Ngôi đền duy nhất ở Việt Nam thờ 'ông tổ' phòng cháy chữa cháy

Tại lễ dâng hương, bà Nguyễn Thanh Thuỷ, Chủ tịch UBND phường Cửa Đông nhấn mạnh, nhân dân và cán bộ phường Cửa Đông rất vinh dự và tự hào có một di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia trên địa bàn phường, đặc biệt là Đền thờ Đức Hỏa Thần - ông tổ của phòng cháy chữa cháy duy nhất trong cả nước.

Ngày 17/5, lãnh đạo Sở Văn hóa Thể thao Hà Nội, lãnh đạo quận Hoàn Kiếm và nhân dân phường Cửa Đông đã tổ chức trang trọng lễ dâng hương đền thờ Hoả Thần.

Theo sử sách, năm Đinh Dậu (1837), Thăng Long - Hà Nội xảy ra một vụ cháy khủng khiếp bùng phát, thiêu đốt hơn 1.400 ngôi nhà, làm nhiều người dân thiệt mạng và bị thương, hàng nghìn gia đình mất sạch cơ nghiệp. Cùng với việc tăng cường tính chủ động phòng cháy chữa cháy, năm Mậu Tuất Minh Mệnh thứ 19 (1838), người dân đã lập ngôi đền thờ Hỏa Thần ở ngoài Cửa Đông thành Hà Nội (lúc bấy giờ, đền địa phận thôn Yên Nội, Đông Thành, tổng Thuận Mỹ (tổng Tiền Túc cũ), huyện Thọ Xương).

Ông Trịnh Văn Hùng, Phó Trưởng Tiểu ban quản lý di tích đền Hỏa Thần cho biết, đền Hỏa Thần hiện nay tọa lạc tại số 30 phố Hàng Điếu, trên diện tích gần 500 m2. So với các di tích khác trong khu vực phố cổ, đền Hoả Thần có quy mô kiến trúc khá lớn, kiểu chữ “công” gồm tiền tế, phương đình và cung cấm, trong đó, kiến trúc phương đình được chạm khắc trang trí đậm đặc nhất.

Mặc dù đã qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo nhưng nhìn chung nơi đây vẫn còn giữ được đặc trung của phong cách kiến trúc, mỹ thuật đời Nguyễn ở nửa cuối thế kỷ XIX, đầu XX, có sự kế thừa của các thế kỷ trước. Trong đền còn đúc quả chuông để nếu có đám cháy thì đánh chuông lên báo động, cũng là để khấn gọi thần phù trợ dập lửa.

Năm 1997, địa phương đón nhận “Bằng công nhận di tích lịch sử văn hóa đền Hỏa Thần”. Năm 2000, UBND phường Cửa Đông và nhân dân rước ban thờ Thánh Mẫu vào trong phương đình, trên vị trí ban thờ cũ dựng nhà bia tưởng niệm các liệt sĩ phường, tạo một nét văn hóa, tâm linh mới. Năm 2010, nhân kỷ niệm Đại lễ 1000 năm Thăng Long - Hà Nội, chính quyền và nhân dân địa phương cùng Đại đức trụ trì đền đã tiến hành một đợt trùng tu tôn tạo đền Hoả Thần.

Hiện nay, Đền còn lưu giữ 2 tấm bia "Hỏa thần miếu bia ký" viết về quá trình xây dựng đền.

Tại lễ dâng hương, lãnh đạo quận Hoàn Kiếm thông tin thêm, đền Hỏa Thần là ngôi đền độc đáo, thờ Tam tòa Thánh mẫu cùng ngũ vị Tôn ông, Tam thế Phật và Hỏa thần. Vị thần được thờ tại đền Hỏa Thần là Quang Hoa Mã Nguyên súy - người ban đầu có tính tình nóng nảy nhưng sau đắc đạo, trở thành môn đệ của Ngọc Hoàng Thượng đế, chuyên việc trừ hỏa tai. Hàng năm, lễ hội đền Hỏa Thần được tổ chức vào ngày 28 tháng 3 và 28 tháng 9 (Âm lịch) - ngày sinh và ngày hóa của Hỏa Thần.

Một số hình ảnh phóng viên ghi nhận tại lễ dâng hương ở ngôi đền duy nhất của Việt Nam thờ 'ông tổ' phòng cháy chữa cháy:

Phố bí thư Quận ủy, Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm Phạm Tuấn Long cùng Nhân dân quận Hoàn Kiếm dâng hương tại lễ Hiển Hóa của ngài Thần Hỏa.

Vị thần được thờ tại đền Hỏa Thần là Quang Hoa Mã Nguyên súy - người ban đầu có tính tình nóng nảy nhưng sau đắc đạo, trở thành môn đệ của Ngọc Hoàng Thượng đế, chuyên việc trừ hỏa tai.

Theo truyền thuyết, vị Quang Hoa Mã Nguyên Súy được nghe thuyết pháp tụng kinh nhiều và trở thành môn đệ Phật gia. Do tính “Hỏa” nên không giữ được nghiêm giới luật, phải xuống trần đầu thai vào nhà họ Phùng, Khi đắc đạo được về trời làm môn đệ của Ngọc Hoàng Thượng Đế, chuyên việc trừ hỏa tai.

Vào năm 1997, đền Hỏa Thần đã được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.

Toàn cảnh gian chính của đền thờ Hoả Thần.

Trên vị trí một điện thờ cũ của đền, chính quyền đã xây dựng nhà bia tưởng niệm liệt sĩ của phường Cửa Đông.

Ngày nay, đền Hỏa Thần nằm ở 30 phố Hàng Điếu (phường Cửa Đông, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội).