Tag

Lắng nghe những cây bàng kể chuyện lịch sử hào hùng

Văn hóa 03/10/2024 11:00
aa
TTTĐ - Thiết thực kỷ niệm 70 năm ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2024), dưới sự chỉ đạo của Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội, Ban Quản lý Di tích Nhà tù Hỏa Lò tổ chức trưng bày chuyên đề “Bàng ơi...!”. Loài cây bình dị này cũng là chứng nhân để kể lại những câu chuyện lịch sử hào hùng của Hà Nội và đất nước ta.
"Lịch sử Việt Nam bằng hình" sẽ có phiên bản tiếng Anh Những địa điểm lịch sử gắn liền với Ngày giải phóng Thủ đô Nhìn lại những thời khắc lịch sử

Tưởng nhớ công lao của các chiến sĩ yêu nước

Bàng - loài cây bình dị, có mặt ở hầu khắp các con phố, đường làng, lại trở thành “chứng nhân lịch sử”, chứng kiến bao cảnh sống gian khổ và những cuộc đấu tranh hào hùng của tù chính trị Hỏa Lò năm xưa. Từ gốc đến ngọn, lá, cành, quả bàng đều được người tù trân quý, tận dụng trong cuộc sống sinh hoạt. Bàng không chỉ che mát, mà còn gắn bó, nuôi sống, tiếp thêm niềm tin, sức mạnh cho hàng ngàn chiến sỹ, góp phần không nhỏ lập bao chiến công trong cuộc đấu tranh sinh tử với kẻ thù.

Lắng nghe những cây bàng kể chuyện lịch sử hào hùng
Trưng bày "Bàng ơi" kể những câu chuyện về lịch sử hào hùng gắn với cây bàng

Cây bàng tại Nhà tù Hỏa Lò: Mùa xuân mơn mởn, mùa hè xanh mát, mùa thu ngả vàng, mùa đông chuyển đỏ. Trân quý “người bạn tình nghĩa” của bao thế hệ tù chính trị, nhằm lan tỏa những ký ức hoa lửa chốn “địa ngục trần gian”, các sản phẩm lưu niệm, những đặc sản từ bàng đã ra đời, mang ý nghĩa riêng, chỉ có tại nơi đây.

…Đất nước đang từng ngày đổi mới

Cây bàng vẫn đứng đó xanh tươi

Bao thế hệ bạn tù mỗi lần về thăm lại

Xúc động, nghẹn ngào thân thiết gọi: Bàng ơi!

(Trích: “Cây bàng trong Nhà tù Hỏa Lò”, Huệ Khanh)

Trưng bày “Bàng ơi…!” giới thiệu câu chuyện về những cây bàng trong Nhà tù Hỏa Lò, bàng nơi đảo xa và bàng trong thơ ca, hội họa… Từ đó, hoạt động trưng bày giúp chúng ta thêm hiểu và yêu hơn loài cây bình dị, dù sinh trưởng trong điều kiện khắc nghiệt, vẫn mạnh mẽ vươn lên, tỏa bóng mát xanh.

Lắng nghe những cây bàng kể chuyện lịch sử hào hùng

Trưng bày cũng là lời tri ân, tưởng nhớ công lao, sự hy sinh anh dũng của các chiến sĩ yêu nước, cách mạng bị thực dân Pháp bắt, giam tại Nhà tù Hỏa Lò. Sau khi thoát khỏi chốn “địa ngục trần gian”, nhiều chiến sỹ đã tham gia vào sự nghiệp cách mạng của dân tộc, cống hiến cho công cuộc giải phóng Thủ đô thân yêu.

Thân thương loài cây bình dị

Trưng bày được chia làm 2 phần. Phần I "Những cây bàng trong Nhà tù Hỏa Lò" được chia thành 3 nội dung.

Ở nội dung “Cây bàng hiệp sỹ” kể về trong Nhà tù Hỏa Lò ngày ấy, những cây bàng là “người bạn” gần gũi, thân thương, đồng hành và gắn bó mật thiết với đời sống của tù chính trị. Bàng âm thầm giúp người tù vượt lên những khắc nghiệt chốn “địa ngục trần gian”.

Lắng nghe những cây bàng kể chuyện lịch sử hào hùng

Trước năm 1930, những tù nhân phải lao dịch ở tòa án, đã có sáng kiến bứng về một cây bàng non, xin được trồng để lấy bóng mát. Thấy có lợi, giám ngục cho trồng thêm những cây bàng tại các khu sân trại. Theo thời gian, bàng lớn lên, gắn bó thân thiết và hữu ích với nhiều thế hệ tù chính trị Hỏa Lò.

Gốc bàng là nơi đặt hòm thư mật của tù nhân. Gốc cây bàng ở sân trại nữ còn là “sân bay” của những chuyến hàng (đồ tiếp tế, bánh, kẹo, thuốc lào…) từ bên ngoài đáp vào. Tận dụng khoảng thời gian ngắn ngủi được ra sân, ngồi trao đổi, trò chuyện quanh gốc bàng, tù chính trị đã bàn bạc việc thành lập Chi bộ, hình thành các tổ chức quần chúng, đề ra các phương án, kế hoạch đấu tranh trong Nhà tù Hỏa Lò.

Lắng nghe những cây bàng kể chuyện lịch sử hào hùng

Nhạc sỹ Đỗ Nhuận, tù chính trị Nhà tù Hỏa Lò năm 1943 - 1944 chia sẻ: Dạo ấy, nhiều đồng chí gọi tên tôi là thằng Tiêu. Tôi ngắm nghía cây bàng, rồi đề nghị làm một ống tiêu. Anh Đỗ Mười đồng ý với đề nghị này của tôi, phân công một đồng chí leo trèo nhanh, nhân lúc ra sân tắm, vắng mặt quản đề lao, trèo lên cây, chọn một cành bàng thẳng, bẻ xuống, ném cho tôi.

Tôi vội bắt lấy, vặt hết lá, đem vào trại giấu biến, rồi ngày ngày kỳ công, dùng lưỡi dao cạo bổ dọc cành bàng, khoét rỗng ruột, phơi khô, gọt nhẵn, sau đó gắn hai mảng lại bằng đường trộn vôi, có quấn chỉ quanh ống và dùng lưỡi dao trổ khoét lỗ làm thành ống tiêu, dùng thổi trong buổi biểu diễn văn nghệ…

Lá bàng là nguồn dược liệu quý. Mỗi khi được ra sân, tù chính trị thường tìm cách hái vội những búp bàng non hay lá bàng bánh tẻ, lén giấu trong người, ngậm trong miệng để đem về phòng giam, chia cho bạn tù. Lá bàng non được dùng để chữa kiết lỵ, tiêu chảy. Lá bàng bánh tẻ được hơ nóng, rồi chườm lên vết thương cho bớt đau nhức, mưng mủ.

Lắng nghe những cây bàng kể chuyện lịch sử hào hùng

Quả bàng là “thần dược”, “nguồn vitamin”, là “thuốc bổ hồi sinh”. Bàng cứu người tù từ cõi chết trở về. Quả bàng chín được anh em nhặt về, gửi cho Ban sinh hoạt, rồi chia cho những đồng chí đau ốm, cần sớm phục hồi sức khỏe. Mỗi ngày được ăn từ 4 đến 5 quả bàng chín cả vỏ lẫn nhân, cùng với giá đỗ tự làm, nhiều tù chính trị đau yếu lâu ngày đã dần hồi phục.

Thiếu tướng Nguyễn Sỹ Huynh, tù chính trị Nhà tù Hỏa Lò năm 1943 -1945 chia sẻ: ...Tôi có ký ức sâu sắc về cây bàng và những quả bàng chín ở trại giam Hỏa Lò, vì sau khi trải qua một trận ốm nặng, đúng là từ cõi chết trở về, anh em trong trại tăng cường giúp tôi thuốc để điều trị và đặc biệt gửi cho tôi nhiều quả bàng chín, lúc đó đúng là loại “thuốc bổ hồi sinh” giúp tôi hồi phục dần dần…

Ở nội dung "Cây bàng trong sân trại nữ", trưng bày đề cập đến câu chuyện đầu xuân năm 2001, Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu cùng các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước và thành phố Hà Nội đã đến thăm hỏi các cựu tù chính trị và tham quan Di tích Nhà tù Hỏa Lò. Sau đó, đồng chí Tổng Bí thư đã trồng cây bàng kỷ niệm trong sân trại nữ.

Lắng nghe những cây bàng kể chuyện lịch sử hào hùng

Hơn 20 năm trôi qua, cây bàng non giờ đã sum suê, tỏa bóng mát, trở thành điểm nhấn, nguồn cảm hứng sáng tạo cho nhiều trưng bày chuyên đề tổ chức tại nơi đây.

Với nội dung sản phẩm đặc trưng từ bàng nhấn mạnh vấn đề cây bàng đã gắn bó với nhiều thế hệ tù chính trị Nhà tù Hỏa Lò, phải làm sao để sắc bàng mãi xanh? Đó là nỗi niềm trăn trở của những người trân quý và hiểu bàng. Từ đó, những sản phẩm mang thông điệp giáo dục truyền thống yêu nước, cách mạng, giàu tính nhân văn và chỉ riêng có tại Di tích Hỏa Lò đã ra đời, vừa gần gũi, giản dị mà cũng rất thân thương.

Đó là những thức quà từ bàng trong các chương trình "Đêm thiêng liêng" được tổ chức tại Di tích Nhà tù Hỏa Lò, gồm: Trà bàng lá nếp, bánh lá bàng, thạch bàng, chè bất khuất...

Với nguồn cảm hứng từ bàng, cán bộ đơn vị còn sáng tạo ra trà sữa thạch bàng; khung ảnh lá bàng in hình cổng chính Nhà tù Hỏa Lò; những lá bàng in thơ do các chiến sỹ cách mạng sáng tác…

Dấu ấn cây bàng mọi miền Tổ quốc

Phần 2 trưng bày mang đến nội dụng: Đối với người Việt Nam, bàng rất thân quen, gần gũi. Bàng xuất hiện trong những câu hát, vần thơ… Nơi hải đảo xa xôi, bàng trở thành biểu tượng cho ý chí kiên cường, tinh thần bất khuất của tù chính trị Nhà tù Côn Đảo, của chiến sỹ hải quân.

Khác với bàng trong đất liền, những cây bàng mọc nơi biển đảo có lá màu thẫm, gốc rộng, vỏ xù xì và gân guốc hơn. Không ai biết cây bàng hiện hữu trên đất Côn Đảo từ bao giờ. Dường như những bão táp, phong ba đã nuôi dưỡng bàng thêm hiên ngang, cứng cáp. Bàng có ở khắp nơi, trong sân vườn, bên bờ biển, trong sân các trại giam Nhà tù Côn Đảo… Những cây bàng cổ thụ đã góp phần tạo nên không gian trầm mặc, cổ kính trên mảnh đất thiêng.

Lắng nghe những cây bàng kể chuyện lịch sử hào hùng

Dưới gốc bàng là nơi kẻ thù thực hiện những màn tra tấn man rợ đối với người tù, nơi diễn ra những cuộc đấu tranh kiên cường, bất khuất của tù nhân chống lại chế độ giam cầm hà khắc. Những hốc cây là “hòm thư” bí mật, nơi tù chính trị cất giấu tài liệu, truyền đơn và báo tin cho nhau bằng ám hiệu riêng. Lá bàng, quả bàng và cả vỏ cây là nguồn thực phẩm, vị thuốc quý giá cứu sống tù nhân, để tiếp tục đấu tranh và nuôi hy vọng.

Cùng với những cây bàng Côn Đảo, cây bàng vuông cũng góp phần tạo nên vẻ đẹp, giá trị riêng có của bàng nơi biển xa. Bàng vuông còn được gọi là bàng bí, chiếc bàng, cây thuốc cá, là loài cây đặc hữu của vùng biển đảo. Ở nước ta, bàng vuông có ở các đảo: Cồn Cỏ, Lý Sơn, Phú Quốc, Thổ Chu, trên hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa… Vì vậy, cây bàng vuông còn được gọi là cây bàng biển hay cây bàng Trường Sa.

Lắng nghe những cây bàng kể chuyện lịch sử hào hùng

Trưng bày còn giới thiệu những sự thật thú vị về bàng, như mầm bàng xoắn ốc, công dụng chữa bệnh của bàng, cây bàng có tuổi thọ lớn nhất tại Việt Nam (năm 2020)… Tất cả, tạo nên một không gian trải nghiệm về sự sống động của cây bàng.

Trưng bày "Bàng ơi…!" được thiết kế theo bảng màu chủ đạo với sắc xanh - vàng, lấy cảm hứng từ những gam màu của lá bàng.

Pano trưng bày được thiết kế sáng tạo bằng những hình tròn với phần giao thoa tạo thành hình chiếc lá. Điểm nhấn trong trưng bày là những cây bàng được minh hoạ theo sắc bàng bốn mùa trong năm: Mùa xuân mơn mởn, mùa hè xanh mát, mùa thu ngả vàng, mùa đông chuyển đỏ. Ngoài ra, khu vực khối chữ “BÀNG ƠI!” với kích thước nổi bật, màu sắc đan xen, sẽ là điểm chụp ảnh check-in thú vị cho du khách.

Lắng nghe những cây bàng kể chuyện lịch sử hào hùng

Trong trưng bày còn có không gian mô tả cây bàng 3D, nơi giới thiệu các sản phẩm lưu niệm về Bàng tại Hoả Lò, tạo nên một điểm nhấn thu hút.

Trưng bày ra mắt vào ngày 8/10 và kéo dài tới ngày 31/12 tại Di tích lịch sử Nhà tù Hỏa Lò, số 1 phố Hỏa Lò, phường Trần Hưng Đạo, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội.

Đọc thêm

Họa sĩ Trần Lưu Mỹ và những "Khoảng trống" trong tâm hồn Nghệ thuật

Họa sĩ Trần Lưu Mỹ và những "Khoảng trống" trong tâm hồn

TTTĐ - Từ ngày 2 - 8/11 tại Art Space - Trung tâm Phát triển và Sáng tạo Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam (số 42 Yết Kiêu, Hoàn Kiếm, Hà Nội) sẽ diễn ra triển lãm mỹ thuật cá nhân mang tên “Khoảng trống III” của họa sĩ Trần Lưu Mỹ.
Đề xuất miễn thuế nhập khẩu di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia Nghệ thuật

Đề xuất miễn thuế nhập khẩu di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia

TTTĐ - Theo ý kiến của đại biểu Quốc hội, miễn thuế nhập khẩu đối với di vật, cổ vật, và bảo vật quốc gia là cần thiết để khuyến khích hồi hương tài sản văn hóa có giá trị của Việt Nam.
NTK Trần Phương Hoa ra mắt bộ sưu tập mới tại Vancouver Fashion Week Thời trang - Làm đẹp

NTK Trần Phương Hoa ra mắt bộ sưu tập mới tại Vancouver Fashion Week

TTTĐ - Eleven S và nhà thiết kế (NTK) Trần Phương Hoa đã ra mắt bộ sưu tập (BST) "Radiant Symphony - Bản giao hưởng rạng ngời" tại Canada trong sự kiện Vancouver Fashion Week Xuân Hè 2025.
Khách quốc tế ấn tượng với Lễ hội VNIF 2024 Thời trang - Làm đẹp

Khách quốc tế ấn tượng với Lễ hội VNIF 2024

TTTĐ - Lễ hội Vietnam Ink Festival (VNIF) 2024 đã khép lại nhưng dư âm của nó vẫn đọng lại sâu sắc trong tâm trí những người tham dự. Với quy mô hoành tráng và sự tham gia của hàng trăm nghệ sĩ từ 20 quốc gia, sự kiện không chỉ là sân chơi nghệ thuật mà còn mở ra không gian giao lưu văn hóa và kết nối cộng đồng xăm quốc tế.
Chỉ rõ cái xấu là một cách ngăn chặn cái xấu! Văn học

Chỉ rõ cái xấu là một cách ngăn chặn cái xấu!

TTTĐ - Vừa đọc bài thơ mới sáng tác của thi sĩ Nguyễn Hồng Vinh đề cập những điều ngang trái trong đời sống thường nhật thời cơ chế thị trường, tôi bỗng liên tưởng đến lời các bậc tiền nhân về vấn đề này.
TP HCM: UNIQLO chuẩn bị khai trương cửa hàng mới tại Trung tâm thương mại Parc Mall Thời trang - Làm đẹp

TP HCM: UNIQLO chuẩn bị khai trương cửa hàng mới tại Trung tâm thương mại Parc Mall

TTTĐ - UNIQLO, thương hiệu bán lẻ thời trang toàn cầu đến từ Nhật Bản, công bố chính thức khai trương cửa hàng UNIQLO Parc Mall tại Trung tâm thương mại (TTTM) Parc Mall (Quận 8, Thành phố Hồ Chí Minh) vào ngày 8 tháng 11 tới đây với nhiều chương trình mua sắm ưu đãi cùng quà tặng hấp dẫn.
Nhà văn, nhà báo Nguyễn Quang Hưng bàn về tinh hoa văn hóa Văn học

Nhà văn, nhà báo Nguyễn Quang Hưng bàn về tinh hoa văn hóa

TTTĐ - Vừa qua, tại Đường sách Thành phố Hồ Chí Minh, SBOOKS đã tổ chức buổi giới thiệu đến độc giả hai cuốn sách “Thời đàm văn hóa văn nghệ” và “Những người cầm tinh hoa” của nhà văn, nhà báo Nguyễn Quang Hưng.
Cuộc sống trong trẻo và trìu mến với triển lãm "Ngày rộng" Nghệ thuật

Cuộc sống trong trẻo và trìu mến với triển lãm "Ngày rộng"

TTTĐ - Triển lãm “Ngày rộng” lần thứ 4 diễn ra tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam (66 Nguyễn Thái Học, Ba Đình, Hà Nội) là cuộc hội ngộ của nhóm họa sĩ cùng mong muốn mang tới những tác phẩm khai mở không gian sáng tạo và thưởng thức, giúp khán giả hướng tâm hồn mình ra với thế giới xung quanh với ánh mắt trong trẻo và trìu mến.
Tuần lễ Sách và Chuyển đổi số tại TP Hồ Chí Minh Nhịp sống phương Nam

Tuần lễ Sách và Chuyển đổi số tại TP Hồ Chí Minh

TTTĐ - Chương trình do Sở Thông tin Truyền thông TP Hồ Chí Minh chủ trì, Đường sách thành phố thực hiện từ ngày 25 - 31/10 nhằm hưởng ứng Ngày Chuyển đổi số Quốc gia năm 2024.
Cần quan tâm hơn việc bồi đắp văn hóa cho thanh niên Thủ đô Văn hóa

Cần quan tâm hơn việc bồi đắp văn hóa cho thanh niên Thủ đô

TTTĐ - Cùng với việc tăng cường đối thoại, chia sẻ với các văn nghệ sĩ, thành phố Hà Nội cần quan tâm hơn tới việc bồi đắp văn hóa, tư tưởng cho thanh niên Thủ đô.
Xem thêm