Nền kinh tế Việt Nam vẫn đứng vững trước các cú sốc bên ngoài trong mấy tháng đầu năm 2020

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại phiên họp

Tại phiên họp, Chính phủ đã nghe và thảo luận các nội dung: Báo cáo tình hình kinh tế-xã hội tháng 3 và quý I năm 2020; tình hình dịch COVID – 19; đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2019; dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch COVID – 19 gây ra; đánh giá bổ sung tình hình thực hiện ngân sách nhà nước năm 2019 và tình hình triển khai dự toán ngân sách nhà nước năm 2020; công tác chuẩn bị kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIV; kinh phí quản lý, bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia; giải pháp thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội; tình hình thực hiện nhiệm vụ và một số kiến nghị của các hiệp hội liên quan đến tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh; dự án Luật Cư trú (sửa đổi) và một số nội dung quan trọng khác.

Phát biểu khai mạc phiên họp, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, phiên họp diễn ra trong bối cảnh COVID-19 trở thành đại dịch toàn cầu, lây nhiễm tới trên 200 nước và vùng lãnh thổ, có hàng chục vạn người nhiễm và hàng vạn người tử vong.

Trước tình hình cấp bách đó, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã ra Lời kêu gọi toàn Đảng, toàn quân, toàn dân đoàn kết một lòng, quyết tâm chống dịch. Thủ tướng đã ban hành các Chỉ thị 15, 16 về các biện pháp phòng chống dịch và tại Chỉ thị 16 ban hành ngày 31/3, có đặt vấn đề cách ly xã hội.

Giải thích thêm về nội dung Chỉ thị 16, Thủ tướng nói rõ, cách ly xã hội là một tình huống pháp lý không trái pháp luật để bảo vệ sức khoẻ, tính mạng của nhân dân. Cách ly xã hội mang ý nghĩa là giữ khoảng cách trong xã hội để đối phó với tình huống nguy hiểm, bùng phát dịch bệnh, giữ khoảng cách giữa người với người, cộng đồng với cộng đồng, không phải là ngăn cấm giao thông, chưa phải phong toả xã hội.

Trong bối cảnh ấy, chúng ta vẫn phải duy trì sản xuất, lưu thông hàng hoá an toàn, nhất là hàng thiết yếu, vật tư y tế, hàng hoá xuất khẩu, duy trì xuất khẩu bình thường bằng đường biển, đường bộ. Ứng dụng tối đa công nghệ thông tin để làm việc tại nhà nhưng vẫn bảo đảm tốt tiến độ, chất lượng công việc. Chỉ thị 16 có hiệu lực trong vòng 15 ngày, từ ngày 1/4 đến 15/4, đây là khoảng “thời gian vàng” để hạn chế tối đa dịch bệnh lây nhiễm ra cộng đồng.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại phiên họp

“Nếu chúng ta không cương quyết việc này thì hậu quả khôn lường đối với sức khoẻ, tính mạng của nhân dân”, Thủ tướng nhấn mạnh, đồng thời khẳng định: “Chính phủ Việt Nam chủ động kiểm soát mọi tình hình”.

Dẫn lại đánh giá của Ngân hàng Thế giới (trong Báo cáo Đông Á và Thái Bình Dương thời COVID-19 vừa được công bố chiều 31/3), Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhìn nhận, nền kinh tế Việt Nam vẫn đứng vững trước các cú sốc bên ngoài trong mấy tháng đầu năm 2020. Quý I/2020, tăng trưởng đạt 3,82%, mức thấp nhất trong 10 năm qua nhưng là con số cao nhất trong số các nước có được số liệu đến thời điểm này.

Với điều kiện hội nhập như Việt Nam, Thủ tướng cho rằng, chúng ta đã cố gắng giữ vững nhịp độ cần thiết. Chính phủ nỗ lực bảo đảm an sinh xã hội, chăm lo cho đời sống nhân dân, đồng thời cho biết tại phiên họp, Chính phủ sẽ thảo luận dự thảo Nghị quyết về gói an sinh xã hội trong bối cảnh tác động của dịch Covid-19.

“Chính phủ sẽ tiếp tục thảo luận, ban hành những chủ trương, biện pháp tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh và đẩy mạnh đầu tư công, bảo đảm an an sinh xã hội cho người dân”, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu.

Toàn cảnh phiên họp

Trong 15 ngày tới là giai đoạn quyết định để ngăn chặn dịch. Nếu quyết liệt, cách ly xã hội, cách ly người với người thì chúng ta sẽ hạn chế được tổn thất về tính mạng người dân. Vì vậy, Thủ tướng yêu cầu các cấp, các ngành thực hiện nghiêm các chủ trương, biện pháp mà Chính phủ đã đề ra; tập trung chỉ đạo thực hiện quyết liệt, đồng bộ những giải pháp để ngăn chặn hiệu quả, không để dịch bệnh lây lan trong cộng đồng; yêu cầu người dân ở tại nhà, chỉ ra ngoài trong trường hợp thật cần thiết, thực hiện nghiêm việc giữ khoảng cách tối thiểu 2m khi giao tiếp, không tập trung quá 2 người ngoài phạm vi công sở, trường học, bệnh viện và tại nơi công cộng; yêu cầu mọi người dân tích cực chấp hành việc khai báo y tế tự nguyện, phải tự bảo vệ mình, gia đình và tham gia có trách nhiệm vào các hoạt động phòng chống dịch bệnh của các cơ quan có chức năng.

“Tôi xin nhắc lại, thời gian 15 ngày tới có ý nghĩa quyết định việc dịch có bùng phát trên diện rộng hay không ở nước ta. Tôi mong từng người, từng nhà, từng doanh nghiệp, từng khu phố, thôn xóm, bản làng, từng xã, từng huyện, từng tỉnh, từng thành phố đều là những pháo đài phòng chống dịch; từng người dân Việt Nam đều là những chiến sĩ phòng, chống dịch", Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu.

Thảo luận tại phiên họp, các thành viên Chính phủ thống nhất nhận định, mặc dù phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, nhất là trong bối cảnh tình hình dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp, khó lường song nhìn về tổng thể kinh tế - xã hội quý I/2020, các bộ, ngành và địa phương đã tích cực triển khai thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp đã đề ra; kịp thời kiểm soát, ứng phó, hạn chế các tác động tiêu cực của dịch bệnh đến nền kinh tế, ổn định tâm lý xã hội, hỗ trợ duy trì sản xuất, kinh doanh, cơ bản đáp ứng yêu cầu về y tế, kinh tế, xã hội và đối ngoại trong bối cảnh có nhiều khó khăn.

Kinh tế quý I tuy chỉ đạt mức tăng trưởng 3,82%, thấp nhất trong 10 năm qua song trong bối cảnh khó khăn hiện nay thì đây là mức tăng trưởng khá so với các nước trong khu vực và trên thế giới. Khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu, hạn hán, xâm nhập mặn và dịch bệnh nhưng vẫn duy trì được mức tăng trưởng dương.

Công nghiệp chế biến, chế tạo tuy không tăng cao nhưng tiếp tục giữ vai trò là động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế quý I. Cung cầu hàng hóa trong nước được bảo đảm, tiêu dùng và xuất khẩu tăng nhẹ. Tiến độ giải ngân vốn đầu tư công được cải thiện, đạt 13,09% kế hoạch (cùng kỳ 12,97%). Cân đối ngân sách trung ương và ngân sách các cấp địa phương được bảo đảm. Công tác an sinh xã hội, chăm lo đời sống, sức khỏe nhân dân được triển khai đồng bộ, hiệu quả.

Các thành viên Chính phủ cho rằng, bước sang quý II/2020, kinh tế - xã hội Việt Nam dự kiến sẽ phải tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, do nền kinh tế nước ta có độ mở lớn và tình hình kinh tế quốc tế ngày càng phức tạp, khó lường; dịch Covid-19 đang diễn biến rất nhanh, khó dự báo thời điểm đỉnh dịch và thời điểm kết thúc; doanh nghiệp đứng trước nguy cơ thiếu nguyên liệu sản xuất, thu hẹp quy mô và tạm dừng hoạt động; các ngành thương mại, du lịch, vận tải và xuất nhập khẩu gặp nhiều khó khăn; áp lực kiểm soát lạm phát; tình trạng thất nghiệp, thiếu việc làm tăng cao sẽ ảnh hưởng đến an sinh xã hội. Do đó, đòi hỏi cần có sự chung sức, đồng lòng của các cấp, các ngành, cộng đồng doanh nghiệp và người dân, sự hỗ trợ và chia sẻ của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước trong giai đoạn khó khăn này. Đồng thời, các bộ, ngành, địa phương cần tích cực, quyết liệt hơn nữa trong việc triển khai thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ được giao tại các Nghị quyết của Chính phủ và các Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ.

Bên cạnh đó, các thành viên Chính phủ cũng đóng góp nhiều ý kiến đối với dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về các biện pháp hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch COVID – 19. Thủ tướng nhấn mạnh, việc hỗ trợ phải thực hiện trên các nguyên tắc như: hỗ trợ đối tượng bị giảm sâu thu nhập; mất, thiếu việc làm, không đảm bảo mức sống tối thiểu do tác động trực tiếp bởi dịch Covid-19; Nhà nước và doanh nghiệp cùng chia sẻ trách nhiệm trong việc bảo đảm cuộc sống cho người lao động; việc hỗ trợ bảo đảm đúng đối tượng, công khai, minh bạch, không để lợi dụng, trục lợi chính sách; ưu tiên dành nguồn lực từ ngân sách nhà nước để thực hiện các chính sách tại Nghị quyết.

Sau khi nghe các ý kiến phát biểu của các thành viên Chính phủ và các đại biểu tham dự, kết luận phiên họp, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, công tác phòng chống dịch bệnh đã bước đầu đạt được thành công quan trọng nhờ sự chỉ đạo quyết liệt của các cấp, các ngành, được nhân dân ủng hộ; kết quả phòng chống dịch bệnh được cộng đồng quốc tế đánh giá cao.

“Tinh thần thời gian tới là chúng ta phải làm quyết liệt hơn nữa, trong 15, 20 ngày tới và có thể cả tháng tới không để dịch bùng nổ. Cả hệ thống chính trị cần tiếp tục phát huy hơn nữa tinh thần đoàn kết, muôn người như một, thực hiện hiệu quả các chủ trương, chính sách, biện pháp đã đề ra”, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chỉ đạo. Việc thực hiện Chỉ thị 16 phải hiểu đúng, vận dụng đúng. Tinh thần lớn là phải tiếp tục khóa chặn từ bên ngoài, trừ trường hợp đặc biệt, đồng thời kiên quyết khoanh lại các ổ dịch bên trong, thực hiện cách ly nghiêm túc, đủ thời gian; công tác điều trị phải được thực hiện tốt, hạn chế tối đa tử vong.

Đặc biệt, trong quý II này, chúng ta phải hết sức quan tâm chăm lo an sinh xã hội bảo đảm cuộc sống tối thiểu của những người bị tác động nặng bởi dịch COVID – 19, cùng với đó là bảo đảm an ninh trật tự cho người dân, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc cho sản xuất kinh doanh, thúc đẩy đầu tư công trên mọi khía cạnh; quan tâm tìm nguồn lực, tìm thị trường để tiếp tục phát triển, đi lên.

Về tình hình kinh tế-xã hội tháng 3 và Quý I/2020, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, Quý I/2020 tăng trưởng đạt 3,82% đây là một sự cố gắng lớn, dẫn đầu khu vực trong bối cảnh nhiều nước tăng trưởng âm, nhiều nước tăng trưởng bằng không và nhiều nước tăng trưởng thấp hơn.

“Khó khăn sẽ chồng chất trong quý II nhưng tinh thần của chúng ta là quyết liệt hơn nữa, phấn đấu bảo đảm ngành kinh tế không bị gẫy đổ, phải duy trì mức tăng trưởng cần thiết để giải quyết việc làm, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế”, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu.

Trên tinh thần đó, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chỉ đạo tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ, chủ động, linh hoạt; nhất quán quan điểm giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, khơi thông các động lực cho tăng trưởng; bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế; thúc đẩy phát triển sản xuất kinh doanh.

Chúng ta phải giữ ổn định giá trị đồng tiền Việt Nam, thị trường ngoại hối, không để xảy ra biến động bất lợi; đảm bảo thanh khoản, đáp ứng đầy đủ nhu cầu ngoại tệ hợp pháp. Đồng thời, kiểm soát chặt chẽ lạm phát theo kịch bản đề ra; trước mắt kiên quyết giảm giá thịt lợn, không tăng giá các dịch vụ thiết yếu; đồng thời sớm nghiên cứu đề xuất phương án giảm giá một số dịch vụ thiết yếu và miễn, giảm chi phí tuân thủ thủ tục hành chính để chia sẻ khó khăn đối với người dân và doanh nghiệp trong thời gian dịch Covid-19. Thúc đẩy tăng trưởng tín dụng mạnh hơn nữa phù hợp với mục tiêu tăng trưởng kinh tế và diễn biến tình hình thực tế dịch Covid-19.

Về tài chính – NSNN, Bộ Tài chính sớm nghiên cứu, trình cấp có thẩm quyền ban hành các giải pháp, chính sách về miễn, giảm tất cả các loại phí, lệ phí; giãn thời gian nộp thuế... Đẩy mạnh thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, đặc biệt là trong chi thường xuyên, không bố trí kinh phí cho các nhiệm vụ chưa thực sự cấp thiết; giám sát chặt chẽ việc quản lý và sử dụng vốn vay, đặc biệt là nguồn vay từ các nhà tài trợ phục vụ công tác chống dịch Covid-19, an sinh xã hội.

Đồng thời, Bộ Tài chính sớm trình Chính phủ phương án tiết kiệm chi NSNN năm 2020. Sử dụng hiệu quả, đúng quy định dự phòng NSNN cho phòng chống thiên tai, dịch bệnh. Bảo đảm đủ kinh phí phục vụ công tác phòng, chống dịch; Tiếp tục thúc đẩy mạnh mẽ giải ngân vốn đầu tư công. Các đồng chí Bộ trưởng, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố, chủ đầu tư các dự án nếu không giải ngân vốn đầu tư công đúng thời hạn, quy định thì sẽ bị xử lý hành chính.

Về nông nghiệp, trong thời gian dịch bệnh Covid-19, phải bảo an ninh lương thực phục vụ hàng ngày cho người dân, bảo đảm kế hoạch sản xuất nông nghiệp cũng như vấn đề kiểm soát, bảo đảm giá cả thị trường đối với nông sản; Tập trung thúc đẩy, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các dự án công nghiệp quy mô lớn sắp hoàn thành; Phát triển mạnh mẽ thị trường thương mại trong nước; mở rộng, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống phân phối, bán lẻ; không vì kiềm chế lây lan dịch bệnh mà tiến hành "ngăn sông, cấm chợ", xử lý nghiêm khắc hành vi vi phạm; Tích cực ngăn ngừa buôn lậu, gian lận thương mại, hàng nhái, hàng giả, hàng kém chất lượng; Xử lý nghiêm và công bố công khai các hành vi gian lận thương mại, vi phạm các quy định về chất lượng.

Các bộ, ngành tập trung chỉ đạo việc xây dựng, trình các dự án luật, pháp lệnh để Chính phủ trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến, thông qua tại kỳ họp 9 bảo đảm tiến độ, chất lượng; Đồng thời, khẩn trương chuẩn bị, xây dựng, trình Quốc hội các dự án luật, pháp lệnh tại kỳ họp thứ 10 năm 2020, hạn chế việc xin lùi, hoãn, rút ra khỏi chương trình xây dựng luật, pháp lệnh.

Các cơ quan tập trung rà soát, cắt giảm thủ tục hành chính, chi phí cho doanh nghiệp, người dân; Đẩy mạnh thực hiện dịch vụ công trực tuyến, trong đó phải tập trung tái cấu trúc quy trình nghiệp vụ, đơn giản hóa các thủ tục hành chính mức độ 3, 4 để tích hợp, cung cấp trên Cổng dịch vụ công quốc gia theo hướng cắt giảm mạnh chi phí, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp.

Hình thức học trực tuyến cần được đẩy mạnh và sớm công nhận loại hình đào tạo này; đồng thời thông qua phương án giảm thiểu chương trình học năm nay phù hợp với tình hình thực tế dịch bệnh đang diễn biến phức tạp; Nghiên cứu, đề xuất phương án phù hợp đối với thi THPT quốc gia; Đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ, nhất là lĩnh vực liên quan đến y tế, sức khỏe, công nghệ sinh học để phục vụ kịp thời cho các ngành, lĩnh vực hiện nay.

Chúng ta phải không ngừng củng cố tiềm lực quốc phòng-an ninh, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; Tăng cường quản lý chặt chẽ người nhập cảnh, người nước ngoài cư trú ở Việt Nam, công tác quản lý dân cư trên địa bàn; Tập trung tấn công, trấn áp tội phạm, đặc biệt tội phạm về ma túy, cờ bạc, tội phạm kinh tế, cướp của giết người, buôn lậu, gian lận thương mại, tội phạm có tổ chức núp bóng doanh nghiệp để hoạt động bảo kê, siết nợ, đòi nợ thuê, tín dụng đen.

Về công tác thông tin và truyền thông, Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành chức năng chỉ đạo các cơ quan báo chí, truyền thông đẩy mạnh tuyên truyền về phòng chống dịch Covid-19 và các biện pháp ứng phó dịch của các cơ quan chức năng; những tấm gương người tốt việc tốt... Đấu tranh, kiểm soát thông tin trên mạng, ngăn chặn thông tin sai sự thật về dịch bệnh gây hoang mang trong xã hội, xử lý nghiêm các vi phạm.

Ngoài các thông tin, cập nhật diễn biến của dịch Covid-19 và công tác ứng phó với dịch bệnh, cần tiếp tục đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền cổ vũ việc thực hiện các nhiệm vụ KT-XH, quốc phòng an ninh, đối ngoại, góp phần tạo đồng thuận xã hội.

Về dự thảo Nghị quyết của Chính phủ hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch COVID – 19 gây ra, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, nguyên tắc hỗ trợ là chỉ hỗ trợ đối tượng bị giảm sâu thu nhập; mất, thiếu việc làm, không đảm bảo mức sống tối thiểu do tác động trực tiếp bởi dịch COVID – 19 gây ra; không hỗ trợ dàn trải mọi đối tượng; bảo đảm nguyên tắc chia sẻ khó khăn, nhà nước và doanh nghiệp cùng chia sẻ trách nhiệm, trong đó Chính phủ chỉ hỗ trợ một phần với mức phù hợp với khả năng nguồn lực; việc hỗ trợ bảo đảm đúng đối tượng, công khai, minh bạch, không để lợi dụng, trục lợi chính sách;... Thủ tướng giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội; Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp và các bộ ngành liên quan rà soát, tiếp thu các ý kiến tại phiên họp để hoàn thiện dự thảo Nghị quyết, trình Thủ tướng Chính phủ ký ban hành theo thầm quyền.