Quảng Nam: Xác định nguyên nhân gây ra vụ sạt lở đất kinh hoàng ở xã Trà Leng

Hiện trường vụ sạt lở tại xã Trà Leng, huyện Nam Trà My, Quảng Nam (Ảnh Xuân Thọ)

Không thể dự báo chính xác thời điểm xảy ra sạt lở

Kết quả nghiên cứu của các chuyên gia thuộc Viện Khoa học Thủy lợi miền Trung và Tây Nguyên cho biết, từ các kết quả nghiên cứu và khảo sát thực địa tại hiện trường ngày 31/10 cho thấy, đây là khu vực có tổ hợp rất nhiều bất lợi về địa hình dốc, phân cắt mạnh nên hình thành một khe suối hẹp hình chữ V, có độ dốc từ 300 + 450; Hai vách bên khe suối có cấu tạo nền đất bở rời, nằm trên nền đá gốc nên dễ gây sạt trượt.

Trong khoảng thời gian mưa kéo dài hơn 16 ngày (từ ngày 6 - 22/10), đất bị bão hòa nước và khi gặp trận mưa lớn ngày 27 - 28/10 (bão số 9) với gần 180mm thì đất như một khối bùn lỏng sạt lở lao nhanh xuống phía dưới. Vụ sạt lở tạo ra trận lũ quét kéo theo đất đá, cây cối chắn ngang cống thoát nước dẫn tới dòng bùn đá đã chuyển hướng sang bờ phải lao vào khu dân cư. Tại đây, lũ bùn đá cuốn theo tất cả vật cản trên đường đi, gây ra thảm họa sạt lở như chúng ta đã thấy.

Bên cạnh đó, việc dự báo lũ quét, sạt lở đất rất khó; Hiện nay chỉ có thể cảnh báo, xác định được các vùng, điểm có nguy cơ sạt lở. Tuy nhiên, để dự báo chính xác thời điểm xảy ra là không thể.

Tuyến đường vào xã Trà Leng sau vụ sạt lở (Ảnh: Xuân Thọ)

Về việc đưa ra các giải pháp ứng phó, theo Viện Khoa học Thủy lợi miền Trung và Tây Nguyên, bây giờ đang là thời điểm mùa mưa bão, nhất là bão số 10 đang chuẩn bị đổ bộ (dự kiến ngày 5/11), gây mưa lớn diện rộng cho các tỉnh miền Trung - Tây Nguyên, trong đó có tỉnh Quảng Nam thì nguy cơ sạt lở đất, lũ quét càng nghiêm trọng vì đất ở khu vực này đã bão hòa nước.

Đặc biệt, nguy cơ cao xảy ra lũ quét ở các sông, suối, sạt lở đất vùng núi các huyện thuộc tỉnh Quảng Nam như: Nam Trà My, Bắc Trà My, Phước Sơn, Nam Giang, Đông Giang, Tây Giang, Hiệp Đức, Đại Lộc.

Di dời người dân đến nơi an toàn

Viện Khoa học Thủy lợi miền Trung và Tây Nguyên đã đưa ra giải pháp trước mắt là địa phương cần rà soát ngay các khu vực có nguy cơ sạt lở đất cao theo khuyến cáo của các cơ quan chuyên môn, đồng thời theo dõi dự báo mưa của đài khí tượng thủy văn để khẩn trương di dời người dân đến nơi an toàn.

Đồng thời, người dân cần chủ động quan sát khi thấy các dấu hiệu bất thường như nứt đất, nứt nhà, cây nghiêng, nước chảy sườn đồi chuyển màu... theo khuyến cáo của Tổng cục Phòng chống thiên tai, Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh và phải báo ngay chính quyền đồng thời thực hiện theo hướng dẫn của cơ quan chức năng.

Lực lượng cứu nạn đang nỗ lực tìm kiếm những người mất tích trong vụ sạt lở tại xã Trà Leng (Ảnh: Xuân Thọ)

Về lâu dài, Viện Khoa học Thủy lợi miền Trung và Tây Nguyên kiến nghị cần xây dựng bản đồ cảnh báo nguy cơ sạt lở đất tới cấp huyện tỷ lệ 1/5.000 và cấp xã (tỷ lệ 1/1.000 - 1/2.000) để phổ biến tới chính quyền và người dân biết. Hiện nay, Viện đã xây dựng bản đồ cảnh báo nguy cơ sạt lở đất cho 3 huyện (Nam Trà My, Bắc Trà My, Phước Sơn) với tỷ lệ 1/50.000 và toàn tỉnh 1/100.000.

Cùng với đó, các địa phương tổ chức tập huấn, hướng dẫn người dân kỹ năng nhận biết về phòng chống thiên tai nói chung và sạt lở đất nói riêng; Đặc biệt cần phải đưa các kiến thức về phòng chống thiên tai vào chương trình giáo dục phổ thông.

Đồng thời, các địa phương phải rà soát, quy hoạch bố trí lại dân cư, cơ sở hạ tầng an toàn trước thiên tai; Xây dựng những khu nhà phòng chống thiên tai có kết cấu đảm bảo để người dân có thể tránh trú trong những thời điểm mưa bão, có nguy cơ sạt lở đất.

Ngoài ra, tại các vùng có nguy cơ cần tăng mật độ trạm đo mưa tự động để nâng cao công tác cảnh báo chính xác hơn; Rà soát và đánh giá để đưa ra tỷ lệ các loại rừng trồng, rừng tự nhiên cũng như phương thức khai thác hợp lý để nâng cao chất lượng thảm phủ rừng nhằm hạn chế tối đa các nguy cơ gia tăng lũ lụt, sạt lở đất và lũ quét. Bởi vì, rừng có vai trò hết sức quan trọng trong điều hòa dòng chảy mặt, dòng chảy ngầm cũng như ổn định của các mái dốc sườn đồi.