/năm, tương đương lần lượt với tổng trọng lượng của khoảng 31.000 và 2.500 chiếc xe buýt lớn.

Trước những ảnh hưởng đến môi trường của Hà Nội và gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân, thành phố đã nhanh chóng đẩy mạnh chính sách vùng phát thải thấp và chuyển đổi phương tiện giao thông xanh trong thời gian tới. Các chuyên gia cũng nhận định, việc thay thế xe cũ bằng xe điện hoặc xe đạt chuẩn có thể giúp giảm 35-40% lượng khí CO và HC, đồng thời cải thiện chất lượng không khí và tiết kiệm năng lượng.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Anh Quân nhấn mạnh Chỉ thị 20 của Thủ tướng mang tính cấp bách, kịp thời, cấp thiết.

Tiếp thu Chỉ thị 20 của Thủ tướng, Hà Nội ngay lập tức có văn bản giao cho Sở Nông nghiệp và Môi trường là cơ quan chủ trì để cùng với các sở ngành liên quan xây dựng kế hoạch cụ thể đặt ra các tiêu chí, giải pháp, lộ trình, các chính sách phù hợp.

Dự thảo kế hoạch này đã cơ bản đầy đủ và đang trong quá trình xin ý kiến tham gia của các sở ngành liên quan, dự kiến sở sẽ trình thành phố trước ngày 25/7.

"Trong quá trình xây dựng dự thảo kế hoạch, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội và các lãnh đạo thành phố rất quan tâm, chỉ đạo sát sao để nghiên cứu các chính sách phù hợp. Thành phố rất mong muốn có sự hài hòa giữa quyền lợi, giữa trách nhiệm của người dân, doanh nghiệp và Nhà nước", ông Nguyễn Anh Quân nói.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Anh Quân chia sẻ tại buổi tọa đàm

Liên quan đến Nghị quyết 04 của HĐND thành phố Hà Nội, Trưởng phòng Tài chính - Đầu tư Sở Xây dựng Hà Nội Phan Trường Thành khẳng định đây là một trong những Nghị quyết nền tảng, định hướng rất quan trọng, mang tính chất trước mắt, lâu dài và bền vững cho Thủ đô Hà Nội.

Theo đó, HĐND thành phố Hà Nội đã triển khai đầy đủ các quy trình, thủ tục để thông qua Nghị quyết này, trong đó có cả lấy ý kiến của người dân Thủ đô.

Ngay sau khi Nghị quyết 04 được ban hành, UBND thành phố Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 212 với khoảng 45 nhiệm vụ, giải pháp tổng thể, toàn diện liên quan đến tất cả các lĩnh vực để hướng đến mục tiêu là giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường giai đoạn 2017-2020 và định hướng đến 2030.

Ông Phan Trường Thành thông tin với 45 nhiệm vụ sẽ tóm lại ở những nhiệm vụ chính: Tăng cường kết cấu, hạ tầng giao thông cho Hà Nội; phát triển vận tải công cộng cho Thủ đô; áp dụng khoa học, công nghệ trong quản lý, điều hành giao thông để giảm ùn tắc giao thông, điều tiết giao thông; chuyển đổi phương tiện năng lượng xanh cho Thủ đô Hà Nội...

Chia sẻ về những kết quả nổi bật trong việc chuyển đổi vận tải công cộng xanh, ông Phan Trường Thành cho biết Hà Nội hiện có 154 tuyến xe buýt, 2 tuyến đường sắt đô thị, trong đó 26 tuyến/154 tuyến buýt chạy bằng năng lượng xanh, năng lượng sạch; gần 8.000 phương tiện taxi sử dụng điện/19.000 phương tiện.

Trưởng phòng Tài chính - Đầu tư Sở Xây dựng Hà Nội Phan Trường Thành chia sẻ tại buổi tọa đàm

Bên cạnh đó, hệ thống gần 600 cụm camera AI được Phòng Cảnh sát giao thông Hà Nội vận hành để quản lý, điều hành giao thông. Cùng với trung tâm điều hành của Phòng Cảnh sát giao thông, Sở Xây dựng cũng đã đưa vào khai thác, vận hành trung tâm TOC.

Theo yêu cầu của Chính phủ đến năm 2050 mới phải hoàn thành nhưng riêng UBND thành phố Hà Nội đặt ra đến 2030, 100% xe buýt của Hà Nội sử dụng năng lượng xanh, năng lượng sạch.

"Hiện nay chúng ta đủ điều kiện về mặt hạ tầng tiếp tục hoàn thiện, đủ điều kiện về mặt pháp lý, đủ điều kiện về tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt, sự quan tâm từ lãnh đạo Trung ương đến địa phương cũng như sự ủng hộ của người dân.

Theo Chỉ thị 20, có 13 nhiệm vụ chung cho tất cả các tỉnh thành trong cả nước, nhưng riêng Hà Nội Thủ tướng giao cho 9 nhiệm vụ đặc biệt. Những nhiệm vụ này đều được thành phố gắn chặt với Luật Thủ đô, tất cả những tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt từ khi mà mà Tổng Bí thư Tô Lâm về làm việc, đặt ra với Hà Nội về 2 bài toán lớn cần giải quyết là ô nhiễm môi trường và ùn tắc giao thông", ông Phan Trường Thành cho biết.

Làm sạch bầu không khí của Thủ đô

Theo Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Đào Việt Long, mục tiêu giải quyết ô nhiễm môi trường và ùn tắc giao thông là những vấn đề thành phố rất quan tâm. Đến thời điểm này, Hà Nội sẽ tập trung chuyển đổi xanh đối với phương tiện giao thông cá nhân của người dân.

Với vai trò là cơ quan quản lý Nhà nước tham mưu cho UBND thành phố, Sở Xây dựng Hà Nội đang nghiên cứu một cơ chế chính sách để triển khai thực hiện theo Điều 28 của Luật Thủ đô, trong đó có chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện giao thông xanh.

Chính sách này sẽ tập trung vào các cơ chế hỗ trợ qua nhiều hình thức: trực tiếp bằng tiền hay gián tiếp thông qua chính sách phí, lệ phí.

"Bên cạnh đó, chúng tôi cũng có chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp như doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp phương tiện xanh. Những doanh nghiệp kinh doanh vận tải, phương tiện công cộng thì sẽ có cơ chế hỗ trợ về lãi suất vay để doanh nghiệp được vay vốn ưu đãi, hoặc chính sách liên quan đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông xanh, nhằm giải quyết vấn đề lo ngại về trạm sạc.

Đại diện diễn đàn Otofun Nguyễn Đại Hoàng bày tỏ quan tâm đến các phương tiện công cộng đang sử dụng nhiên liệu hóa thạch trên địa bàn thành phố Hà Nội tại buổi tọa đàm

Trên cơ sở yêu cầu đặt ra, thời gian tới, Hà Nội sẽ có giải pháp về vận tải công cộng để phục vụ nhu cầu của người dân để người dân hạn chế sử dụng xe máy. Việc kết nối các phương tiện và các loại hình vận tải cũng đang được tính toán.

Với các cơ chế, chính sách, chúng tôi sẽ lấy ý kiến rộng rãi để lắng nghe, tiếp thu ý kiến người dân về các nhóm vấn đề, nhóm cơ chế hỗ trợ để người dân đồng thuận chuyển đổi, vì có sự đồng thuận của người dân, chúng tôi mới thành công", ông Đào Việt Long cho biết.

Trước những băn khoăn của Nhân dân trước khi chính thức cấm toàn bộ phương tiện xe máy chạy nhiên liệu hoá thạch di chuyển trong phạm vi Vành đai 1, Trưởng phòng Tài chính - Đầu tư Sở Xây dựng Hà Nội Phan Trường Thành cho biết Hà Nội đang nghiên cứu phương án hỗ trợ cho người dân, doanh nghiệp trên tiêu chí đặt Nhân dân lên hàng đầu.

Song song cùng những biện pháp ban đầu về hoàn thiện cơ sở hạ tầng về trạm sạc; bố trí lại toàn bộ mạng lưới vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt; tổng rà soát toàn bộ các vị trí bến, bãi đỗ xe có thể làm bãi dừng đỗ, đặc biệt trong phạm vi quanh Vành đai 1 với khoảng 23km chạy vòng tròn... Ông Phan Trường Thanh chia sẻ thêm biện pháp lâu dài là đầu tư mạng lưới metro.

Vừa qua Bộ Chính trị đã yêu cầu Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh tiến hành xây dựng 2 đề án phục vụ cho phát triển đường sắt đô thị; Quốc hội đã ra Nghị quyết 188 với một loạt cơ chế, chính sách tất cả là chỉ định thầu, lựa chọn đặc biệt chứ không thông qua các thủ tục quy trình, dài dòng để có thể thực hiện được...

Xây dụng lộ trình thực hiện vùng phát thải thấp

Chia sẻ tại buổi tọa đàm, Trưởng phòng Tài chính - Đầu tư Sở Xây dựng Hà Nội Lưu Thị Thanh Chi thông tin tháng 12/2024, HĐND thành phố Hà Nội đã thông qua nghị quyết thực hiện vùng phát thải thấp (LEZ), có hiệu lực từ 1/1/2025.

Vùng phát thải thấp là nhiệm vụ đột phá của thành phố khi có Luật Thủ đô. Hà Nội là tỉnh thành đầu tiên thực hiện vùng phát thải thấp, để giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí.

Tại kế hoạch của thành phố, trong giai đoạn 2025-2030 hướng tới 2035 đã đưa ra các lộ trình để giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí, tác động đến không chỉ đến đời sống xã hội, kinh tế mà còn tác động đến trực tiếp sức khỏe người dân.

Trưởng phòng Tài chính - Đầu tư Sở Xây dựng Hà Nội Lưu Thị Thanh Chi chia sẻ tại buổi tọa đàm

Theo số liệu nghiên cứu, những tác động của ô nhiễm không khí càng ngày càng gia tăng, làm suy giảm hệ miễn dịch của người dân, là nguyên nhân dẫn đến các bệnh về đường hô hấp. Người bị tác động nhiều nhất là người già, người có bệnh nền, phụ nữ mang theo và trẻ em.

Do đó, vấn đề tiên quyết đặt ra cho thành phố Hà Nội là giải quyết ô nhiễm không khí và những nguồn gây ô nhiễm chính tại Hà Nội: giao thông, dân sinh và công nghiệp.

Giai đoạn vừa qua, Sở Nông nghiệp Môi trường đã tham mưu lãnh đạo thành phố giải quyết một số nguồn, điển hình như việc chấm dứt sử dụng than tổ ong.

"Sở khuyến khích 126 xã, phường khi rà soát ổn định về tổ chức, có những đề xuất lên thành phố thành lập những vùng phát thải thấp. Sở luôn hỗ trợ hết sức về chuyên môn, kêu gọi các nhà đầu tư, chuyên gia môi trường hỗ trợ các phường, xã khi thành lập vùng phát thải thấp có những số liệu, hiện trạng môi trường, phân tích diễn biến, chất lượng môi trường trước khi thành lập vùng phát thải thấp. Sau đó, sử dụng những công cụ khoa học công nghệ, trí tuệ nhân tạo để đánh giá diễn biến, chất lượng môi trường", bà Lưu Thị Thanh Chi cho biết.

Ông Nguyễn Xuân Toàn, Phó Tổng Biên tập Báo Dân trí, tặng hoa các khách mời tham gia buổi tọa đàm

Vùng phát thải thấp trước mắt được thí điểm tại 2 vùng lõi trung tâm là quận Hoàn Kiếm và Ba Đình (cũ), hiện nay là địa bàn của 5 phường. Sở Nông nghiệp Môi trường đang đồng hành cùng các phường để làm sao đẩy nhanh tiến độ thực hiện.

Tương lai, vùng phát thải thấp sẽ được mở rộng ở toàn bộ khu vực trong vành đai 1, tức 9 phường, hướng tới 2028 sẽ chấm dứt xe chạy nhiên liệu hóa thạch trong khu vực vành đai 2.

Bày tỏ về kỳ vọng về chủ trương chuyển đổi xanh ở Hà Nội trong thời gian tới, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Đào Việt Long hy vọng những kết quả đạt được sẽ giải quyết vấn đề môi trường hướng tới bảo vệ sức khỏe cộng đồng và phát triển đô thị bền vững, lâu dài phục vụ cho mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.

"Với quyết tâm cao, chúng tôi sẽ cố gắng đưa ra các giải pháp linh hoạt, phù hợp với thực tiễn, được người dân, doanh nghiệp ủng hộ. Thành phố mong muốn trong thời gian tới tiếp tục được lắng nghe người dân, doanh nghiệp, cộng đồng...", ông Đào Việt Long cho biết.

Lê Trang