Phát huy vai trò thanh niên trong bảo vệ môi trường nông thôn bền vững

Giảm đốt rơm rạ - thay đổi thói quen vì môi trường và sức khỏe cộng đồng

Sau mỗi mùa thu hoạch, tình trạng đốt rơm rạ vẫn diễn ra tại không ít địa phương. Những cánh đồng mịt mù khói không chỉ gây ô nhiễm không khí, ảnh hưởng đến tầm nhìn, an toàn giao thông mà còn tác động trực tiếp đến sức khỏe người dân. Người già, trẻ nhỏ và những người mắc bệnh hô hấp là nhóm chịu ảnh hưởng rõ rệt nhất.

Theo các chuyên gia, khói từ đốt rơm rạ chứa bụi mịn, khí độc và các hợp chất gây hại, góp phần làm gia tăng ô nhiễm không khí và phát thải khí nhà kính. Vào mùa gặt, chất lượng không khí tại nhiều vùng nông thôn suy giảm nghiêm trọng, ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt và sản xuất.

Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ thói quen canh tác lâu đời và nhận thức chưa đầy đủ của một bộ phận người dân. Đốt rơm rạ được xem là cách làm nhanh, ít tốn công để dọn đồng ruộng. Tuy nhiên, rơm rạ không phải chất thải bỏ đi, mà là nguồn tài nguyên có giá trị nếu được thu gom, tái sử dụng đúng cách.

Những năm gần đây, nhiều địa phương đã đẩy mạnh tuyên truyền, triển khai các mô hình xử lý rơm rạ thân thiện với môi trường. Rơm rạ được sử dụng để ủ phân hữu cơ, trồng nấm, làm thức ăn chăn nuôi hoặc nguyên liệu sinh khối. Các mô hình này góp phần giảm ô nhiễm, tiết kiệm chi phí sản xuất, đồng thời mở ra hướng phát triển nông nghiệp tuần hoàn.

Trong quá trình ấy, lực lượng thanh niên và cán bộ Đoàn giữ vai trò tiên phong. Thông qua các đội hình tình nguyện, chiến dịch truyền thông tại cơ sở, thanh niên trực tiếp hướng dẫn người dân cách thu gom, xử lý rơm rạ an toàn, hiệu quả. Sự gần gũi, linh hoạt của thanh niên giúp thông điệp bảo vệ môi trường được lan tỏa sâu rộng, dễ tiếp nhận và dễ thực hiện.

Biogas - giải pháp thiết thực trong xử lý chất thải chăn nuôi

Chăn nuôi là ngành kinh tế quan trọng ở nông thôn, song cũng là nguồn phát sinh lượng lớn chất thải. Nếu không được xử lý đúng cách, phân gia súc, gia cầm sẽ gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến nguồn nước, không khí và tiềm ẩn nguy cơ dịch bệnh.

Mô hình biogas được đánh giá là giải pháp phù hợp, mang lại lợi ích kép cho môi trường và kinh tế nông hộ. Hầm biogas xử lý chất thải chăn nuôi thông qua quá trình phân hủy yếm khí, tạo ra khí sinh học phục vụ nhu cầu nấu nướng, sinh hoạt. Phần bã thải sau biogas tiếp tục được sử dụng làm phân bón hữu cơ, góp phần hình thành chu trình sản xuất khép kín.

Thực tế tại nhiều địa phương cho thấy, khi mô hình biogas được triển khai đồng bộ, môi trường chăn nuôi được cải thiện rõ rệt, chi phí sinh hoạt giảm, đời sống người dân được nâng cao. Đây là giải pháp phù hợp với các hộ chăn nuôi vừa và nhỏ, dễ áp dụng, hiệu quả lâu dài.

Lực lượng thanh niên đã tích cực tham gia hỗ trợ xây dựng, vận hành và tuyên truyền về lợi ích của biogas. Thông qua các đội hình thanh niên tình nguyện chuyển giao kỹ thuật, người dân được tiếp cận kiến thức mới, nâng cao hiệu quả sử dụng công trình, góp phần nhân rộng mô hình tại cộng đồng.

Tái chế phụ phẩm nông nghiệp - mở hướng khởi nghiệp xanh cho thanh niên

Cùng với rơm rạ và chất thải chăn nuôi, phụ phẩm nông nghiệp như vỏ trái cây, bã mía, trấu, vỏ cà phê từ lâu bị xem là chất thải. Tuy nhiên, với tư duy mới, nhiều địa phương và bạn trẻ đã biến phụ phẩm nông nghiệp thành nguồn nguyên liệu cho các mô hình sản xuất xanh.

Phụ phẩm nông nghiệp có thể được tái chế thành phân hữu cơ, nhiên liệu sinh học, vật liệu thủ công mỹ nghệ hoặc sản phẩm tiêu dùng thân thiện môi trường. Những mô hình này góp phần giảm lượng rác thải, đồng thời tạo ra giá trị kinh tế thiết thực.

Đáng chú ý, nhiều đoàn viên, thanh niên đã mạnh dạn khởi nghiệp từ chính nguồn phụ phẩm sẵn có tại địa phương. Từ những sáng kiến nhỏ, các mô hình từng bước được mở rộng, tạo việc làm cho lao động nông thôn và đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường về sản phẩm xanh.

Các tổ chức Đoàn - Hội đóng vai trò đồng hành quan trọng thông qua hỗ trợ đào tạo kỹ năng, kết nối nguồn vốn, tư vấn thị trường. Sự hỗ trợ này giúp các mô hình khởi nghiệp xanh phát triển ổn định, tránh tự phát, manh mún, từng bước hình thành hệ sinh thái kinh tế tuần hoàn ở nông thôn.

Nâng cao nhận thức cộng đồng - nền tảng cho bảo vệ môi trường bền vững

Trong công tác bảo vệ môi trường, nhận thức của cộng đồng giữ vai trò quyết định. Dù có nhiều giải pháp kỹ thuật, nếu người dân chưa hiểu rõ và chưa sẵn sàng thay đổi thói quen, hiệu quả mang lại sẽ khó bền vững.

Tại nhiều vùng nông thôn, các thói quen như đốt rơm rạ, xả rác bừa bãi, xử lý chất thải chăn nuôi thiếu khoa học vẫn còn tồn tại. Điều này đòi hỏi công tác tuyên truyền, giáo dục môi trường phải được thực hiện thường xuyên, liên tục, phù hợp với từng đối tượng.

Các tổ chức Đoàn - Hội đã triển khai nhiều hình thức tuyên truyền sáng tạo như truyền thông trực quan, sinh hoạt chuyên đề, hoạt động trải nghiệm thực tế, gắn tuyên truyền với hành động cụ thể. Khi người dân thấy rõ lợi ích lâu dài, sự thay đổi trong nhận thức và hành vi sẽ diễn ra bền vững hơn.

Gắn bảo vệ môi trường với xây dựng Nông thôn mới và phong trào thanh niên

Bảo vệ môi trường là một trong những tiêu chí quan trọng trong xây dựng nông thôn mới. Môi trường sạch, cảnh quan xanh góp phần nâng cao chất lượng sống và tạo nền tảng cho phát triển kinh tế - xã hội.

Nhiều địa phương đã lồng ghép nội dung xử lý, tái chế chất thải hữu cơ vào các phong trào như “khu dân cư xanh - sạch - đẹp”, “tuyến đường thanh niên tự quản”, “Ngày Chủ nhật xanh”. Lực lượng thanh niên giữ vai trò nòng cốt trong tổ chức, duy trì và lan tỏa các phong trào này, bảo đảm đi vào thực chất.

Bảo vệ môi trường từ những việc làm nhỏ chính là cách xây dựng nền tảng cho kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững. Khi từng hộ gia đình, từng đoàn viên thanh niên chủ động thay đổi thói quen, cộng đồng sẽ hình thành lối sống thân thiện với môi trường.

Xây dựng tương lai xanh là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Và với tinh thần xung kích, sáng tạo, thanh niên tiếp tục là lực lượng tiên phong, góp phần kiến tạo môi trường sống an toàn, trong lành và bền vững cho hôm nay và các thế hệ mai sau.

Hoàng Bảo